127) (و اذ یرفع ابرهیم القواعد من البیت و اسمعیل ):(و زمانی که ابراهیم واسماعیل پایه های خانه خدا را بالا می بردند)قواعد جمع قاعده است و آن قسمتی از بناست که روی زمین قعود دارد،یعنی می نشیند و باقی بنا بر آن مستقرمی شود و اینجا منظور از قواعد و برافراشتن آن ،برپا کردن همه بنااست ،(ربناتقبل منا انک انت السمیع العلیم ):(پروردگارا این خدمت اندک را از ما بپذیر،همانا که تو شنوا و دانایی )این دعائی از جانب ابراهیم و اسماعیل (ع ) بود و آیه حکایت این دعا است و لازم نیست کلمه گفتند را در تقدیر بگیریم ، چون زبان حال آندو است گویا حال آندو بزرگوار مجسم می شود که گویا مشاهده می شوندکه مشغول برافراشتن کعبه هستند و صدایشان به گوش می رسد که با نهایت خشوع می گویند: خدایا عمل اندک ما را بپذیر که تو شنوای دعای ما و دانای نیت ما هستی . [ نظرات / امتیازها ]

128) (ربنا واجعلنا مسلمین لک و من ذریتنا امه مسلمه لک ):(پروردگارا ما رادو مسلمان برای خود بگردان و از ذریه ما نیز امتی مسلمان برای خودت قرارده )اسلام اولین مراتب بندگی است و این چیزی است که از لفظ آن به ذهن متبادر می شود و البته اسلام دارای مراتب و درجاتی است و مراد آنها در اینجااعلی مرتبه عبودیت و بندگی می باشد که بنده در آن همه چیز خود را برای پروردگارش تسلیم می کند و آن وصول به درجه کمال انسانی است و دسترسی به این کمال بسیار دشوار است و لذا برای وصول به آن مرحله آنها از خداوندکمک می خواهند و این شیوه قلبی هر مؤمنی است که امر عقیده و ترقی ایمانی اورا به خود مشغول داشته است ،(و ارنا منا سکنا وتب علینا انک انت التواب الرحیم ):(و مناسک ما را به ما نشان بده و توبه ما را بپذیر ،همانا که تو توبه پذیر ومهربانی ) مناسک جمع (منسک ) به معنی عبادت است ،پس مراد در اینجا طلب کمال در بجا آوردن عبادات می باشد تا بوسیله آن کمال عقیده و ایمان حاصل شود و طلب توبه بنا برآنچه گفته می شود، همان تسبیح و تعبد است تا مردم به آندو اقتداءکنند،چون ازپیامبر معصوم گناهی سرنمی زند که بواسطه آن توبه کند. [ نظرات / امتیازها ]

129) (ربنا وابعث فیهم رسولا منهم ): (پروردگارا برانگیز در میان آنان پیامبری از خودشان ) و خداوند دعای ایشان رابعد از چند قرن بابعثت پیامبر(ص )مستجاب گرداند،(یتلوا علیهم ایاتک و یعلمهم الکتاب و الحکمه ):(تا آیات تو رابرآنان تلاوت کند و کتاب و حکمت به آنان بیاموزد)و حکمت قرار دادن شیئی است در جایگاه ویژه اش واعم از قول یا عمل می باشد، (و یزکیهم انک انت العزیزالحکیم ):(و آنها را تزکیه کند همانا تو عزیز و حکیمی )یعنی آنها را پاک ومطهر کند و از اخلاق خبیثه دور نماید و همانا تو بر وفق حکمت بالغه ات هر کارکه بخواهی انجام می دهی . [ نظرات / امتیازها ]

