(قالوا اتعجبین من امر الله رحمت الله و برکاته علیکم اهل البیت انه حمید مجید):(فرشتگان گفتند: آیا از امر خدا تعجب می کنی رحمت و برکات خداوند برشما اهل بیت باد، همانا خداوند ستایش شده و بزرگوار است )،(مجید)یعنی کریم و بزرگوار، آیه به نحو استفهام انکاری است ، یعنی ملائکه تعجب همسرابراهیم (ع ) را انکار کردند و گفتند خدایی که قادر مطلق است نسبت به هرامری تواناست ، لذا ابدا جای تعجب ندارد که تو در سن پیری باردار شوی به علاوه خاندان ابراهیم از اینگونه نعمات و برکات زیاد دیده بودند و لذا موردی برای تعجب وجود نداشت ، لذا گفتند: اولا) که امر خدا ابدا تعجب ندارد و ازقدرت خدا هر کاری بر می آید، ثانیا) خدای متعال رحمت و برکات خود را براین خانواده نازل فرموده و شما همواره غرق در رحمت خدا بوده اید با این حال دیگر تولد یک نوزاد از پدر و مادری پیر و عقیم استبعادی ندارد، چون خداوندحمید و مجید است و لذا منشاء هر فعل پسندیده و هر جود و کرمی ، وجوداوست و او از رحمت و برکاتش بر هر کس از بندگانش که بخواهد افاضه می کند. و ابن کثیر روایت کرده از حضرت رسول اکرم (ص ) که فرمودند: بگوییدپروردگارا درود فرست بر محمد و آل محمد(ص )، همانگونه که بر ابراهیم و آل ابراهیم درود فرستادی و متبرک و پر برکت نما محمد(ص ) و آل محمد راهمانگونه که ابراهیم را پربرکت نمودی ، همانا که تو حمید و مجید هستی . [ نظرات / امتیازها ]

به هر حال رسولان پروردگار فورا او را از این تعجب در آوردند، و سوابق نعمتهاى فوق العاده الهى را بر این خانواده و نجات معجز آسایشان را از چنگال حوادث یادآور شدند و به او «گفتند: آیا از فرمان خداوند تعجب مى‏کنى»؟

(قالُوا أَ تَعْجَبِینَ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ).

در حالى که «رحمت خدا و برکاتش بر شما اهل بیت بوده و هست» (رَحْمَتُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ عَلَیْکُمْ أَهْلَ الْبَیْتِ).

همان خدایى که ابراهیم را از چنگال نمرود ستمگر رهایى بخشید، و در دل آتش سالم نگاه داشت.

این رحمت و برکت الهى تنها آن روز و آن زمان نبود بلکه در این خاندان همچنان ادامه داشته و دارد، چه برکتى بالاتر از وجود پیامبر اسلام صلّى اللّه علیه و آله و امامان معصوم که در این خاندان آشکار شده‏اند.

و در پایان آیه براى تأکید بیشتر، فرشتگان گفتند: «او (خدایى است) که حمید و مجید است» (إِنَّهُ حَمِیدٌ مَجِیدٌ).

برگزیده تفسیر نمونه، ج‏2، ص: 363
[ نظرات / امتیازها ]

