(و الذین یدعون من دون الله لا یخلقون شیئا و هم یخلقون ):(ومعبودهایی را که غیر از خدا می خوانند نه تنها چیزی را خلق نمی کنند، بلکه خودشان هم مخلوقند)، این آیه اشاره است به فقدان رکن اول از ارکان عبودیت در مورد بتها و معبودهای مشرکان ، یعنی عدم خلق و ایجاد و نیز مخلوق بودن ، واز آنجا که رکن اول از ارکان عبودیت را ندارند لزوما رکن دوم یعنی ا نعام که ازنتایج و فروع رکن اول است را نیز نخواهند داشت ، پس معبودهای مشرکین هرگز ارباب و اله نیستند، بلکه خدای متعال رب است . [ نظرات / امتیازها ]

وَ الَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لا یَخْلُقُونَ شَیْئاً وَ هُمْ یُخْلَقُونَ «20»
بعد از آن در بطلان شرک در عبادت مى‌فرماید:
وَ الَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ‌: و آنان که مى‌خوانند کفار مکه و مى‌پرستند غیر از ذات خداوندى، یعنى بتهائى را که ستایش مى‌کنند.
لا یَخْلُقُونَ شَیْئاً: نمى‌آفرینند چیزى را، یعنى عاجزند، نمى‌توانند بیافرینند، چگونه توانند آفرید. وَ هُمْ یُخْلَقُونَ‌: و حال آن که ایشان آفریده شده و مخلوقند و هر مخلوقى محتاج است در وجود به موجد و آفریننده، و هر محتاجى ممکن الوجود باشد نه واجب، و خالق باید واجب الوجود باشد؛ پس این شرکاء، شرکت حق را نشاید.
تبصره: آیه شریفه برهانى را براى نفى شریک ذات سبحانى بیان مى‌فرماید بدین تقریر که اول نفى مشارکت فرموده میان (من یخلق و من لا یخلق) بعد از آن جهت تأکید امر مذکور اثبات صفات (من لا یخلق) نموده که منافى الوهیت است و فرمود که ایشان مخلوقند و در وجود و بقا محتاجند به غیر، و عقل حاکم است به اینکه احتیاج و نقص، سزاوار مقام الهى نیست، و با وجود مخلوقیت، نقص دیگر دارند. [ نظرات / امتیازها ]

وَ الَّذِین‌َ یَدعُون‌َ مِن‌ دُون‌ِ اللّه‌ِ لا یَخلُقُون‌َ شَیئاً وَ هُم‌ یُخلَقُون‌َ «20»
و کسانی‌ ‌را‌ ‌که‌ مشرکین‌ میخوانند ‌از‌ ‌غیر‌ ‌خدا‌ ‌از‌ بتها و معبودات‌ ‌آنها‌ قدرت‌ ندارند خلق‌ کنند چیزی‌ ‌را‌ و حال‌ آنکه‌ ‌خود‌ ‌آنها‌ مخلوق‌ شده‌اند.
مسئله‌ خلقت‌ ‌از‌ خصائص‌ پروردگار ‌است‌ و احدی‌ شرکت‌ ‌در‌ ‌آن‌ ندارد لکن‌ بسیاری‌ ‌از‌ طبقات‌ ‌در‌ ‌اینکه‌ موضوع‌ ‌در‌ ضلالت‌ افتادند طبیعیها هستند بطبیعت‌ میدانند ‌حتی‌ گفتند وَ ما یُهلِکُنا إِلَّا الدَّهرُ جاثیه‌ ‌آیه‌ 23 حکماء قائل‌ بعقول‌ طولیه‌ و عرضیه‌ شدند و ‌از‌ ‌خدا‌ فقط عقل‌ اول‌ صادر ‌شده‌ بقاعده‌ الواحد ‌لا‌ یصدر عنه‌ الّا الواحد و ‌لا‌ یصدر الواحد الا ‌عن‌ الواحد بتوهم‌ اینکه‌ علت‌ و معلول‌ تصور کردند و غافل‌ ‌از‌ اینکه‌ قاعده‌ ‌در‌ علة موجبه‌ تمام‌ ‌است‌.
لکن‌ ‌در‌ فاعل‌ مختار ‌که‌ انشاء فعل‌ و ‌ان‌ ‌لم‌ یشأ ‌لم‌ یفعل‌ و فعل‌ و ترک‌ مساویست‌ ‌که‌ معنای‌ قدرت‌ ‌است‌، و بسیار هستند بشمس‌ ‌ یا ‌ ملائکه‌ ‌ یا ‌ کرات‌ علویه‌ میدانند، مجوس‌ قائل‌ بیزدان‌ و اهرمن‌ شدند خالق‌ خیرات‌ و شرور، و نصاری‌ قائل‌ بتثلیث‌، و یهود قائل‌ شدند ‌که‌ خداوند ‌در‌ شش‌ روز آسمانها و زمین‌ ‌را‌ خلق‌ کرد ‌از‌ یکشنبه‌ ‌تا‌ جمعه‌ و شنبه‌ تعطیل‌ کرد و کنار رفت‌ و خلقت‌ اشیاء مستند بهمین‌ آسمان‌ و زمین‌ مثل‌ ساعتی‌ ‌که‌ کوک‌ کند و کنار رود و ساعت‌ بکار افتد و لکن‌ تمام‌ اینها ‌از‌ عالم‌ عقول‌ و مجردات‌ ‌تا‌ مادة المواد اجسام‌ مخلوق‌ باری‌ هستند و قدرت‌ ‌بر‌ ایجاد ذرهندارند، لذا میفرماید:
و ‌الّذین‌ مفعول‌ یَدعُون‌َ مِن‌ دُون‌ِ اللّه‌ِ ‌است‌ و شامل‌ تمام‌ مذکورات‌ میشود چه‌ رسد بجمادات‌ ‌که‌ حس‌ و حرکت‌ ندارند مثل‌ اصنام‌ مشرکین‌ لا یَخلُقُون‌َ شَیئاً بل‌ ‌لا‌ یقدرون‌ ‌علی‌ ‌ذلک‌ و کلمه‌ شیئا نکره‌ ‌در‌ سیاق‌ نفی‌ افاده‌ عموم‌ میکند کلما یصدق‌ ‌علیه‌ شی‌ء فقط افعال‌ اختیاریه‌ عباد آنهم‌ قوه‌ و قدرت‌ و اختیار ‌آنها‌ ‌در‌ تحت‌ مشیّت‌ ‌او‌ ‌است‌ وَ هُم‌ یُخلَقُون‌َ آنهم‌ چه‌ مخلوقی‌ ‌که‌ بفرماید:
أَ لَهُم‌ أَرجُل‌ٌ یَمشُون‌َ بِها أَم‌ لَهُم‌ أَیدٍ یَبطِشُون‌َ بِها أَم‌ لَهُم‌ أَعیُن‌ٌ یُبصِرُون‌َ بِها أَم‌ لَهُم‌ آذان‌ٌ یَسمَعُون‌َ بِها اعراف‌ ‌آیه‌ 197. [ نظرات / امتیازها ]