127) خانه کعبه را که تاسیس کرد؟
از ائمه اطهار علیهم السلام نقل گردیده است که خانه کعبه را آدم علیه السلام قبلًا ساخته بود ولى چون آثار آن بتدریج رو بزوال و انهدام میرفت ابراهیم علیه السلام مأمور گردید که پایه‏هاى قبلى را بالا ببرد و ساختمان آن خانه را تجدید کند، ابن عباس و عطا نیز بهمین قول قائل میباشند ولى مجاهد میگوید ابراهیم علیه السلام بامر خداوند خانه کعبه را تأسیس کرد.
حسن میگوید اول کسى که «خانه کعبه» را زیارت کرد ابراهیم بود اما در روایات علما شیعه باین مطلب تصریح شده است که اول کسى که خانه کعبه را زیارت کرد آدم علیه السلام بود و این خود دلیل روشنى است که خانه کعبه قبل از ابراهیم علیه السلام وجود داشته است و او فقط ساختمان آن را تجدید نموده است.
از حضرت باقر علیه السلام روایت شده است که خداوند متعال تعداد چهار ستون درزیر عرش قرار داد و آن را «ضراح» نامید و آن همان «البیت المعمور» است و بعد از آن دستور داد ملائکه در اطراف آن طواف کنند پس از آن بجمعى از فرشتگان فرمود که در روى زمین خانه‏اى بشکل و اندازه آن بنا نمایند و بکسانى که در روى زمین هستند فرمان داد که در گرد آن طواف کنند.
عیّاشى در کتاب خود از حضرت صادق علیه السلام روایت میکند که خداوند «الحجر الاسود» را از بهشت نازل کرد در حالى که خانه «کعبه» از در سفید بود پس از آن آن را بآسمان برد و تنها پایه‏هاى آن روى زمین باقى ماند و آن خانه اصلى در آسمان در محاذات این خانه است و روزى 70 هزار فرشته بقصد زیارت داخل آن میگردند و از آن خارج گشته دیگر بسوى آن برنمیگردند و خداوند ابراهیم و اسماعیل را امر فرمود که خانه کعبه را روى همان پایه‏ها که بجا مانده بود برپا سازد».
حضرت امیر مؤمنان علیه السلام فرمودند: «اول چیزى که از آسمان بزمین نازل گردیده است خانه‏اى است که در مکه است خداوند آن را در حالى که یاقوت سرخ بود از آسمان نازل کرد ولى هنگامى که ملّت نوح صلى اللَّه علیه و آله معصیت کردند خداوند آن را بآسمان بالا برد. [ نظرات / امتیازها ]

127) اسماعیل علیه السلام اول کسى است که بعربى تکلم کرد
از حضرت باقر علیه السلام نقل شده است که اسماعیل نخستین کسى است که بزبان عربى تکلم کرد و ابراهیم علیه السلام هنگام ساختن کعبه بزبان عبرانى بوى مى‏گفت اى‏ اسماعیل! «هانى ابن» یعنى سنگ بمن بده اسماعیل در جواب بعربى مى‏گفت «یا ابه هاک حجرا» یعنى اى پدر سنگ را بگیر. [ نظرات / امتیازها ]

128) وَ تُبْ عَلَیْنا ...- یعنى توبه ما را بپذیر در منظور از این جمله سه وجه گفته شده است:
1- ابراهیم و اسماعیل این جمله را نه از جهت اینکه مرتکب گناه صغیره یا کبیره شده یا مرتکب فعل قبیحى شده باشند گفته‏اند، زیرا دلائل متقن و محکمى دلالت دارند که کلیه پیغمبران خدا معصوم و از گناه کوچک و بزرگ منزّه و مبرّا بوده‏اند-.
در اینجا فرصت بحث در این موضوع نیست- بلکه براى تحقق بندگى کامل و انقطاع بتمام معنا نسبت بخدا این جمله از آنها صادر گردیده است تا مردم دیگر از آنها پیروى کنند این وجه صحیح‏ترین وجوه است.
2- منظور ابراهیم و اسماعیل درخواست توبه پذیرى از خداوند نسبت بستمکاران ذریّه خود بوده است.
3- مراد این است که پروردگارا رحمت و عنایت خود را شامل ما بگردان. [ نظرات / امتیازها ]

129) وَ الْحِکْمَةَ ...- در معناى «حکمت» اقوال متعددى است.
1- قتاده میگوید: مراد از آن سنّت یعنى احادیث نبوى است.
- مالک بن انس معتقد است که منظور از آن معرفت بامور دین و تأویل آیات قرآن است.
3- ابن زید میگوید مراد از آن احکامى است که فقط بوسیله تعلیم پیغمبران بدست میآید.
4- مقاتل میگوید مقصود از آن مواعظ و حلال حرامى است که در قرآن بیان گردیده است.
5- بعضى گفته‏اند «حکمت» صفت کتابى است که در آیه ذکر شده است.
6- برخى میگویند «حکمت» چیزى است که خداوند قلب را بوسیله آن روشن مى‏کند همانطور که چشم را بوسیله قدرت بینایى روشن میگرداند.
مؤلف: همه این اقوال نیکو و قابل توجه است. [ نظرات / امتیازها ]

