(ولقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر ان الارض یرثها عبادی الصالحون ): (و به تحقیق در زبور، بعد از ذکر چنین نوشتیم که زمین را بندگان شایسته من به میراث می برند) [ نظرات / امتیازها ]

یاران مهدى علیه السلام و وراثت زمین
پس از اشاره به پاداش کارهاى شایسته در این سرا و سراى آخرت در آیات پیش، اینک به یکى از پاداش هاى شایسته کردارى اشاره مى کند و مى فرماید:
وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِى الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ
و به یقین ما در زبور پس از «ذکر» نوشتیم...
آنچه آمد ترجمه آیه است و در تفسیر آن سه نظر آمده است:
1 - به باور پاره اى واژه «زبور» به مفهوم کتاب هاى آسمانى پیامبران است. با این بیان منظور این است که: ما در کتاب هاى همه پیامبران پس از لوح محفوظ نوشته ایم...
2 - اما به باور پاره اى دیگر «زبور» به مفهوم کتاب هایى است که پس از «تورات» فرود آمده، و واژه «ذکر» به مفهوم خود «تورات» است. با این بیان منظور این است که ما پس از تورات در «زبور» نوشتیم...
3 - از دیدگاه برخى «زبور» کتاب «داود» است و «ذکر» کتاب موسى.
4 - و برخى دیگر واژه «ذکر» را به مفهوم «قرآن» گرفته اند و واژه «بعد» را به مفهوم «قبل» که در این صورت منظور این است که: ما پیش از قرآن در «زبور» نوشتیم...
اَنَّ الْاَرْضَ یَرِثُها عِبادِىَ الصّالِحُونَ
در تفسیر این جمله نیز سه نظر آمده است:
1 - به باور برخى منظور این است که: زمین بهشت را بندگان شایسته کردار من به ارث مى برند.
با این بیان، آیه مورد بحث بسان این آیه شریفه است که مى فرماید:
الّذین یرثون الفردوس هم فیها خالدون.(50)
به راستى که ایمان آوردگان رستگار شدند، همانان که بهشت را به ارث مى برند و در آن جاودانه خواهند بود.
2 - اما به باور برخى دیگر منظور از وراثت زمین، به ارث بردن همین زمین است که سرانجام کران تا کران آن در قلمرو قدرت امت اسلام و پیروان محمد صلى الله علیه وآله قرار خواهد گرفت و دین آسمانى او جهان گستر خواهد شد.
پیامبر گرامى صلى الله علیه وآله گویى در اشاره به آینده امّت بود که فرمود:
زویت لى الأرض فأریت مشارقها و مغاربها و یبلغ ملک امتى ما زوى لى منها.(51)
زمین براى من نمایش داده شد و با گرد آمدن آن کران تا کران آن را دیدم و دیرى نمى پاید که همه آن به قلمرو قدرت امّت من درخواهد آمد ودین جهان گستر خواهد شد.
3 - حضرت باقر علیه السلام در تفسیر آیه شریفه فرمود:
هم اصحاب المهدی علیه السلام فى آخر الزّمان.(52)
منظور از اینان که زمین را به ارث مى برند، یاران حضرت مهدى علیه السلام هستند که در واپسین حرکت تاریخ و آخرالزّمان خواهند آمد.
