(وما یفعلوا من خیر فلن یکفروه و الله علیم بالمتقین ):(و آنچه از خیرانجام دهند مورد ناسپاسی قرار نمی گیرد و خدا به حال متقین داناست )پس هرچه خیر انجام دهند خداوند آن را پاس می دارد و چیزی از آن نمی کاهد وخداوند چون از حال آنان با خبر است لذا جزای آنها را هم مناسب حالشان می دهد. [ نظرات / امتیازها ]

وَ ما یَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ فَلَنْ یُکْفَرُوهُ: یعنى هر کار خیرى که انجام دهند از ثواب آن محروم نخواهند شد، یعنى در آخرت و گر نه مؤمن در دنیا محروم است زیرا که کار خوب و نیک مؤمن به آسمان بالا مى‏رود، و در بین مردم منتشر نمى‏شود، ولى کافر مشکور است، زیرا کار نیک او در بین مردم منتشر مى‏شود و به آسمان بالا نمى‏رود، و متعدّى کردن «یکفروه» به دو مفعول یا از باب این است که متضمّن معنى حرمان است، یا منصوب دوّم به مفعول تشبیه شده است، مانند «زید حسن الوجه» با نصب «وجه» و «تفعلوا» به صورت مخاطب و «یکفروه» به صورت غایب نیز خوانده شده است.
وَ اللَّهُ عَلِیمٌ بِالْمُتَّقِینَ: گذاشتن اسم ظاهر به جاى ضمیر، اشعار به مدح دیگرى براى آنهاست و اشاره به این است که کار خیر جز از تقوى ناشى نمى‏شود، و آن مژده براى مؤمنینى است که افعال نیکشان از علم خدا مخفى نیست، پس حتما پاداش آن را مى‏دهد. [ نظرات / امتیازها ]

یعنی هر کار خیری انجام دهید، در ازای آن از شماقدردانی خواهد شد . این آیه می فرماید : این دسته از اهل کتاب که بدون اعتنا به تهدیدها و توهین های ملت خود با آغوش باز به اسلام گرویدند ، پاداش شایسته ای خواهند داشت. این ایثار و پیشقدمی آناندر اسلام آوردن ، فراموش نخواهد شد و از آن قدردانی به عمل خواهد آمد(فَلَن یُکفَرُوهُ وَ اللهُ عَلیمٌ بِالمُتَّقینَ) زیرا آنها در روش خود تجدید نظرکردند و به وسیله «حَبلٌ مِنَ الله» در صف صالحان در آمدند. [ نظرات / امتیازها ]

وَ مٰا یَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ فَلَنْ یُکْفَرُوهُ وَ اَللّٰهُ عَلِیمٌ بِالْمُتَّقِینَ

مٰا ، ابهامى و شرطى با قرائت یاء یَفْعَلُوا ، یکفروا، بر طبق سیاق افعال سابق، ضمیر راجع به اهل کتاب است و با قرائت تاء، خطاب به مسلمانان و یا با اهل کتاب موصوف و یا مخصوص اهل کتاب و توجه از غیبت به خطاب که در پى وصف شایستگى آنان آمده « أُولٰئِکَ مِنَ اَلصّٰالِحِینَ » مِنْ خَیْرٍ به جاى «خیرا»، توسعه و تعمیم را مى رساند فَلَنْ ، ابدیت را تعدى یکفروه به دو مفعول و به جاى «لن یکفر مجهول»، از جهت تضمین مفهوم جریان و براى ربط شهودى عمل با عامل است: هر خیرى که انجام دهند، چون در پرتو تلاوت آیات است و از سرچشمۀ ایمان مایه مى گیرد و سرعت مى یابد، هرگز و براى همیشه ناسپاس و پوشیده نخواهد ماند بلکه پیوسته به آنان است و ظهور مى یابد و بدان وسیله پاداش داده مى شوند و از حیطۀ علم خدا بیرون نیست: وَ اَللّٰهُ عَلِیمٌ بِالْمُتَّقِینَ ، از افعال ارادى انسان، که همچون امواج پخش میشود و همچون بذر پراکنده و در پوستۀ زمان و لایه هاى طبیعت پوشیده مى گردد آنچه از ایمان مایۀ حیاتى مى یابد و از تقوا قدرت و جهتگیرى، خداوند علیم آنها را در حد ایمان و اخلاص و تقوا امداد مى کند و رشد مى دهد و از پرده بیرون مى آورد و صورت بقاء مى بخشد این محکمترین تأمین و تضمین مشروط است براى انسانى که خود را در معرض فنا و به انگیزۀ فطرت بقایش را وابسته به عمل و در پرتو سازندگى آن مى نگرد و نگران است که کوشش او چه محصولى به بار آرد و چه آیندۀ جاویدانى بسازد [ نظرات / امتیازها ]