129) وَ یُزَکِّیهِمْ ...- در معناى این جمله نیز 4 قول است:
1- ابن عباس میگوید «یزکهم» یعنى: «پیغمبر مردم را نسبت بخداوند مطیع و مخلص بگرداند زیرا «زکاء» بمعناى اطاعت و اخلاص است».
2- ابن جریح معتقد است معناى «یزکهم» آنست که مردم را از آلایش شرک پاک سازد.
3- جبائى میگوید یزکهم یعنى «پیغمبر مردم را بافعال و اعمالى دعوت نماید که انجام آنها وسیله تقویت ایمان مردم گردد».
4- اصم معتقد است که منظور از این کلمه این است که پیغمبر روز قیامت بپاکیزگى پیروان خود شهادت بدهد [ نظرات / امتیازها ]

129) شرائط نبوت‏
از این آیه این نکته نیز استفاده میشود که ابراهیم و اسماعیل جمیع شرائط نبوت یعنى بیان نیکو و علم و سنّت را براى پیغمبر ما صلى اللَّه علیه و آله و پاکیزگى را براى امت وى از خداوند خواسته‏اند زیرا تلاوت آیات الهى مستلزم بیان نیکو و تعلیم کتاب مستلزم علم بکتاب و تعلیم حکمت مستلزم علم بسنّت است و تزکیه مستلزم پاکیزگى و طهارت است.
و از طرفى چون دعا از اسماعیل علیه السلام صادر گردیده باید پیغمبر مورد دعا، از فرزندان او باشد نه از فرزندان اسحاق و این مطلب نیز مسلم است که از نسل اسماعیل علیه السلام پیغمبرى جز پیغمبر ما صلى اللَّه علیه و آله بوجود نیامده است. [ نظرات / امتیازها ]

127) از آیات و روایات متعدّد استفاده مى‏شود که خانه کعبه، از زمان حضرت آدم بوده و حضرت ابراهیم علیه السلام آن را تجدید بنا نموده است. چنان که آن حضرت در موقع اسکان همسر و فرزندش در سرزمین مکّه مى‏گوید: «رَبَّنا إِنِّی أَسْکَنْتُ مِنْ ذُرِّیَّتِی بِوادٍ غَیْرِ ذِی زَرْعٍ عِنْدَ بَیْتِکَ الْمُحَرَّمِ» «1»
خداوندا بعضى از خاندانم را در این سرزمین خشک و
بدون زراعت، در کنار خانه تو سکونت دادم.
بنا بر این در زمان شیر خوارگى حضرت اسماعیل علیه السلام نیز اثرى از کعبه وجود داشته است. و در سوره‏ى آل عمران «2» نیز از کعبه به عنوان اوّلین خانه مردم یاد شده است. در آیه مورد بحث نیز سخن از بالا بردن پایه‏هاى خانه بدست ابراهیم علیه السلام است و این تعبیر مى‏رساند که اساس خانه کعبه، قبلًا وجود داشته و ابراهیم و اسماعیل علیهما السلام آن را بالا برده‏اند. حضرت على علیه السلام نیز در خطبه قاصعه «3» مى‏فرماید:
خداوند تمام مردم را از زمان حضرت آدم‏
تا ابد، با همین کعبه و سنگ‏هاى آن آزمایش مى‏نماید.
ابراهیم و اسماعیل علیهما السلام در کار مساوى نبودند. در حدیث مى‏خوانیم:
ابراهیم بنّایى مى‏کرد و اسماعیل سنگ به دست پدر مى‏داد.
و شاید به سبب همین تفاوت، میان نام آن دو بزرگوار فاصله گذاشته است. «یَرْفَعُ إِبْراهِیمُ الْقَواعِدَ مِنَ الْبَیْتِ وَ إِسْماعِیلُ» [ نظرات / امتیازها ]

129) پیام‏ها:
1 نیاز به رهبر آسمانى، از اساسى‏ترین نیازهاى جامعه بشرى است. اگر قرن‏ها قبل براى آن دعا مى‏شود، نشان دهنده‏ى اهمیّت و ارزش و نقش آن است.
«یَرْفَعُ إِبْراهِیمُ») ( «وَ ابْعَثْ فِیهِمْ» آرى، بالا بردن دیوارهاى کعبه بدون حضور رهبر معصوم و الهى، بتخانه‏اى بیش از آب درنمى‏آید.
2 هدف از بعثت پیامبران، تعلیم و تزکیه مردم بر اساس کتاب آسمانى است.
«یَتْلُوا») ( «یُعَلِّمُهُمُ») ( «یُزَکِّیهِمْ»
3 علم و دانش زمانى نتیجه مى‏دهد که همراه با بینش و حکمت، و همراه با تزکیه و تقوى باشد. «یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ یُزَکِّیهِمْ» [ نظرات / امتیازها ]