انبوه روایات در باره قیام امام مهدى علیه السلام این دیدگاه را بیان پیامبر گرامى صلى الله علیه وآله تأیید مى کند که فرمود:
لو لم یبق من الدّنیا الاّ یوم واحد لطوّل اللّه ذلک الیوم حتى یبعث رجلا صالحا من اهل بیتى یملأ الأرض قسطاً و عدلاً کما قد ملئت ظلماً و جوراً.(53)
اگر تنها یک روز از عمر این جهان باقى مانده باشد، خدا آن روز را به گونه اى طولانى مى کند که مردى شایسته کردار و اصلاحگر از خاندان مرا برانگیزد و او به یارى حق زمین و زمان را همان گونه که از ستم و بیداد آکنده شده است، لبریز از عدل و داد سازد.
امام «ابوبکر احمد بن حسین بیهقى»در کتاب «البعث و النشور» روایات بسیارى را در این مورد آورده است.
نواده او «عبید اللّه بن محمد بن احمد» نیز همه آن روایات را به سال 518 هجرى آورده است و در پایان مى گوید: اما روایتِ «ابوعبدالله حافظ» از «محمد بن خالد» و او از «ابان بن صالح» و او از «حسن» و از «انس بن مالک» چنین است که: پیامبر فرمود: مردم همچنان در رنج و بخل گرفتار خواهند بود و دنیا پشت خواهد کرد و رستاخیز جز براى اشرار مردم نیست و حضرت مهدى علیه السلام همان «عیسى بن مریم» است. این روایتى است که تنها «محمد بن خالد» آن را آورده است و او و «ابو عبداللّه» هر دو ناشناخته اند و در اسناد روایت نیز بحث است؛ چرا که روایت مورد اشاره را نامبرده یک بار از «ابان بن صالح» و او از «انس» و او از پیامبر آورده است، و بار دیگر از «ابان بن ابى عیاش» - که مردى متروک است - و او از «حسن» و او از پیامبر آورده است که این سند منقطع است.
با این بیان، روایات بسیارى که به روشنى بیانگر ظهور و قیام حضرت مهدى علیه السلام در واپسین حرکت تاریخ است، سندشان بهتر و درست تر به نظر مى رسد. در این انبوه روایات آمده است که مهدى علیه السلام از خاندان پیامبر است، که براى نمونه به یکى از آنها مى نگریم:
لو لم یبق من الدّنیا الاّ یوم واحد لطوّل اللّه ذلک الیوم حتى یبعث فیه رجلا منى او من اهل بیتى... یواطى اسمه اسمى یملأ الأرض قسطاً و عدلاً کما ملئت ظلماً و جوراً.(54)
اگر از عمر این جهان جز یک روز باقى نمانده باشد، خدا آن روز را به گونه اى طولانى مى سازد تا مردى از نسل و خاندان من برانگیخته شود.
در پاره اى از این گونه روایات آمده است که آن اصلاحگر زمین و زمان همنام من است و او زمین را پر از عدل و داد مى کند پس از آن که از ستم و بیداد آکنده شده باشد.
و نیز از بانوى درست اندیش و درستکار «ام سلمه» آورده اند که گفت:
سمعت رسول اللّه یقول: المهدى من عترتى من ولد فاطمة علیها السلام.(55)
از پیامبر خدا شنیدم که مى فرمود: مهدى علیه السلام از خاندان من و از فرزندان فاطمه علیها السلام است. [ نظرات / امتیازها ]

