توضیح : حرف که خیلی گفت، یعنی اولا «حطمه» را به عنوان عذاب اینها معرفی کرد و بعد به آن وجهه‌ای «نار الله» بودن داد که این آتش، از غضب خدا شعله‌ور می‌شود، و اینها غضب خدا را برمی‌انگیزند و کسانی که خلق الله را همز و لمز می‌کنند، باعث خشم خدا می‌شوند و هر چه قدر که بخواهید در این آیات غور کنید جا دارد و «الموقده» که بر افروخته شده، چه کسی این آتش را بر افروخته است؟ خود این افراد در دنیا با همان همز و لمزی که داشتند و با همان پندار غلطی که داشتند و با سوزاندن دل دیگران که در دنیا.
نار الله هست و از غضب خدا شعله‌ور شده ولی چه کسی این آتش را شعله‌ور کرده است؟ خود اینها با اعمالشان و با خردکردن شخصیت دیگران که شخصیت انسان خیلی بالاتر هست و خیلی ارزش دارد و در روایات داریم که شخصیت انسان و مومن چه قدر در پیشگاه خدا مهم است! حرمت یک انسان از حرمت کعبه بالاتر است! و حرمت انسان را به همین راحتی نمی‌شود شکست! و این تعصب خدا را به حرمت انسان می‌رساند. در قیامت با این قضیه برخورد می‌شود.
ولی باید توجه داشت که این همز و لمز باید معنادار باشد، و الا یک وقت هست که کسی یک رذیله اخلاقی دارد و همز و لمز می‌کند و یک آدم فقیر و بی‌چیزی هم هست و این از آن جهت نیست که خود را برتر از دیگران می‌بیند و شخصیت دیگران خرد می‌کند، بلکه او گرفتار یک رذیله اخلاقی است.
این شخص هم در نگاه استقلالی تهدید می‌شود، ولی در نگاه کلی همان شخصی که از روی خود برتربینی و نگاه باطل و ثروت اندوزی که به خیال او به جاودانگی او منجر می‌شود به همز و لمز می‌پردازد، تهدید می‌شود. «التی تطلع علی الافئده» که بر این اشاره دارد که او در دنیا دلهایی را سوزانده و در آخرت گرفتار آتشی می‌شود که دلش را می‌سوزاند و به دلش زبانه می‌کشد.
اینکه بگوییم که در دلش در دنیا همز و لمز داشته است و گرفتار این آتش شده است، به قرینه نیاز دارد و از ظاهر استفاده نمی‌شود. اساس مجازات در قیامت، اساس عینیت است، یعنی آنچه که می‌کنی در قیامت عینیت می‌یابد، مانند قصاص. اگر بگوییم که دل آنها می‌سوزد چون کانون این نگاه، دل آنها بود می‌توان گفت که این گفته درست است.
مجهول بودن «موقده» به این خاطر است که می‌خواهد بگوید که این آتش بر افروخته شده است. و در سوره نگاه می‌کنم که چه چیز می‌تواند عامل ایقاد این آتش باشد؟ به این می‌رسیم که همین همز و لمز مبتنی بر جمع مال و پندار جاودانگی مال. و اینها با دلهای انسانها طرفند و در دنیا دل انسانها را می‌سوزانند و کانون این همز و لمز قلب هست. و در قیامت هم دلهای اینها آتش می‌گیرد و می‌سوزد. همه اینها می‌توان گفت إِنَّهَا عَلَیْهِمْ مُؤْصَدَةٌ (٨): این آتش برای آنها در بسته هست. یعنی آنها از این آتش خلاصی ندارند و این اشاره به پندار آنها از مالشان دارد، که گمان می‌کردند که مالشان آنها را جاودانه می‌کند و این جاودانگی امروز و در قیامت در جای دیگر دارد معنا می‌شود.
یا فِی عَمَدٍ مُمَدَّدَةٍ (٩): اشاره به شعله‌های زبانه کشیده و دراز دارد، چون اینها در دنیا
مال را روی هم جمع می‌کردند و ثروت اندوزی می‌کردند و اینها در حد تناسب جرم و جزا قابل طرحند و الا حرف اصلی تهدید و ترساندن همز و لمز کنندگان هست. [ بستن توضیحات ]