در الدر المنثور (ج 3 ص 199) است که ابن عساکر از ابى هریره روایت کرده که گفت: بر عرش خدا نوشته شده: «لا اله الا انا وحدى لا شریک لى محمد عبدى و رسولى ایدته بعلى- معبودى نیست غیر من به تنهایى، و مرا شریکى نیست، محمد بنده و فرستاده من است، که او را به وسیله على (علیه السّلام) تایید نمودم» و این همان معنایى است که آیه «هُوَ الَّذِی أَیَّدَکَ بِنَصْرِهِ وَ بِالْمُؤْمِنِینَ» متعرض آنست.
توضیح : علامه طباطبایی: این روایت را صدوق هم در کتاب خود معانى الاخبار به سند خود از ابى- هریره، و نیز ابو نعیم در کتاب حلیة الاولیاء به سند خود از همان مرد روایت کردهاند، و همچنین ابن شهرآشوب آن را با ذکر سند از انس از رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) نقل کرده است.
و در تفسیر برهان (ج 2 ص 92) از شرف الدین نجفى نقل کرده که گفته است: تاویل این آیه را ابو نعیم در حلیة الاولیاء بسند خود از ابى هریره آورده و گفته است: این آیه در حق على بن ابى طالب (علیه السّلام) نازل شده و مقصود از کلمه «مؤمنین» آن حضرت است.
علامه طباطبایی: لفظ آیه مساعد با این تاویل نیست، مگر اینکه بگوئیم منظور از اتباع در جمله «وَ مَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ» پیروى به تمام معنا باشد بطورى که آن شخص پیرو در هیچ شانى از شؤون از رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) تخلف نداشته باشد، و کلمه «من» بیانیه نباشد بلکه تبعیض را برساند، که در این صورت ممکن است گفته شود مقصود از آن شخص مؤمن، على (علیه السّلام) است، و لیکن تازه معلوم نیست که با سیاق آیه وفق دهد.
و در الدر المنثور (ج 3 ص 200) است که بزار از ابن عباس روایت کرده که گفت: بعد از آنکه عمر مسلمان شد مشرکین گفتند: مسلمانان امروز از ما انتقامشان را گرفتند و خداوند این آیه را نازل کرد: «یا أَیُّهَا النَّبِیُّ حَسْبُکَ اللَّهُ وَ مَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ».
علامه طباطبایی: این معنا در روایت دیگرى نیز آمده، و لیکن با عقل درست درنمىآید براى اینکه آن روزهایى که عمر مسلمان شد وضع رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) طورى نبود که مصحح چنین خطابى از خداى تعالى باشد. آرى، آن ایام، ایام فتنه و مشقت اسلام بوده، و تا چند سال بعد از آن هم آن شدت و عسرت ادامه داشته است، و رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) قدرت جنگیدن و مبارزه علنى نداشته تا محتاج یاورى باشد. علاوه، در این روایات دارد: «عمر چهلمین نفر و یا چهل و چهارمین نفر بوده که مسلمان شده» و حال آنکه از ظاهر آیه استفاده مىشود که در مدینه در ضمن آیات سوره انفال نازل شده، و معلوم است که عده مسلمین در مدینه از صدها نفر متجاوز بوده است.
و نیز الدر المنثور (ج 3 ص 200) از ابن اسحاق و ابن ابى حاتم از زهرى روایت کردهاند که در تفسیر آیه «یا أَیُّهَا النَّبِیُّ حَسْبُکَ اللَّهُ وَ مَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ» گفته است: این آیه در باره انصار نازل شده است.
علامه طباطبایی: این روایت در نامساعد بودن با سیاق آیه مانند دو روایت قبلى است، مگر اینکه مقصود این باشد که این آیه در روزى که انصار به آن حضرت ایمان آوردند و یا در روزى که از آن جناب پیروى کردند نازل شده است. علاوه بر اینکه، از ظاهر سیاق برمىآید که مقصود از آیه دلخوش ساختن رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) است به وجود گروندگان به او چه مهاجر و چه انصار، چون مقصود از آن زمینهچینى براى آیه بعدى است که مىفرماید: «مؤمنین را بر کارزار تحریک کن».
[ بستن توضیحات ]