● نيره تقي زاده فايند -
تفسیر راهنما
17) اخبار پیشینیان، داراى نکاتى آموزنده و عبرت آور، حتى براى رسول خدا(ص)
هل أتیک حدیث الجنود
2 - سپاهیان فراوانى در برابر پیامبران گذشته، مقاومت کرده و نابود شدند.
هل أتیک حدیث الجنود
ویژگى هاى «جنود» ـ که در برداشت بالا آمده ـ به قرینه آیات بعد استفاده شده است.
3 - یادآورى نابودى سربازان دشمن در گذشته تاریخ، مایه تقویت روحیه پیامبر(ص) و پیروان آن حضرت در برابر دشمنان
هل أتیک حدیث الجنود
4 - خداوند، ترغیب کننده مردم به مطالعه و بررسى فرجام لشکرهاى قدرتمند پیشین
هل أتیک حدیث الجنود
استفهام در «هل أتاک»، براى ترغیب به شنیدن پاسخ است; خطاب در آیه شریفه گرچه متوجّه شخص پیامبر(ص) است; ولى به قرینه سیاق آیات، تمام کسانى که در حیطه رسالت آن حضرت قرار دارند نیز مورد نظر است. در این موارد اختصاص خطاب، برخاسته از عظمت مخاطب و یا عهده دار بودن رهبرى جامعه و نظایر آن است.
5 - برانگیختن مخاطب به دقّت در گفتار و تشویق او به شنیدن گزارش، روشى مطلوب در شیوه اطلاع رسانى
هل أتیک
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
18) - فرعونیان و قوم ثمود، لشکریانى درگیر با راه خدا و دشمن مؤمنان بودند.
فرعون و ثمود
به قرینه بدل بودن فرعون براى «الجنود»، قوم فرعون و آل او نیز مورد نظر است و اکتفا به نام او، به جهت ریاستش بر آنان است. ثمود، نام قوم حضرت صالح است که در برابر او، به دشمنى برخاسته و ناقه الهى را پى کردند.
2 - فرعونیان و قوم ثمود، قدرت مندترین و سرسخت ترین مخالفان پیامبران، در امت هاى پیشین بودند.
فرعون و ثمود
در قرآن، خبر از هلاکت بسیارى از امت هاى گذشته مطرح شده است; بنابراین یاد کردن فرعونیان و ثمودیان از بین آنها، نشانه آن است که این دو دسته، از دیگران بارزتر بوده اند.
3 - سرنوشت هلاکت بار فرعونیان و قوم ثمود، نمونه اى بارز از برخورد تند و قهرآمیز خداوند با کافران است.
إنّ بطش ربّک ... فرعون و ثمود
4 - فرجام فرعونیان و قوم ثمود، نشانگر حاکمیت اراده خداوند و ناتوانى سپاه کفر از رویارویى با او است.
فعّال لما یرید ... فرعون و ثمود
5 - فرجام فرعون و قوم ثمود، داستانى آشنا براى اهل مکّه و مایه عبرت براى همه مردمان
هل أتیک ... فرعون و ثمود
سوره «بروج» از سوره هاى مکى است و نام بردن امت هایى مخصوص براى عبرت گرفتن مکّیان از فرجام آنها، بیانگر آگاهى آنان از تاریخ اجمالى آن امت ها است.
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
19) وعده ها و تهدیدهاى الهى براى کافران عصر بعثت، ثمربخش و کارساز نبود.
بل الذین کفروا
حرف «بل» اضراب از ما قبل است; یعنى، تهدیدهاى پیش براى کافران بى تأثیر است. عنوان «الذین کفروا»، ممکن است عنوان مشیر و ناظر به مصادیق خارجى آن باشد که کافران مکه بودند و نیز مى تواند به تمام کافران در طول تاریخ نظر داشته باشد. برداشت یاد شده، براساس احتمال اول است.
2 - کفرپیشگان، بر تکذیب وعده ها و تهدیدهاى الهى، اصرار ورزیده و از فرجام پیشینیان عبرت نمى گیرند.
بل الذین کفروا فى تکذیب
حرف «فى»، ظرفیه و بیانگر غوطهور بودن کافران در تکذیب است. متعلق تکذیب به قرینه «بل هو قرآن مجید» ـ در آیات بعد ـ قرآن است که وعده ها و تهدیدهایى که در آیات قبل آمده بود، بخشى از آن است.
3 - خداوند، تهدید کننده کافران و تکذیب کنندگان قرآن به سرنوشتى همچون فرجام فرعونیان و قوم ثمود
هل أتیک ... فرعون و ثمود . بل الذین کفروا فى تکذیب
4 - اصرار کافران بر تکذیب تهدیدهاى الهى، مانع عبرت گیرى آنان از فرجام هلاکت بار پیشینیان
هل أتیک ... بل الذین کفروا فى تکذیب
5 - پافشارى بر تکذیب تهدیدهاى خداوند، نشانه کفر است.
