(ولن ترضی عنک الیهود و لا النصاری حتی تتبع ملتهم ):(یهود ونصاری هرگز از تو راضی نمی شوند، مگر آنکه از کیش آنان پیروی کنی )همان آیینی که مطابق هواهای نفسانی خود ابداع کرده اند و آن را با نظریات خودشان نظام بخشیده اند ،که مسلما با دین خدا متفاوت است و فقط نام دین را دارد،(قل ان هدی الله هو الهدی ):(ای پیامبر بگو تنها هدایت ،هدایت خداست )و آن طریق حقی است که اطاعت از آن واجب است ،(و لئن اتبعت اهواءهم بعد الذی جاءک من العلم ):(و اگر از تمایلات نفسانی آنها پیروی کنی بعد از آن علمی که به نزد تو رسید)یعنی ای پیامبر اگر از هواهای نفسانی آنها که لباس دین برآن پوشانده اند و آن را کیش و آئین نامیده اند پیروی کنی بعد از آن آیین حقی که ازجانب پروردگار نصیب تو شد، (مالک من الله من ولی و لا نصیر):(آنگاه ازناحیه خدا نه سرپرستی خواهی داشت و نه یاوری )یعنی در این صورت غیرازخدا نه سرپرستی خواهی داشت تا امور تو را سرپرستی کند و تو را پشتیبانی نماید و نه یاوری برای تو خواهد بود که تو را مدد رساند. [ نظرات / امتیازها ]

قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدى‏ ...- بگو راهنمایى خدا تنها راهنمایى است.
ابن عباس در تفسیر این جمله میگوید: بگو اى محمّد: دین خدا که موجب خشنودى او است همان دینى که تو د برخى گفته‏اند: هدایت خدا یعنى قرآن تنها چیزى است که مردم را بسوى بهشت راهنمایى مى‏کند- نه روش یهود و نصارى- پاره‏اى گفته‏اند. منظور از جمله این است: که راهنمایى خدا تنها راهنمایى است و هدایت او تنها حق است همانطور که گفته میشود: روش فلان کس تنها فلان روش است.
وَ لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْواءَهُمْ ...- و اگر چنانچه پیروى کنى اهواء ایشان را.
یعنى خواهشهاى آنان را.
ابن عباس میگوید معناى آن این است: هر گاه بسوى قبله آنان نماز گزارى.
بَعْدَ الَّذِی جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ ...- بعد از علمى که براى تو آمده.
منظور از «علم» بیانى است که از ناحیه خداوند آمده و برخى گفته‏اند:
مراد دین است.
ما لَکَ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَلِیٍّ وَ لا نَصِیرٍ ...- نیست براى تو اى محمّد از جانب خدا ولىّ و نصیرى.
منظور از «ولىّ» کسى است که او را از کیفر مصون بدارد و مقصود از «نصیر» کسى است که با کمک خود کیفر را از او باز دارد.
آنچه از آیه استفاده میشود:
این است که کسى را که خداوند میداند نافرمانى نخواهد کرد و گرفتار مخالفت به هیچ وجه نخواهد شد با این حال میتواند او را بترساند و توعید نماید زیرا خداوند میداند که پیامبر او هیچگاه پیروى خواهشهاى یهود و نصارى را نخواهد کرد پس جمله مانند آیه شریفه: «لَئِنْ أَشْرَکْتَ لَیَحْبَطَنَّ عَمَلُکَ» «1» میباشد و منظور این است که حال پیروان پیامبر در این جهت از حال او مشکل‏تر و سخت‏تر است زیرا که مقام آنان پائین‏تر از مقام پیامبر است.
و برخى گفته‏اند: خطاب در «مالک من اللَّه» اگر چه پیامبر است لیکن منظور پیروان و امّت او میباشد [ نظرات / امتیازها ]

