عظمت خانه خدا
بعد از اشاره به مقام والاى ابراهیم در آیه گذشته ، به بیان عظمت خانه کعبه که به دست ابراهیم ساخته و آماده شد پرداخته ، مى فرماید:
((به خاطر بیاورید هنگامى را که خانه کعبه را ((مثابة )) (محل بازگشت و توجه ) مردم قرار دادیم و مرکز امن و امان )) (و اذ جعلنا البیت مثابة للناس و امنا).
((مثابة )) در اصل از ماده ((ثوب )) به معنى باز گشت چیزى به حالت نخستین است ، و از آنجا که خانه کعبه مرکزى بوده است براى موحدان که همه سال به سوى آن رو مى آوردند، نه تنها از نظر جسمانى که از نظر روحانى نیز بازگشت به توحید و فطرت نخستین مى کردند، از این رو به عنوان مثابه معرفى شده ، و از آنجا که خانه انسان که مرکز بازگشت همیشگى او مى باشد محل آرامش و آسایش است ، در کلمه ((مثابه )) یکنوع آرامش و آسایش خاطر، نیز افتاده است
و این معنى با کلمه ((امنا)) که پشت سر آن ذکر شده تاءکید مى شود، کلمه ((للناس )) نشان مى دهد که این مرکز امن و امان ، پناهگاهى است عمومى براى همه جهانیان و انسانها و توده هاى مردم .
و این در حقیقت اجابت یکى از درخواستهائى است که ابراهیم از خداوند کرد که بعدا به آن اشاره مى شود.
سپس اضافه مى کند ((از مقام ابراهیم نماز گاهى براى خود انتخاب کنید)) (واتخذوا من مقام ابراهیم مصلى ).
در اینکه منظور از مقام ابراهیم چیست ؟ در میان مفسران گفتگو است ، بعضى گفته اند: تمام ((حج )) مقام ابراهیم است ، بعضى به معنى ((عرفه )) و ((مشعر الحرام )) و ((جمرات سه گانه )) گرفته اند، و بعضى گفته اند ((تمام حرم مکه ))، مقام محسوب مى شود.
ولى ظاهر آیه همانگونه که در روایات اسلامى وارد شده و بسیارى از مفسران نیز گفته اند اشاره به همان مقام معروف ابراهیم است که محلى است در نزدیکى خانه کعبه ، و حجاج بعد از انجام طواف به نزدیک آن مى روند و نماز طواف بجا مى آورند بنابراین منظور از مصلى نیز محل نماز است .
سپس اشاره به پیمانى که از ابراهیم و فرزندش اسماعیل درباره طهارت خانه کعبه گرفته است مى فرماید و مى گوید: ما به ابراهیم و اسماعیل امر کردیم که خانه مرا براى طواف کنندگان و مجاوران و رکوع کنندگان و سجده کنندگان (نمازگزاران ) پاکیزه دارید)) (و عهدنا الى ابراهیم و اسماعیل ان طهرا بیتى للطائفین و العاکفین و الرکع السجود).
منظور از طهارت و پاکیزگى در اینجا چیست ؟ بعضى گفته اند: طهارت از لوث وجود بتها.
بعضى گفته اند: از آلودگیهاى ظاهرى و مخصوصا از خون و محتویات شکم
حیواناتى که قربانى مى کردند، زیرا بعضى از ناآگاهان چنین اعمالى را انجام مى دادند.
و بعضى گفته اند طهارت در اینجا به معنى خلوص نیت به هنگام بناى این خانه توحید است .
ولى هیچ دلیلى ندارد که ما مفهوم طهارت را در اینجا محدود کنیم ، بلکه منظور پاک ساختن ظاهرى و معنوى این خانه توحید از هر گونه آلودگى است .
و لذا در بعضى از روایات مى خوانیم که این آیه تعبیر به پاکسازى از مشرکان شده و در بعضى دیگر به شستشوى بدن و پاکیزگى از آلودگیها.
[ نظرات / امتیازها ]