(آیه 20)- بار دیگر روی مسأله خالقیت تکیه می‌کند، ولی از آیه مشابه آن که قبلا داشتیم فراتر می‌رود و می‌گوید: «معبودهایی را که آنها غیر از خدا می‌خوانند نه تنها چیزی را خلق نمی‌کنند بلکه خودشان مخلوقند» (وَ الَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لا یَخْلُقُونَ شَیْئاً وَ هُمْ یُخْلَقُونَ).
تاکنون بحث در این بود که اینها خالق نیستند و به همین دلیل لایق عبادت نمی‌باشند اکنون می‌گوید آنها خود مخلوقند، نیازمند و محتاجند. [ نظرات / امتیازها ]

وَ اَلَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اَللّٰهِ لاٰ یَخْلُقُونَ شَیْئاً وَ هُمْ یُخْلَقُونَ اینکه به خود مشرکان خطاب نشده ظاهرا براى آنست که در این سخن لیاقت خطاب را نداشتند لذا به حضرت رسول صلّى اللّٰه علیه و آله فرموده: بتهایى که اینها مى خوانند و عبادت مى کنند هیچ خلق نمى کنند و خود به دست عبادت کنندگان ساخته مى شوند در المیزان فرموده: شاید نکتۀ التفات بغیبت مسئله معاد باشد که در آیۀ بعدى آمده و مشرکان به آن عقیده نداشتند [ نظرات / امتیازها ]

وَ اَلَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اَللّٰهِ لاٰ یَخْلُقُونَ شَیْئاً وَ هُمْ یُخْلَقُونَ پس از آیاتى که بر نعمت و قدرت دلالت دارد اعتراض بمشرکین و وثنیین نموده که شمائى که غیر خدا را مؤثّر در نظام عالم مى دانید و در رفع احتیاجات خودتان دست توسل به دامن آنان مى زنید و از آنان حاجت مى طلبید اینها حتى ذوو العقول از آنهائى که پرستش مى کنید خواه ملائکه باشند و خواه پیغمبر مثل حضرت عیسى(ع)باید بدانید که احدى غیر از خداى واحد احد نه قدرت بر ایجاد چیزى دارد و نه بر اعدام آن و نیز مرّبى عالم و پرورش دهنده موجودات فقط ذات یکتاى پروردگار جهانیان است و همه موجودات تحت فرمان اویند او جلّت عظمته بذات بى زوال خود هم مى آفریند و هم روزى مى دهد و هم رفع احتیاجات مخلوقات خود را مى نماید و چنانچه گفته شد مخترعین و صنعت گران علت صورى صنایع و مخترعات خود مى باشند نه علت فاعلى،علت فاعلى و غائى موجودات فقط ذات الهى است که اشیاء را از نیستى به هستى آورد و به قدرى که حکمت اقتضاء کند آن را باقى مى گذارد [ نظرات / امتیازها ]

وَ اَلَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اَللّٰهِ لاٰ یَخْلُقُونَ شَیْئاً وَ هُمْ یُخْلَقُونَ پیش تر دربارۀ شرک و جدال با مشرکان در چندین آیه، سخن گفته شد پس ازآن که خداى سبحان انواع نعمت ها بر بندگانش را برشمرد، اکنون با این آیات و آیات بعدى، به کسانى اشاره مى کند که به خدا و نعمت هاى او کافر شده و چیزهایى را در آفرینش، شریک او قرار داده اند او در کمال سادگى و با رساترین دلیل به آنان مى گوید: خدایى که مورد پرستش قرار مى گیرد، باید آفریننده باشد، نه آفریده شده و نیز از شرایط معبود آن است که زنده باشد، نه بى جان، در حالى که معبود شما بى جان است و اثرى از زنده بودن در آن وجود ندارد [ نظرات / امتیازها ]