بقره-120:یهود و نصارى از پیامبر اسلام درخواست متارکه جنگ و آتش بس نموده و چنین وانمود کردند که بعد از متارکه و مهلت دادن اسلام را پذیرفته و از او پیروى کنند از اینرو خداوند پیامبرش را از موافقت آنان ناامید ساخته و فرمود:
وَ لَنْ تَرْضى‏ عَنْکَ الْیَهُودُ وَ لَا النَّصارى‏ حَتَّى تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ ...- هرگز یهود و نصارى از تو خشنود نمیگردند تا پیروى از طریقه ایشان نکنى.
و برخى گفته‏اند: پیامبر اکرم سعى و کوشش فراوان مبذول میداشت تا آنان را راضى کرده و در دین اسلام وارد شوند از این نظر باو دستور داده شده که در این راه سعى و کوشش بکار مبر بلکه دستور الهى را که عبارت از مجاهده و جنگ با آنان است مورد عمل قرار ده.
و این جمله دلالت میکند بر اینکه در هیچ حال خشنود کردن آنان ممکن نیست زیرا خداوند خشنودى آنان را فقط در یک صورت عملى میداند و آن وقتى است که پیامبر اسلام یهودى و یا نصرانى شود و چون این معنى ممتنع است پس خشنود کردن آنان نیز همین نحو است.
و بالآخره معناى جمله این است که هیچ فرقه‏اى از یهود و نصارى از تو خشنودنمیگردند مگر اینکه دین آن گروه و یا قبله آنان را- همانطور که برخى گفته‏اند- پیروى نمایى.
قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدى‏ ...- بگو راهنمایى خدا تنها راهنمایى است.
ابن عباس در تفسیر این جمله میگوید: بگو اى محمّد: دین خدا که موجب خشنودى او است همان دینى که رخى گفته‏اند: هدایت خدا یعنى قرآن تنها چیزى است که مردم را بسوى بهشت راهنمایى مى‏کند- نه روش یهود و نصارى- پاره‏اى گفته‏اند. منظور از جمله این است: که راهنمایى خدا تنها راهنمایى است و هدایت او تنها حق است همانطور که گفته میشود: روش فلان کس تنها فلان روش است.
وَ لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْواءَهُمْ ...- و اگر چنانچه پیروى کنى اهواء ایشان را.
یعنى خواهشهاى آنان را.
ابن عباس میگوید معناى آن این است: هر گاه بسوى قبله آنان نماز گزارى.
بَعْدَ الَّذِی جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ ...- بعد از علمى که براى تو آمده.
منظور از «علم» بیانى است که از ناحیه خداوند آمده و برخى گفته‏اند:
مراد دین است.
ما لَکَ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَلِیٍّ وَ لا نَصِیرٍ ...- نیست براى تو اى محمّد از جانب خدا ولىّ و نصیرى.
منظور از «ولىّ» کسى است که او را از کیفر مصون بدارد و مقصود از «نصیر» کسى است که با کمک خود کیفر را از او باز دارد.
آنچه از آیه استفاده میشود:
این است که کسى را که خداوند میداند نافرمانى نخواهد کرد و گرفتار مخالفت به هیچ وجه نخواهد شد با این حال میتواند او را بترساند و توعید نماید زیرا خداوند میداند که پیامبر او هیچگاه پیروى خواهشهاى یهود و نصارى را نخواهد کرد پس این جمله مانند آیه شریفه: «لَئِنْ أَشْرَکْتَ لَیَحْبَطَنَّ عَمَلُکَ» «1» میباشد و منظور این است که حال پیروان پیامبر در این جهت از حال او مشکل‏تر و سخت‏تر است زیرا که مقام آنان پائین‏تر از مقام پیامبر است.
و برخى گفته‏اند: خطاب در «مالک من اللَّه» اگر چه پیامبر است لیکن منظور پیروان و امّت او میباشد.
[ نظرات / امتیازها ]

بعد از تغییر قبله، ناراحتى یهود از مسلمانان بیشتر شد و احیاناً بعضى از مسلمان‏ها نیز تمایل داشتند قبله همان بیت‏المقدّس باشد تا بتوانند با یهود در الفت ودوستى زندگى کنند، غافل از اینکه رضایت اهل کتاب با حفظ آن حاصل نمى‏شد و انتظار آنان، پیروى از تمام آیین آنها و نه فقط قبله آنان بود.
این آیه در عین اینکه خطاب به پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله است، خطاب به همه مسلمانان در طول تاریخ نیز هست که هرگز یهود و نصارى از شما راضى نخواهند شد، مگر آنکه تسلیم بى‏چون وچراى آنان شوید و از اصول و ارزشهاى الهى کناره بگیرید. ولى شما مسلمان‏ها باید با قاطعیّت دست رد به سینه نامحرم بزنید و بدانید تنها راه سعادت، راه وحى است نه پیروى از تمایلات این و آن. [ نظرات / امتیازها ]

این آیه علاوه براینکه خطاب به پیامبر صلى الله علیه وآله می باشد ، خطاب به همه مسلمانان طول تاریخ نیز می باشد که هرگز یهود و نصارى از شما راضى نخواهند شد، مگر آنکه تسلیم آنان شوید و از اصول و ارزشهاى الهى کناره گیری کنید . ولى شما مسلمان‏ها باید با قاطعیّت دست رد به نامحرم بزنید و بدانید تنها راه سعادت، راه وحى است نه پیروى از تمایلات دیگران . [ نظرات / امتیازها ]

وَ لَنْ تَرْضى‌ عَنْکَ الْیَهُودُ وَ لا النَّصارى‌ حَتَّى تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدى‌ وَ لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْواءَهُمْ بَعْدَ الَّذِی جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ ما لَکَ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَلِیٍّ وَ لا نَصِیرٍ (120)

بعد از آن یأس حضرت پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله و سلم را از ایمان یهود و نصارى بیان مى‌فرماید:

وَ لَنْ تَرْضى‌ عَنْکَ‌: و هرگز راضى و خشنود نشوند از تو، الْیَهُودُ وَ لَا النَّصارى‌: یهودیان و نه نصارى، حَتَّى تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ‌: تا آنکه پیروى کنى کیش و طریقه ایشان را. و متابعت تو کیش و آئین آنها را جایز نیست، پس هرگز اسلام نخواهند آورد.