حکومت زمین از آن صالحان خواهد بود.
بعد از آنکه در آیات گذشته به قسمتى از پاداشهاى اخروى مؤ منان صالح اشاره شد در دو آیه مورد بحث به یکى از روشن ترین پاداشهاى دنیوى آنها که حکومت روى زمین است با بیان شیوائى اشاره کرده مى گوید: در زبور بعد از ذکر چنین نوشتیم که سرانجام بندگان صالح من وارث (حکومت ) زمین خواهند شد)) (و لقد کتبنا فى الزبور من بعد الذکر ان الارض یرثها عبادى الصالحون ).
((ارض )) به مجموع کره زمین گفته مى شود و سراسر جهان را شامل مى گردد مگر اینکه قرینه خاصى در کار باشد، گرچه بعضى احتمال داده اند که مراد وارث شدن سراسر زمین در قیامت است ، ولى ظاهر کلمه ((ارض )) هنگامى که بطور مطلق گفته مى شود، زمین این جهان است .
واژه ((ارث )) همانگونه که سابقا هم اشاره کرده ایم به معنى چیزى است که بدون معامله و دادوستد به کسى انتقال مى یابد، و گاهى در قرآن کریم
به تسلط و پیروزى یک قوم صالح بر قوم ناصالح و در اختیار گرفتن مواهب و امکانات آنها گفته شده است ، چنانکه در آیه 137 سوره اعراف در باره بنى اسرائیل و پیروزیشان بر فرعونیان چنین میخوانیم : و اورثنا القوم الذین کانوا یستضعفون مشارق الارض و مغاربها: ((ما شرق و غرب زمین را به ارث به آن قوم مستضعف دادیم )) گرچه ((زبور)) در اصل به معنى هر گونه کتاب و نوشته است ، هر چند در قرآن مجید در دو مورد از سه موردى که این کلمه به کار رفته ، اشاره به زبور داود است اما بعید به نظر نمى رسد که مورد سوم یعنى آیه مورد بحث نیز به همین معنى باشد.
((زبور داود)) یا به تعبیرى که در کتب ((عهد قدیم )) آمده ((مزامیر داود)) عبارت است از مجموعه اى از مناجاتها و نیایشها و اندرزهاى داود پیامبر.
بعضى مفسران نیز احتمال داده اند که منظور از زبور در اینجا تمام کتب انبیاى پیشین است .
ولى بیشتر - با توجه به دلیلى که ذکر کردیم - به نظر مى رسد که زبور همان کتاب مزامیر داود باشد، بخصوص اینکه در مزامیر موجود، عباراتى وجود دارد که عینا مطابق با آیه مورد بحث است و بعدا به خواست خدا به آن اشاره خواهیم کرد.
((ذکر)) در اصل به معنى یادآورى و یا چیزى که مایه تذکر و یادآورى است ، و در آیات قرآن به همین معنى به کار رفته ، گاهى نیز به کتاب آسمانى موسى یعنى تورات اطلاق شده (مانند آیه 48 سوره انبیاء و لقد آتینا موسى و هارون الفرقان و ضیاء و ذکرا للمتقین ).
و گاه این عنوان در مورد قرآن استعمال شده ، مانند آیه 27 سوره تکویر:
ان هو الا ذکر للعالمین .
چلذا بعضى گفته اند که منظور از ذکر در آیه مورد بحث قرآن است ، و زبور تمام کتب انبیاء پیشین ، و کلمه من بعد تقریبا معادل کلمه علاوه بر در فارسى خواهد بود <107> و به این ترتیب معنى آیه چنین مى شود: ((ما علاوه بر قرآن در تمام کتب انبیاء پیشین نوشتیم که سرانجام سراسر روى زمین در اختیار بندگان صالح خدا قرار خواهد گرفت )).
ولى با توجه به تعبیراتى که در آیه به کار رفته ، ظاهر این است که منظور از زبور، کتاب داود، و ذکر به معنى تورات است ، و با توجه به اینکه زبور بعد از تورات بوده ، تعبیر من بعد نیز حقیقى است ، و به این ترتیب معنى آیه چنین مى شود، ((ما، در زبور، بعد از تورات ، چنین نوشتیم که این زمین را بندگان صالح ما به ارث خواهند برد.))
در اینجا این سؤ ال پیش مى آید که چرا در میان کتب آسمانى ، تنها از این دو کتاب نام ، برده شده است ؟
این تعبیر ممکن است به خاطر آن باشد که : داود، یکى از بزرگترین پیامبرانى بود که تشکیل حکومت حق و عدالت داد، و بنى اسرائیل نیز مصداق روشن قوم مستضعفى بودند که بر ضد مستکبران قیام کردند و دستگاه آنها را بهم پیچیدند و وارث حکومت و سرزمین آنها شدند.
سؤ ال دیگرى که در اینجا باقى میماند این است که بندگان صالح خدا (عبادى الصالحون ) کیانند؟
با توجه به اضافه شدن بندگان به خدا، مساله ایمان و توحید آنها روشن مى شود، و با توجه به کلمه ((صالحون )) که معنى گسترده و وسیعى دارد، همه شایستگیها به ذهن مى آید: شایستگى از نظر عمل و تقوا، شایستگى از نظر علم
و آگاهى ، شایستگى از نظر قدرت و قوت ، و شایستگى از نظر تدبیر و نظم و درک اجتماعى .
هنگامى بندگان با ایمان این شایستگیها را براى خود فراهم سازند، خداوند نیز کمک و یارى مى کند تا آنها بینى مستکبران را به خاک بمالند، دستهاى آلوده شان را از حکومت زمین کوتاه کنند، و وارث میراثهاى آنها گردند.
بنابراین تنها ((مستضعف بودن )) دلیل بر پیروزى بر دشمنان و حکومت روى زمین نخواهد بود، بلکه از یکسو ایمان لازم است و از سوى دیگر کسب شایستگیها، و مستضعفان جهان مادام که این دو اصل را زنده نکنند به حکومت روى زمین نخواهند رسید.
[ نظرات / امتیازها ]