وَ مٰا یَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ فَلَنْ یُکْفَرُوهُ وَ اَللّٰهُ عَلِیمٌ بِالْمُتَّقِینَ کفر بمعنى پوشانیدن است و ظاهرا در اینجا مقابل شکر آمده مثل قوله تعالى «وَ مَنْ تَطَوَّعَ خَیْراً فَإِنَّ اَللّٰهَ شٰاکِرٌ عَلِیمٌ » بقره آیه 154 یعنى خداوند اعمال خوب و خیر شما را هرگز ضایع نمى گرداند و سپاسگزارى مى کند ظاهرا کفرا در اینجا بمعنى عدم سپاسگزارى آورده شده پس بنابراین معنى آیه چنین مى شود که کسى که عمل خیرى انجام دهد هرگز خداوند عمل او را ضایع نمى گرداند بلکه او را ستایش مى کند

و در اینجا ممکن است سؤالى پیش آید که در آیه به«لن»که براى نفى ابد مى آورند یعنى هرگز عمل خیر پوشیده نمى شود منافات دارد با آیات و احادیثى که بعضى گناهان مثل ارتداد یا گناهان کبیره اعمال خیر را حبط مى کند و حبط بمعنى پوشانیدن است یا از اثر انداختن و در این آیه و آیاتى بطور وضوح فرموده هرگز عمل خیر را خداوند نمى پوشاند زیراکه با آن عظمت خداوندى خود اظهار سپاسگزارى مى نماید و اطلاق آیه دلالت دارد بر اینکه بنده هر قدر گناه کند هرگاه اعمال نیکى انجام دهد گناهانش سبب حبط اعمال نیکش نمى گردد حتى اگر مرتد گردد آنچه پیش از ارتداد عمل خیر نموده پاداش آن بجاى خود باقى است عمل بعدى آن را ضایع نمى گرداند و این مطلب جز ارتداد و شرک که این دو باجماع مسلمین حبط اعمال خیر را ایجاب مى کند مسلم نیست بلکه عدل خدا مقتضى است در جائى که عمل با ایمان و صحیح واقع گردید گناهان که سبب عذاب مى گردد بجاى خود پاداش بد بینند و اعمال نیک هم بجاى خود پاداش نیک قوله تعالى «لاٰ أُضِیعُ عَمَلَ عٰامِلٍ مِنْکُمْ مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثىٰ » و شاید میزان قیامت که مقام سنجش عمل است بمنظور همین مطلب به پا مى گردد که هم عدل حق تعالى نمایان گردد بر عذاب گنهکاران و هم غفاریتش ظاهر گردد بر عفو و بخشش تباه کاران و عاصیان و هم کرمش بر مطیعان