قالُوا أَ تَعْجَبِینَ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ‌: ملائکه گفتند آیا تعجب مى‌کنى از کار خداى تعالى، چه عجب باشد که به قدرت کامله از صنع بى‌آلت و فضل بى‌علت از میان دو پیرى فرزندى بوجود آورد. رَحْمَتُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ عَلَیْکُمْ أَهْلَ الْبَیْتِ‌:
بخشایش الهى و برکتها و زیادتى خیرات سبحانى بر شما است اى اهل بیت ابراهیم. إِنَّهُ حَمِیدٌ مَجِیدٌ: بدرستى که ذات احدیت خداوند ستوده است به اعطاى نعم و بزرگوار است به اظهار کرم، یا محمود است به افعال و کریم است به اعطاى عطیه قبل از استحقاق، یا واسع است از حیثیت قدرت و نعمت. از سدّى نقل شده که ساره از جبرئیل در باب وقوع ولد علامتى خواست، جبرئیل چوب خشک به دست گرفت فورا سبز و خرم گشت.
تبصره: در انوار فرماید: آیه شریفه براى رفع تعجب ساره است، چه خوارق عادات به اعتبار اهل بیت نبوت و مهبط معجزات و تخصیص ایشان به مزید نعم و کرامات بدیع و عجیب محل استبعاد نباشد، خصوصا کسى که پیوسته ملاحظه‌ آیات و معجزات کرده و خوارق عادات از پیغمبر خدا دیده باشد، اگر بعد هم مثل آن بیند استغرابش بى‌وجه باشد. و اینکه ساره را از اهل بیت ابراهیم گردانیده، دلالت نمى‌کند براینکه زوجات شخص از اهل بیت او باشد، زیرا ساره دختر عموى حضرت ابراهیم بود، و بدین جهت او را از اهل بیت فرموده. و جبّائى که یکى از علماى عامه است این مطلب را تصدیق نموده.
در مجمع- روایت شده که حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام گذشت به جمعى و سلام نمود جواب دادند: و علیک السّلام و رحمة اللّه و برکاته و مغفرته و رضوانه: فرمود: تجاوز نکنید نسبت به ما از آنچه ملائکه گفتند به پدر ما ابراهیم علیه السّلام که: رحمة اللّه و برکاته علیکم اهل البیت.
ایقاظ: در تفسیر صافى: عیاشى از حضرت صادق علیه السّلام روایت نموده که خداى تعالى وحى فرمود به ابراهیم علیه السّلام پسرى براى تو به وجود آید. به ساره خبر داد، گفت: آیا از من تولد یابد؟ و حال آنکه من پیرزنم. پس حق تعالى وحى فرمود به ابراهیم علیه السّلام نزدیک است آن پسر پیدا شود، و اولاد او چهارصد سال معذب باشند. چون طول کشید بر بنى اسرائیل عذاب فرعونیان، ضجه و ناله نمودند به درگاه الهى چهل روز. خداوند وحى فرمود به موسى و هارون نجات دادیم ایشان را از فرعون، پس محو شد از آنها صد و هفتاد سال.
راوى گوید: حضرت صادق علیه السّلام فرمود: همچنین شما اگر بجا بیاورید آنچه آنها نمودند، هرآینه خدا فرج ما را رساند، و چنانچه ننمودید منتهى شود امر به نهایت خود. از این حدیث شریف ظاهر مى‌شود که ضجه و ناله منتظران ظهور دولت حقه، هرآینه فرج را نزدیک گرداند، و لذا امر به دعا در تعجیل فرج شده است. [ نظرات / امتیازها ]