برگزیده تفسیر نمونه، ج‏3، ص: 193
(آیه 105)- حکومت زمین از آن صالحان خواهد بود: بعد از آن که در آیات گذشته به قسمتى از پاداشهاى اخروى مؤمنان صالح اشاره شد در این آیه و آیه بعد به یکى از روشنترین پاداشهاى دنیوى آنها که «حکومت روى زمین» است با بیان شیوایى اشاره کرده، مى‏گوید: «و در زبور بعد از ذکر چنین نوشتیم که سر انجام بندگان صالح من وارث (حکومت) زمین خواهند شد» (وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصَّالِحُونَ).
«ارض» به مجموع کره زمین گفته مى‏شود و سراسر جهان را شامل مى‏گردد.
منظور از «زبور» کتاب داود، و «ذکر» به معنى تورات است، و به این ترتیب معنى آیه چنین مى‏شود، «ما، در زبور، بعد از تورات، چنین نوشتیم که این زمین را بندگان صالح ما به ارث خواهند برد».
سؤال دیگرى که در اینجا باقى مى‏ماند این است که بندگان صالح خدا «عِبادِیَ الصَّالِحُونَ» کیانند؟
کلمه «صالحون» معنى گسترده و وسیعى دارد، که علاوه بر ایمان و توحید همه شایستگیها از آن به ذهن مى‏آید، شایستگى از نظر عمل و تقوا، شایستگى از نظر علم و آگاهى، شایستگى از نظر قدرت و قوت، و شایستگى از نظر تدبیر و نظم و درک اجتماعى.
در بعضى از روایات صریحا این آیه تفسیر به یاران حضرت مهدى- عج- شده است: که بیان یک مصداق عالى و آشکار است، و عمومیت مفهوم آیه را محدود نمى‏سازد.
نظام آفرینش دلیل روشنى بر پذیرش یک نظام صحیح اجتماعى در آینده، در جهان انسانیت خواهد بود، و این همان چیزى است که از آیه مورد بحث و احادیث مربوط به قیام «مصلح بزرگ جهانى» حضرت مهدى- ارواحنا فداه- استفاده مى‏شود. [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر کشاف
عن الشعبی رحمة الله علیه : زبور داود علیه السلام ، والذکر : التوراة . وقیل اسم لجنس ما أنزل علی الانبیاء من الکتب . والذکر : أم الکتاب ، یعنی اللوح ، أی : یرثها المؤمنون بعد إجلاء الکفار ، کقوله تعالی (وأورثنا القوم الذین کانوا یستضعفون مشارق الأرض ومغاربها) ، (قال موسی لقومه استعینوا بالله واصبروا إن الأرض لله یورثها من یشاء من عباده والعاقبة للمتقین ) وعن ابن عباس رضی الله عنه : هی أرض الجنة . وقیل : الارض المقدسة . ترثها أمة محمد صلی الله علیه وسلم . [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر نور
کلمه‏ى «زبور» در لغت عرب به معناى هر نوع نوشته و کتاب است. «و کل شى‏ء فعلوه فى‏الزبر» <771> ولى به قرینه‏ى آیه «و آتینا داود زبوراً» <772> به نظر مى‏رسد که مراد، کتاب اختصاصى حضرت داود علیه السلام باشد که در برگیرنده مجموعه‏ى مناجات‏ها، نیایش‏ها واندرزهاى آن حضرت است. این کتاب بعد از تورات نازل شده ومراد از «ذِکْر» در این آیه نیز همان تورات است، چنانکه در آیه 48 همین سوره هم گذشت که تورات، ذکر است. «و لقد آتینا موسى و هارون الفرقان و ضیاء و ذکراً للمتقین» بعضى گفته‏اند که منظور از «زبور» در این آیه، تمام کتب آسمانى و مراد از «ذکر»، قرآن مجید است و کلمه‏ى «من بعد» نیز بمعناى «علاوه بر» مى‏آید، که در این صورت معناى آیه چنین مى‏شود: ما علاوه بر قرآن، در تمام کتب آسمانى نوشتیم که وارثان زمین هر آینه بندگان صالح من خواهند بود. از امام صادق‏علیه السلام درباره‏ى زبور و ذکر سؤال شد، حضرت فرمودند: ذکر در نزد خداوند است و زبور کتاب نازل شده بر داود است و همه‏ى کتاب‏هاى نازل شده در نزد اهل علم است و آنان ما (اهل‏بیت) هستیم. <773> در پنج مورد از زبور «مزامیر» حضرت داود که امروزه جزء کتب عهد قدیم بشمار مى‏رود، شبیه این تعابیر آمده است که: مردان صالح، وارث زمین خواهند شد. <774> در روایات متعدّد آمده است که آن بندگان صالحى که وارث زمین خواهند شد، یاران حضرت مهدى علیه السلام هستند. <775> در بعضى روایات مى‏خوانیم که اهل‏بیت پیامبر اسلام‏علیهم السلام وارثان زمین خواهند شد و بدان دوباره زنده خواهند شد. <776> 1- سنّت الهى آن است که بندگان صالح، حاکم و وارث جهان باشند. «کتبنا» 2- پیشگوئى‏هاى قرآن قطعى است. «لقد کتبنا فى الزبور ...» 3- قرآن، از آینده‏ى تاریخ خبر مى‏دهد. «یرثها ...» 4- آینده از آن صالحان است. «یرثها عبادى الصالحون» 5 - دین از سیاست جدا نیست. «یرثها عبادى الصالحون» 6- عبادت تنها کافى نیست، صلاحیّت و عمل صالح نیز لازم است. «عبادى الصالحون» 7- وراثت زمین و حکومت بر جهان دو شرط دارد، بندگى خداوند و انجام اعمال صالح. «عبادى الصالحون» [ نظرات / امتیازها ]