در منهج- جمعى از یهود خدمت حضرت پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله و سلم آمدند، عرض کردند: اگر با ما صلح کنى و مدارا کنى ما به تو ایمان آریم. حضرت چون حریص در ایمان بود، مدارا فرمود؛ حق نمود که هرگز راضى نشوند از تو یهود و نصارى تا پیروى کیش آنها را بنمائى.

قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدى‌: بگو اى پیغمبر بدرستى که راهنمائى خدا به صواب که دین اسلام است، آن هدایت و راه راست است و طریق نجات و رستگارى دین اسلام و مسلمانى باشد، نه آنچه شما مرا به آن مى‌خوانید از ملت یهودیت و نصرانیت. وَ لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْواءَهُمْ‌: و اگر پیروى کنى آرزوها و هواهاى آنها را که آن تسویلات شیطانى و شهوات نفسانى است، بَعْدَ الَّذِی جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ‌: بعد از آن چیزى که آمد تو را از علم که وحى باشد در حقیقت دین اسلام و بطلان طریقه آنان، یا آنکه بعد از آمدن حق پیروى آرزو و شهوات آنان کنى، ما لَکَ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَلِیٍّ وَ لا نَصِیرٍ: نیست براى تو هیچ دوستى که رهاننده تو باشد از عذاب و نه یارى کننده در دفع آن.

تبصره: آیه شریفه خطاب به پیغمبر و مراد امت مى‌باشند، نظر به آنکه آن حضرت واسطه در خطاب مى‌باشد. بنابراین ذات احدیت علام الغیوب، از واقعه و حقیقت حال خبر داده امت را که یهود و نصارى از شما مسلمانان هرگز راضى نشوند مگر آنکه شما تابع شوید دین آنها را. و بدانید دین حق، هدایت الهى و اسلام است؛ و اگر شماها پیروى شهوات آنان کنید بعد از آمدن اسلام و قرآن، مستوجب شوید عذاب سبحانى را و هیچ ولى و ناصر براى شما نخواهد بود. [ نظرات / امتیازها ]

وَ لَنْ تَرْضى‌ عَنْکَ الْیَهُودُ وَ لا النَّصارى‌ حَتَّى تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدى‌ وَ لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْواءَهُمْ بَعْدَ الَّذِی جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ ما لَکَ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَلِیٍّ وَ لا نَصِیرٍ (120)

ترجمه‌

هرگز راضى نشوند از تو یهود و نه نصارى تا آنکه پیروى کنى کیش آنان را بگو همانا هدایت خدا او است هدایت و هر آینه اگر پیروى کنى خواهشهاى آنان را بعد از آنچه آمد ترا از دانش نیست مر ترا از خدا هیچ نگهدار و یاورى.

تفسیر

گفته‌اند خداوند خواسته است پیغمبر (ص) را از اسلام معاندین ایندو
فرقه مأیوس فرماید چونکه آنها بهیچ امر جز تبعیت از کیش باطلشان راضى نمیشوند از آنحضرت چه رسد بآنکه قبول اسلام نمایند با آنکه هدایت الهى که اسلام است او هدایت بحق است نه آن دینى که آنها توقع دارند از پیغمبر (ص) قبول آنرا و اگر آنحضرت متابعت کند از هواى نفس و آراء باطله آنها نگهبان و یاورى براى او نیست که دفع نماید از او عذاب الهى را و اینجمله اگرچه در ظاهر خطاب بحضرت ختمى مرتبت است ولى در واقع براى تنبه و ارشاد خلق است بر ثبات بدین حق و بنظر حقیر آیه شریفه در مقام بیان حد مداراى با آندو فرقه است چون حضرت ختمى مرتبت بالطبع خیلى با ملاحظه بودند و حتى الامکان میخواستند جلب رضایت اشخاص را بفرمایند چنانچه از مراجعه بسیره مرضیه معلوم میشود خداوند میفرماید مداراى با آنها تا حدى است که موجب طمع آنها در دین تو نشود و براى آنستکه تا مسلمانان قوى نشدند از شر آنها مأمون باشند و تألیف قلوبى از آنها بعمل آید و الا رضایت واقعى آنها ممکن التحصیل نیست و اللّه اعلم. [ نظرات / امتیازها ]