گفتند ملائکه‌ رسل‌ اللّه‌ خطاب‌ بساره‌ آیا تعجب‌ میکنی‌ ‌از‌ کار الهی‌ و حال‌ آنکه‌ رحمت‌ الهی‌ و برکات‌ ‌او‌ پی‌ ‌در‌ پی‌ ‌بر‌ شماها ‌که‌ اهل‌ البیت‌ خلیل‌ اللّه‌ هستید میبارد محققا خداوند حمید ‌است‌ بلکه‌ حمد مختص‌ باو ‌است‌ و مجید ‌است‌ تمام‌ خوبیها ‌را‌ داراست‌ باید ‌او‌ ‌را‌ بخوبی‌ یاد کرد.
قالُوا أَ تَعجَبِین‌َ مِن‌ أَمرِ اللّه‌ِ ‌با‌ اینکه‌ قدرت‌ کامله‌ الهیه‌ بهمه‌ چیز تعلق‌ میگیرد ‌هم‌ قادر ‌است‌ بتواند اسباب‌ ایجاد کند و ‌بر‌ وفق‌ طبیعت‌ و ‌هم‌ بدون‌ اسباب‌ و ‌بر‌ خلاف‌ طبیعت‌ مثل‌ خلقت‌ آدم‌ و عیسی‌ علیهما ‌السلام‌ و مثل‌ خلقت‌ جمیع‌ افراد فردای‌ قیامت‌ ‌از‌ خاک‌ و عود ارواح‌ و مثل‌ معجزات‌ صادره‌ بدست‌ انبیاء و هزارها امر دیگر.
رَحمَت‌ُ اللّه‌ِ وَ بَرَکاتُه‌ُ عَلَیکُم‌ أَهل‌َ البَیت‌ِ مخصوصا نسبت‌ بحضرت‌ ابراهیم‌ ‌که‌ آتش‌ ‌برای‌ ‌او‌ گلستان‌ شود و یک‌ نفر موحّد ‌را‌ ‌در‌ میان‌ ‌اینکه‌ همه‌ مشرک‌ ‌حتی‌ عموی‌ ‌خود‌ عظمت‌ و شوکت‌ دهد و مکنت‌ و ثروت‌ عنایت‌ کند.
اشکال‌‌-‌ ‌شما‌ شیعیان‌ ‌در‌ ‌آیه‌ شریفه‌ تطهیر می‌گویید زوجات‌ نبی‌ داخل‌ ‌در‌ اهل‌ البیت‌ نیستند ‌با‌ اینکه‌ ‌در‌ ‌اینکه‌ ‌آیه‌ صریحا ساره‌ ‌را‌ ‌از‌ اهل‌ البیت‌ قرار داده‌ جواب‌‌-‌ اهل‌ البیت‌ مجرد انتساب‌ نسبی‌ ‌ یا ‌ سببی‌ نیست‌ بلکه‌ باید ‌در‌ عقیده‌ و اخلاق‌ و اعمال‌ موافق‌ ‌با‌ رب‌ّ البیت‌ باشند جایی‌ ‌که‌ ‌در‌ حق‌ پسر نوح‌ ‌که‌ بلا واسطه‌ ‌از‌ صلب‌ ‌او‌ خارج‌ ‌شده‌ بفرماید إِنَّه‌ُ لَیس‌َ مِن‌ أَهلِک‌َ إِنَّه‌ُ عَمَل‌ٌ غَیرُ صالِح‌ٍ ‌که‌ شرحش‌ گذشت‌ و پیغمبر صلّی‌ اللّه‌ ‌علیه‌ و آله‌ و سلّم‌ ‌در‌ حق‌ سلمان‌ فارسی‌ عجمی‌ بفرماید
(السلمان‌ منّا اهل‌ البیت‌)
ملاک‌ اهلیت‌ دست‌ میآید ‌پس‌ چگونه‌ میتوان‌ عایشه‌ ‌را‌ جزو اهل‌ بیت‌ شمرد و ‌آیه‌ تطهیر ‌را‌ ‌در‌ آیات‌ زوجات‌ قرار داد ‌شما‌ اهل‌ تسنن‌ ‌اگر‌ هزار عیب‌ ‌او‌ ‌را‌ مستور کنید و منکر شوید جنگ‌ جمل‌ ‌را‌ نمیتوانید انکار کنید ‌با‌ اینکه‌ بعقیده‌ خودتان‌ ‌علی‌ ‌علیه‌ السّلام‌ خلیفه‌ چهارم‌ پیغمبر صلّی‌ اللّه‌ ‌علیه‌ و آله‌ و سلّم‌ بوده‌ و ‌شما‌ مالک‌ ‌بن‌ نویره‌ و اصحابش‌ ‌را‌ ‌که‌ فقط زکاة ‌را‌ بعمّال‌ ابی‌ بکر ندادند اهل‌ ردّه‌ میدانید و قتل‌ و اسیری‌ ‌آنها‌ ‌را‌ جایز میدانید و عایشه‌ ‌که‌ ‌با‌ خلیفه‌ ‌رسول‌ اللّه‌ چنگ‌ کرد ام‌ المؤمنین‌ و افضل‌ ‌از‌ صدیقه‌ طاهره‌ میپندارید ‌با‌ اینکه‌ ساره‌ قطع‌ نظر ‌از‌ زوجیت‌ دختر عموی‌ ابراهیم‌ ‌بود‌ دلیل‌ نیست‌ ‌بر‌ اینکه‌ زوجه‌ جزو اهل‌ البیت‌ ‌باشد‌!
إِنَّه‌ُ حَمِیدٌ ‌در‌ اول‌ سوره‌ حمد معنای‌ حمد و مدح‌ و شکر و وجه‌ اختصاص‌ حمد بخدا و سایر خصوصیات‌ ‌آن‌ ‌را‌ بیان‌ کرده‌ایم‌ مجید گفتند بمعنی‌ کریم‌ ‌است‌ ‌که‌ قبل‌ ‌از‌ استحقاق‌ مبتدء بنعم‌ ‌است‌ تفضلا
(کل‌ّ نعمک‌ ابتداء)
(‌ یا ‌ مبتدء بالنعم‌ قبل‌ استحقاقها). [ نظرات / امتیازها ]