(آیه 105)- حکومت زمین از آن صالحان خواهد بود: بعد از آن که در آیات گذشته به قسمتى از پاداشهاى اخروى مؤمنان صالح اشاره شد در این آیه و آیه بعد به یکى از روشنترین پاداشهاى دنیوى آنها که «حکومت روى زمین» است با بیان شیوایى اشاره کرده، مى‏گوید: «و در زبور بعد از ذکر چنین نوشتیم که سر انجام برگزیده تفسیر نمونه، ج‏3، ص: 193

بندگان صالح من وارث (حکومت) زمین خواهند شد» (وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصَّالِحُونَ).

«ارض» به مجموع کره زمین گفته مى‏شود و سراسر جهان را شامل مى‏گردد.

منظور از «زبور» کتاب داود، و «ذکر» به معنى تورات است، و به این ترتیب معنى آیه چنین مى‏شود، «ما، در زبور، بعد از تورات، چنین نوشتیم که این زمین را بندگان صالح ما به ارث خواهند برد».

سؤال دیگرى که در اینجا باقى مى‏ماند این است که بندگان صالح خدا «عِبادِیَ الصَّالِحُونَ» کیانند؟

کلمه «صالحون» معنى گسترده و وسیعى دارد، که علاوه بر ایمان و توحید همه شایستگیها از آن به ذهن مى‏آید، شایستگى از نظر عمل و تقوا، شایستگى از نظر علم و آگاهى، شایستگى از نظر قدرت و قوت، و شایستگى از نظر تدبیر و نظم و درک اجتماعى.

در بعضى از روایات صریحا این آیه تفسیر به یاران حضرت مهدى- عج- شده است: که بیان یک مصداق عالى و آشکار است، و عمومیت مفهوم آیه را محدود نمى‏سازد.