[پاسخ] گوئیم اولا بر فرض عموم «فَلَنْ یُکْفَرُوهُ » ما من عام الا و قد خص بآیات بسیار دیگر تخصیص خورد در شرک و ارتداد که اجماع و اتفاق مسلمین بر آنست که اعمال خوب را حبط مى نماید زیراکه مرتد و مشرک دیگر قابل رحمت الهى نیست و در گناهان کبیره نیز آیات و اخبارى رسیده که بعض گناهان سبب حبط اعمال نیک مى شود و ثانیا ممکن است در پاسخ گفته شود بدلیل قوله تعالى که در آیه بالا گفته «وَ أُولٰئِکَ مِنَ اَلصّٰالِحِینَ » اشاره به جماعتى باشد که در آن آیات بالا بیان شده که متصف به آن صفات پنجگانه نام برده شده در آن آیات است که اصلا در اینجا عموم ندارد بلکه مخصوص به آن کسانى است که متصف به آن فضائل باشند و آنان از صالحین و رستگارانند که نظر باوصاف حسنه آنها گناهان صغیره آنها را مى پوشاند،و نیز قوله تعالى در همان آیه «وَ اَللّٰهُ عَلِیمٌ بِالْمُتَّقِینَ » و شاهد بر آن قوله تعالى «إِنَّمٰا یَتَقَبَّلُ اَللّٰهُ مِنَ اَلْمُتَّقِینَ » «إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اَللّٰهِ أَتْقٰاکُمْ » که از متقین اعمال قبول مى شود پس نظر به این آیات مى توان گفت که اعمال وقتى نیک بشمار مى آید که با تقوا توأم باشد و هر عملى که با تقوا توأم نباشد به درستى نمى توان آن را خیر مطلق و قابل ستایش نامید و آن عمل را مقید بخیر گردانید [ نظرات / امتیازها ]

وَ مٰا یَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ و آنچه میکنید از کار نیکو فَلَنْ یُکْفَرُوهُ پس هرگز سپاس داشته نخواهید شد یعنى نقصان بثواب اعمال شما نخواهد رسید و ضایع نخواهد شد تسمیۀ نقص ثواب و تضییع از آن بکفران از قبیل تسمیۀ شکر است بثواب در کریمۀ وَ کٰانَ سَعْیُکُمْ مَشْکُوراً چه شکر در اصل اعترافست بنعمت و کفران ستر نعمت است از منعم علیه بتضییع حق آن پس بجهت این مناسبت شکر مستعار شده از براى ثواب و کفران از براى نقص آن و تعدیه آن بدو مفعول جهت آنست که متضمن معنى حرمانست و غیر حفص و نافع و ابن کثیر و ابو عمرو و ابن عامر در هر دو کلمه بیا خوانده اند یعنى هر چه میکنند امت قائمه از خیراتى که در آن سارعند عمل ایشان ضایع نخواهد شد وَ اَللّٰهُ عَلِیمٌ و خدا داناست بِالْمُتَّقِینَ باحوال پرهیزکاران این بشارتست مر اهل تقوى را و اشعار بآنکه تقوى مبدء خیر است و حسن عمل و فایز نزد خدا اهل تقوى اند نه غیر ایشان کما قال إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اَللّٰهِ أَتْقٰاکُمْ [ نظرات / امتیازها ]

هر کار خوب کم باشد یا زیاد که از آنها سر بزند جزایش بهمان اندازه یا زیادتر به آنها خواهد رسید چون گاهى از ترک جزا بکفران تعبیر مى کنند چنانچه از اعطاء ثواب بشکر احیانا تعبیر مى شود و بنظر حقیر نکته تعبیر آنست که خداوند مى خواهد بفرماید آنها مستحق ثواب مى شوند و اگر خداوند بخواهد اجر ندهد کفران است نه ترک تفضل تا موجب مزید اطمینان آنها بثواب آخرت شود و خداوند عالم بضمائر و جزئیات افعال عباد است هیچ ذرۀ از نظر خداوند محو نمى شود و پاداش آن را در دنیا و آخرت خواهد داد و مبدأ خیر و حسن عمل تقوى و پرهیزکارى است و منتهاى فوز و فلاح هم موقوف باین صفت است و در علل از حضرت صادق (ع) روایت نموده که مؤمن مکفر است زیراکه اعمال خیریه او به آسمان مى رود و بین مردم منتشر نمى شود و کافر مشکور است براى آنکه کار خوب او منتشر در بین مردم مى شود و به آسمان نمى رود
[ نظرات / امتیازها ]