قٰالُوا أَ تَعْجَبِینَ مِنْ أَمْرِ اَللّٰهِ رَحْمَتُ اَللّٰهِ وَ بَرَکٰاتُهُ عَلَیْکُمْ أَهْلَ اَلْبَیْتِ إِنَّهُ حَمِیدٌ مَجِیدٌ جواب ملائکه است از تعجب زن ابراهیم اضافۀ «امر» به اللّٰه دلیل عدم تعجب است که تعجب نکن کار، کار خداست وانگهى رحمت و عنایات خدا پیوسته شامل حال شما اهل بیت است چه تعجبى دارد که اینهم از آنها باشد، خدا به موجب اینکه محمود و مصدر کار نیک و نیز با عظمت است شما را مشمول برکات کرده است أَهْلَ اَلْبَیْتِ تقدیرش «یا اهل البیت» است [ نظرات / امتیازها ]

قٰالُوا أَ تَعْجَبِینَ مِنْ أَمْرِ اَللّٰهِ رَحْمَتُ اَللّٰهِ وَ بَرَکٰاتُهُ عَلَیْکُمْ أَهْلَ اَلْبَیْتِ پس از اینکه ساره اظهار تعجب کرد ملائکه به همزه تعجب که براى جحد و انکار آورند تعجب ساره را ردّ کردند و گفتند آیا از امر خدا و حکم او تعجب مى کنى درحالى که رحمت خدا و برکات او بر شما اهل بیت است ساره علاوه بر اینکه زوجه ابراهیم بود دختر عمّ او نیز بوده و از قرائن آیات مى توان استفاده نمود که از زنهاى فاضله آن زمان بشمار مى رفته و از اینجا معلوم مى شود که آن رحمت و برکاتی که شامل او گردید و از اهل بیت ابراهیم شمرده شده نه فقط براى این بود که زن ابراهیم بود بلکه براى قومیت و فضیلت او است که مورد رحمت و برکات حق تعالى گردید إِنَّهُ حَمِیدٌ مَجِیدٌ دو اسم از اسماء الحسنى است(حمید)بر وزن فعیل بمعنى مفعول است بعضى گفته اند بمعنى فاعل است یعنى حمد گردیده شده و(مجید)یعنى کریم [ابو الفتوح] [ نظرات / امتیازها ]