نظام آفرینش دلیل روشنى بر پذیرش یک نظام صحیح اجتماعى در آینده، در جهان انسانیت خواهد بود، و این همان چیزى است که از آیه مورد بحث و احادیث مربوط به قیام «مصلح بزرگ جهانى» حضرت مهدى- ارواحنا فداه- استفاده مى‏شود.

[ نظرات / امتیازها ]

1- سنّت الهى آن است که بندگان صالح، حاکم و وارث جهان باشند. «کتبنا»
2- پیشگوئى‏هاى قرآن قطعى است. «لقد کتبنا فى الزبور ...»
3- قرآن، از آینده‏ى تاریخ خبر مى‏دهد. «یرثها ...»
4- آینده از آن صالحان است. «یرثها عبادى الصالحون»
5 - دین از سیاست جدا نیست. «یرثها عبادى الصالحون»
6- عبادت تنها کافى نیست، صلاحیّت و عمل صالح نیز لازم است. «عبادى الصالحون»
7- وراثت زمین و حکومت بر جهان دو شرط دارد، بندگى خداوند و انجام اعمال صالح. «عبادى الصالحون» [ نظرات / امتیازها ]

حکومت زمین از آن صالحان خواهد بود
بعد از آن که در آیات گذشته به قسمتى از پاداش هاى اخروى مؤمنان صالح اشاره شد، در دو آیه مورد بحث، به یکى از روشن ترین پاداش هاى دنیوى آنها که «حکومت روى زمین» است با بیان شیوائى اشاره کرده مى گوید: «در زبور بعد از ذکر چنین نوشتیم که: سرانجام بندگان صالح من (حکومت) زمین را به ارث خواهند برد» (وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الاْ َرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصّالِحُونَ).

«أرْض» به مجموع کره زمین گفته مى شود، و سراسر جهان را شامل مى گردد مگر این که قرینه خاصى در کار باشد، گر چه بعضى احتمال داده اند مراد وارث شدن سراسر زمین در قیامت است، ولى ظاهر کلمه «أرض» هنگامى که به طور مطلق گفته مى شود، زمین این جهان است.

واژه «ارث» همان گونه که سابقاً هم اشاره کرده ایم به معنى چیزى است که بدون معامله و دادوستد به کسى انتقال مى یابد، و گاهى در قرآن کریم «ارث» به تسلط و پیروزى یک قوم صالح بر قوم ناصالح و در اختیار گرفتن مواهب و امکانات آنها گفته شده است، چنان که در آیه 137 سوره «اعراف» درباره بنى اسرائیل و پیروزیشان بر فرعونیان چنین مى خوانیم: وَ أَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِینَ کانُوا یُسْتَضْعَفُونَ مَشارِقَ الاْ َرْضِ وَ مَغارِبَها: «ما شرق و غرب زمین را به ارث به آن قوم مستضعف دادیم».

گر چه «زبور» در اصل، به معنى هر گونه کتاب و نوشته است، ولى در قرآن مجید، در دو مورد از سه موردى که این کلمه به کار رفته، اشاره به «زبور» داود است و بعید به نظر نمى رسد که مورد سوم یعنى آیه مورد بحث نیز به همین معنى باشد.

«زبور داود» یا به تعبیرى که در کتب «عهد قدیم» آمده «مزامیر داود» عبارت است از مجموعه اى از مناجات ها، نیایش ها و اندرزهاى داود(علیه السلام) پیامبر.

بعضى از مفسران نیز احتمال داده اند: منظور از «زبور» در اینجا تمام کتب انبیاى پیشین است.(1)

ولى بیشتر ـ با توجه به دلیلى که ذکر کردیم ـ به نظر مى رسد «زبور» همان کتاب «مزامیر داود» باشد، به خصوص این که در «مزامیر» موجود، عباراتى وجود دارد که عیناً مطابق با آیه مورد بحث است و بعداً به خواست خدا به آن اشاره خواهیم کرد.