128) با آنکه حضرت ابراهیم واسماعیل هر دو در اجراى فرمان ذبح، عالى‏ترین درجه تسلیم در برابر خدا را به نمایش گذاردند، امّا با این همه در این آیه از خداوند مى‏خواهند که مارا تسلیم فرمان خودت قرارده. گویا از خداوند تسلیم بیشتر و یا تداوم روحیّه تسلیم را مى‏خواهند. کسى که فقط تسلیم خدا باشد، نه تسلیم عموى بت‏تراش مى‏شود و نه در برابر بت‏ها به زانو مى‏افتد و نه از طاغوت‏ها پیروى مى‏کند. [ نظرات / امتیازها ]

129) این آیه، دعایى دیگر از حضرت ابراهیم علیه السلام را بازگو مى‏کند که بیانگر عظمت فوق‏العاده روح، و ترسیم کننده‏ى سوز و اخلاص درونى اوست. با آنکه خود در حال حیات و از پیامبران برجسته الهى است، براى نسل‏هاى آینده دعا مى‏کند که پروردگارا! در میان مردم و ذریّه من، پیامبرى از خودشان مبعوث کن.
از رسول خدا صلى الله علیه وآله نقل شده است که فرمودند: «أنا دعوة ابى ابراهیم» من نتیجه اجابت دعاى پدرم ابراهیم هستم که فرمود: «ربّنا وابعث فیهم رسولاً منهم» [424]
با آنکه در دعاى ابراهیم علیه السلام تعلیم بر تزکیه مقدّم شده است، امّا خداوند در اجابت این دعا، تزکیه را مقدّم داشته تا به ابراهیم هشدار دهد که تزکیه، با ارزش‏تر است و تعلیم در مرتبه بعدى است. «یزکّیهم ویعلّمهم الکتاب والحکمة» [ نظرات / امتیازها ]

127) ابراهیم خانه کعبه را بنا مى کند
از آیات مختلف قرآن و احادیث و تواریخ اسلامى به خوبى استفاده مى شود که خانه کعبه پیش از ابراهیم ، حتى از زمان آدم بر پا شده بود، در آیه 37 سوره ابراهیم از قول این پیامبر بزرگ مى خوانیم : ربنا انى اسکنت من ذریتى بواد غیر ذى زرع عند بیتک المحرم :((پروردگارا! بعضى از فرزندانم را در این سرزمین خشک و سوزان در کنار خانه تو سکونت دادم )).
این آیه گواهى مى دهد موقعى که ابراهیم با فرزند شیرخوارش اسماعیل و همسرش به سرزمین مکه آمدند اثرى از خانه کعبه وجود داشته است .
در آیه 96 سوره آل عمران نیز مى خوانیم : ان اول بیت وضع للناس للذى ببکة مبارکا:((نخستین خانه اى که به منظور پرستش خداوند براى مردم ساخته شد در سرزمین مکه بود)) مسلم است که پرستش خداوند و ساختن مرکز عبادت از زمان ابراهیم آغاز نگردیده بلکه قبلا و حتى از زمان آدم (علیه السلام ) بوده است .
اتفاقا تعبیرى که در نخستین آیه مورد بحث به چشم مى خورد نیز همین معنى را مى رساند آنجا که مى گوید: به یاد آورید هنگامى را که ابراهیم و اسماعیل پایه هاى خانه (کعبه ) را بالا مى بردند، و مى گفتند: پروردگارا! از ما بپذیر تو شنوا و دانائى (و اذ یرفع ابراهیم القواعد من البیت و اسماعیل ربنا تقبل منا انک انت السمیع العلیم ).
این تعبیر مى رساند که شالوده هاى خانه کعبه وجود داشته و ابراهیم و اسماعیل پایه ها را بالا بردند.
در خطبه معروف قاصعه از نهج البلاغه نیز مى خوانیم : الا ترون ان الله سبحانه اختبر الاولین من لدن آدم صلوات الله علیه الى الاخرین من هذا العالم باحجار ...فجعلها بیته الحرام ...، ثم امر آدم و ولده یثنوا اعطافهم نحوه ...
((آیا نمى بینید که خداوند مردم جهان را از زمان آدم تا به امروز به وسیله قطعات سنگى ... امتحان کرده است ، و آن را خانه محترم خود قرار داده ، سپس به آدم و فرزندانش دستور داد که به گرد آن طواف کنند)).
کوتاه سخن اینکه : آیات قرآن و روایات این تاریخچه معروف را تاءیید مى کند که خانه کعبه نخست به دست آدم ساخته شد، سپس در طوفان نوح فروریخت ، و بعد به دست ابراهیم و فرزندش اسماعیل تجدید بنا گردید. [ نظرات / امتیازها ]