نکته ها
روزى امیرالمؤمنین على علیه السلام به گروهى سلام کردند، آنها در جواب گفتند: «علیک السلام و رحمة اللّه و برکاته علیکم اهل البیت و مغفرته و رضوانه»، حضرت فرمودند: در پاسخ سلام، بیش از آنچه ملائکه به ابراهیم علیه السلام گفتند اضافه نکنید، لذا جمله‌ى «و رحمة اللّه و برکاته» کافى است.
سؤال: با توجّه به اینکه در آیه‌ى فوق، فرشتگان به همسر حضرت ابراهیم علیه السلام، اهل‌بیت خطاب کردند و طبعاً همسر هر فردى اهلِ‌خانه‌ى او بشمار مى‌آید، چرا در آیه‌ى تطهیر؛ «إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً» «2»، همسران رسول خدا صلى الله علیه و آله جزء اهل‌بیت او محسوب نمى‌شوند؟
پاسخ: اگر صرفاً به معناى لغوى کلمه تکیه کنیم، طبیعتاً کلمه‌ى «اهل‌بیت» به همسر انسان اطلاق مى‌گردد، امّا گاهى دلیل در دست داریم که فردى را از این معنا خارج مى‌کند، نظیر آیه‌ «إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَهْلِکَ» «1» که فرزند نوح علیه السلام را از اهل او به حساب نمى‌آورد، یا گاهى دلیلى پیدا مى‌شود که فردى را در این امر داخل مى‌سازد، مثل آنچه که در مورد سلمان آمده که حضرت رسول فرمودند: «سلمان منّا اهل البیت»
در آیه‌ى تطهیر نیز روایات بسیارى در دست است که پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله با بردن افراد خاصّى به زیر عبا، فقط آنها را اهل بیت خود نامیدند و اجازه نفرمودند که حتّى همسرشان امّ‌سلمه، وارد شود.

پیام ها
1- گاهى فرشتگان با غیر پیامبر نیز تکلّم و گفتگو مى‌کنند. «قالُوا أَ تَعْجَبِینَ»
2- زن نیز مى‌تواند مخاطب ملکوتیان قرار گیرد. «قالُوا أَ تَعْجَبِینَ» (فرشتگان همسر حضرت ابراهیم را از ناباورى نهى کردند)
3- هرگز از امدادهاى غیبى الهى، مأیوس نشویم. «أَ تَعْجَبِینَ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ»
4- براى برطرف کردن استبعاد وتعجّب در امرى، نعمت‌هاى بیشمار الهى را یاد کنیم. «أَ تَعْجَبِینَ‌ ... رَحْمَتُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ عَلَیْکُمْ‌» (همان خدایى که آتش را بر ابراهیم علیه السلام، سرد و او را بر بت‌پرستان پیروز نمود، مى‌تواند به پیرزنى عقیم و شوهرى سالخورده، فرزندانى عطا فرماید)
5- فرزند صالح، رحمت وبرکت از جانب خداست. «رَحْمَتُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ عَلَیْکُمْ» [ نظرات / امتیازها ]

قٰالُوا أَ تَعْجَبِینَ مِنْ أَمْرِ اَللّٰهِ ؛ فرشتگان گفتند: آیا از فرمان خدا تعجّب مى کنى، چگونه ؟ در حالى که فرمان او چنین است که هرگاه چیزى را اراده کند و به آن بگوید: موجود شو، موجود مى شود رَحْمَتُ اَللّٰهِ وَ بَرَکٰاتُهُ عَلَیْکُمْ أَهْلَ اَلْبَیْتِ خداوند شما اهل بیت را به نعمت هاى فراوان خود اختصاص داده و این، یکى از آنهاست این نعمت، شگفت انگیزتر از آن نیست که آتش را براى ابراهیم سرد و سلام قرار داد إِنَّهُ حَمِیدٌ مَجِیدٌ این جمله توضیح و تأکید ما قبل آن است «حمید»؛ یعنى صاحب کارهاى پسندیده و «مجید»؛ یعنى داراى لطف و بخشش بنابراین، اگر خدا کسى را که از او درخواست مى کند و کسى را که از او درخواست نمى کند، از جایى که او گمان مى کند و یا از جایى که او گمانش را ندارد، عطا کند، هیچ گونه شگفتى ندارد جدال ابراهیم [ نظرات / امتیازها ]