(ما یبدل القول لدی و ما انا بظلام للعبید): (نزد من هیچ سخنی تبدیل نمی پذیرد و من نسبت به بندگانم ستمکار نیستم )ظاهرا مراد از (قرین ) همان ملک موکل اعمال انسان در دنیاست ،(سائق یا شهید)در این صورت معنا این است که خدایا این آن انسانی است که همواره با من بود و اینک حاضر است و این اعمال اوست که آماده و حاضر نموده ام . و اگر مراد از (قرین )همنشین و قرین شیطانی انسان باشد(52) که یک عمر او را گمراه می کرده ، در این صورت معنا این خواهد بود که : این آن انسانیست که من مأمور گمراهی او بودم و زمام نفسش رابدست داشتم ، اینک برای رفتن به دوزخ آماده است .آنگاه به آندو خطاب می رسد که هر فرد بسیار کفرپیشه و معاند با حق و ممنوع ازخیر و متجاوز به راه حق و مردد نسبت به معاد که مردم را نیز به شک می انداخت ، راگرفته و در دوزخ بیاندازید.همان کسی که به عنوان سرچشمه و ریشه همه گناهان ، شرک می ورزید و در کنارخدای یگانه ، خدای دیگری را اتخاذ کرده بود، پس او را در عذابی شدید بیافکنید (به جرم شرک که گناهی عظیم و سرچشمه و ام المعاصی می باشد) آنوقت قرین شیطانی فردکه همواره در دنیا او را گمراه می کرده و قرآن مجید درباره اش فرموده : (و من یعش عن ذکر الرحمن نقیض له شیطانا فهوله قرین )(53) می گوید: ای پروردگار ما، من این انسان را مجبور بر طغیان نکردم و لیکن او خودش آماده و مستعد پذیرش دعوتها ووسوسه های من بود، پس خودش از راه حق در گمراهی بعیدی قرار داشت و من مسئول طغیان او نیستم .همچنانکه در جای دیگر قرآن کریم از قول شیطان می فرماید (و ما کان لی علیکم من سلطان غیر ان دعوتکم فاستجبتم لی (54) من هیچ تسلطی بر شما نداشتم غیر از اینکه من شما را دعوت کردم و شما مرا اجابت کردید)آن وقت از جانب خدای متعال خطاب می رسد که اینک در پیشگاه من مخاصمه وجدال نکنید، چون نفعی برایتان ندارد و هر آینه من تهدید و وعید خود را به همه مشرکین و ستمکاران ابلاغ کردم و گفتم (لاملان جهنم من الجنه والناس اجمعین (55)هر آینه من جهنم را از جن و انس پر می سازم ) آنگاه در پاسخ از سؤال مقدر و متوهم که ممکن است گفته شود: (به فرض که قبلا تهدید خدا ابلاغ شده باشد، آیا این تهدیدتغییر نمی کند و تهدید شدگان مورد عفو قرار نمی گیرند؟) می فرماید: در درگاه من هیچ سخنی تغییر نمی کند، یعنی قضای حتمی و حکم قطعی من تغییر و تبدیل نمی پذیرد، لذاشما گنه کاران عذاب خواهید شد و این من نیستم که درباره بندگان خود ستم روامی دارم ، بلکه این خودشان هستند که به خود ستم کردند و بعد از شناخت حق و اتمام حجت ، آن را انکار کرده و به این وسیله خود را مستحق عذاب نمودند. [ نظرات / امتیازها ]