این آیه اخبار و حکایت گفتار آنان در دنیا است، که از در استبعاد مىگفتند: «مگر ممکن است که ما دوباره برگردیم»، مىخواهد اشاره کند به اینکه اینها که در قیامت قلوبشان اضطراب و دیدگانشان خشوع دارد، همانهایند که در دنیا بعث را منکر بودند، و تا در دنیا بودند چنین و چنان مىگفتند.
توضیح : برخی مفسرین (روح المعانى، ج 30، ص 26) گفتهاند: کلمه «حافره» به معناى اول و ابتداى هر چیز است، و استفهام در آیه انکارى است، و منشا آن استبعاد است و معنایش این است که این طایفه مىگویند: آیا ما راستى راستى بعد از مرگ به حالت اولمان که همان حالت زندگى است بر مىگردیم؟
بعضى دیگر (روح المعانى، ج 30، ص 26) گفتهاند: حافره به معناى محفوره است، و محفوره زمین قبر است، و معناى جمله این است که: آیا ما بعد از مردن از قبورمان بر مىگردیم و زنده مىشویم؟!.
بعضى دیگر (روح المعانى، ج 30، ص 26) هم گفتهاند: این آیه از اعتراف کفار به مساله مبعوث شدن در قیامت خبر مىدهد، و کلام کلام کفار بعد از زنده شدن است، و استفهامشان از روى تعجب است، گویا وقتى زنده مىشوند و مىبینند آنچه را که مىبینند، تعجب نموده صحنه را عجیب و غریب دانسته، مىپرسند راستى این مائیم که بعد از مردن زنده شدهایم، و این معناى خوبى است اگر با ظاهر سیاق مخالف نباشد.
[ بستن توضیحات ]