«ذِکر» در اصل، به معنى یادآورى و یا چیزى که مایه تذکر و یادآورى است، و در آیات قرآن به همین معنى به کار رفته، گاهى نیز به کتاب آسمانى موسى(علیه السلام)یعنى «تورات» اطلاق شده مانند آیه 48 سوره انبیاء: «وَ لَقَدْ آتَیْنا مُوسى وَ هارُونَ الْفُرْقانَ وَ ضِیاءً وَ ذِکْراً لِلْمُتَّقِینَ».

و گاه این عنوان در مورد قرآن استعمال شده، مانند آیه 27 سوره «تکویر»: «إِنْ هُوَ إلا ذِکْرٌ لِلْعالَمِین».

لذا بعضى گفته اند: منظور از «ذکر» در آیه مورد بحث قرآن است، و «زبور» تمام کتب انبیاء پیشین، و کلمه «مِنْ بَعْدِ» تقریباً معادل کلمه «علاوه بر» در فارسى خواهد بود.(2)

و به این ترتیب معنى آیه چنین مى شود: «ما علاوه بر قرآن در تمام کتب انبیاء پیشین نوشتیم که سرانجام سراسر روى زمین در اختیار بندگان صالح خدا قرار خواهد گرفت».

ولى با توجه به تعبیراتى که در آیه به کار رفته، ظاهر این است که: منظور از «زبور»، کتاب داود(علیه السلام)، و «ذکر» به معنى «تورات» است.

و با توجه به این که: «زبور» بعد از «تورات» بوده، تعبیر «مِنْ بَعِْد» نیز حقیقى است، و بر این اساس معنى آیه چنین مى شود: «ما، در زبور، بعد از تورات، چنین نوشتیم که: این زمین را بندگان صالح ما به ارث خواهند برد».

در اینجا این سؤال پیش مى آید: چرا در میان کتب آسمانى، تنها از این دو کتاب نام، برده شده است؟

پاسخ این است که: این تعبیر، ممکن است به خاطر آن باشد که: داود، یکى از بزرگترین پیامبرانى بود که تشکیل حکومت حق و عدالت داد، و بنى اسرائیل نیز مصداق روشن قوم مستضعفى بودند که بر ضد مستکبران قیام کردند، و دستگاه آنها را در هم پیچیدند و وارث حکومت و سرزمین آنها شدند.

سؤال دیگرى که در اینجا باقى مى ماند این است: بندگان صالح خدا (عبادى الصالحون) کیانند؟

با توجه به اضافه شدن بندگان به خدا، مسأله ایمان و توحید آنها روشن مى شود، و با توجه به کلمه «صالحون» که معنى گسترده و وسیعى دارد، همه شایستگى ها به ذهن مى آید:

شایستگى از نظر عمل و تقوا.

شایستگى از نظر علم و آگاهى.

شایستگى از نظر قدرت و قوت.

و شایستگى از نظر تدبیر و نظم و درک اجتماعى.

هنگامى که بندگان با ایمان این شایستگى ها را براى خود فراهم سازند، خداوند نیز کمک و یارى مى کند تا آنها بینى مستکبران را به خاک بمالند، دست هاى آلوده شان را از حکومت زمین کوتاه کنند، و وارث میراث هاى آنها گردند.

بنابراین تنها «مستضعف بودن» دلیل بر پیروزى بر دشمنان و حکومت روى زمین نخواهد بود، بلکه از یکسو، «ایمان» لازم است و از سوى دیگر «کسب شایستگى ها»، و مستضعفان جهان مادام که این دو اصل را زنده نکنند به حکومت روى زمین نخواهند رسید.

[ نظرات / امتیازها ]

انبیاء/ 105: «و لقد کتبنا فى الزبور من بعدالذکر أن الأرض یرثها عبادى الصّالحون»
ترجمه: براستى بعد از ذکر، در زبور نوشتیم که بندگان صالح من وارثان زمین خواهند بود.
تفسیر: امام صادق (علیه السلام) در بیان معناى این آیه کریمه فرمودند: «تمام کتب آسمانى، ذکر خداست، و بندگان شایسته خدا که وارثان زمین هستند، حضرت قائم(علیه السلام) و یاران او مى باشند.» [ نظرات / امتیازها ]