بل الذین کفروا فى تکذیب
نکره بودن «تکذیب»، دلالت بر شدّت آن دارد.
6 - اصرار کافران مکّه بر تکذیب تهدیدهاى الهى، با وجود آگاهى آنان از هلاکت فرعونیان و ثمودیان، شگفت آورتر از کفرورزى پیشینیان است.
بل الذین کفروا فى تکذیب
اضراب که از حرف «بل» استفاده مى شود ممکن است نظر به این داشته باشد که تکذیب گرى مردم مکّه در قیاس با کفر پیشینیان اعجاب آورتر است; زیرا به رغم دیدن سرنوشت آنها، تهدید را دروغ شمردند.
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
20) - خداوند، بر کافران قدرت کامل و سیطره همه جانبه دارد.
و اللّه من ورائهم محیط
2 - کردار و حالت هاى کافران، در احاطه علمى خداوند است.
و اللّه من ورائهم محیط
3 - کافران، از سیطره خداوند بر آنها غافل اند.
و اللّه من ورائهم محیط
«من وراء» (از پشت سر)، کنایه از غافلگیرانه بودن است; همان گونه که دشمن براى هجوم غافلگیرانه، از پشت سر حمله مى کند.
4 - کافران، هیچ راه گریزى از عذاب خداوند ندارند.
و اللّه من ورائهم محیط
آیه شریفه، تهدید کافران به بسته بودن راه نجات است، به گونه اى که اگر تصمیم به فرار داشته باشند، خود را در احاطه خداوند خواهند دید.
5 - احاطه تکذیب گرى بر اندیشه کافران، موجب احاطه غافلگیرانه عذاب الهى بر آنان است.
فى تکذیب . و اللّه من ورائهم محیط
تعبیر «فى تکذیب»، بر احاطه تکذیب گرى بر کافران دلالت دارد و جمله «و اللّه ... محیط»، کافران را به احاطه خداوند تهدید کرده است; که حاصل آن بسته بودن راه فرار از عذاب فراگیر است.
6 - تناسب مجازات با گناه، در نظام کیفرى خداوند
فى تکذیب ... محیط
ر.ک. توضیح 5
7 - خداوند، تهدیدکننده کافران و تکذیب کنندگان قرآن، به سرنوشتى همچون فرجام فرعونیان و قوم ثمود
هل أتیک حدیث الجنود ... و اللّه من ورائهم محیط
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
21) پندار دروغ بودن قرآن، پندارى موهوم و از اندیشه هاى باطل کافران است.
فى تکذیب ... بل هو قرءان مجید
حرف «بل»، اضراب از قبل است و اندیشه تکذیب گرانه کافران را تخطئه مى کند.
2 - آیات قرآن، بر پیامبر(ص) خوانده شده است و ساخته و پرداخته آن حضرت نیست.
بل هو قرءان
کلمه «قرآن»، هرگاه با حرف «ال» ذکر شود، عَلَم است و آن گاه که نکره باشد، مصدر و به معناى مفعول (مقروء) مى باشد. مراد از وصف «مقروء» (قرائت شده)، این است که پیامبر(ص)، آن آیات را دریافت کرده است; نه این که به دروغ آن را ساخته باشد.
3 - قرآن، کتابى شریف و پرفایده است.
قرءان مجید
«مجید»، به معناى رفیع (قاموس) و مجد به معناى عزّت و شرف است. (مصباح). اصل این کلمه از «مَجَدَتِ الابل» گرفته شده است; یعنى، شتران به چراگاهى وسیع و پر علف دست یافتند. (مفردات راغب)
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
22) - قرآن، بر صفحه لوحى نوشته شده که حقیقت آن ناشناخته است.
فى لوح
«لوح»، به تخته یا چیز دیگرى گفته مى شود که بر روى آن بنویسند (مفردات راغب). نکره آمدن «لوح»، ممکن است به منظور بیان ناشناخته ماندن آن باشد.
2 - لوحى که قرآن بر آن نوشته شده است، از نابودى و تغییر مصون است.
فى لوح محفوظ
کلمه «محفوظ»، بدون متعلق آمده است تا محفوظ بودن از هر خطر احتمالى را بفهماند. بنابراین خطر نابودى، تغییر و تحریف یا حذف، اضافه، سرقت و نظایر آن، نمى تواند آن را تهدید کند.
3 - تکذیب قرآن از سوى کافران، هر چند بر آن اصرار ورزند، به حقیقت قرآن آسیبى نمى رساند و از مجد و عظمت آن نمى کاهد.
بل الذین کفروا فى تکذیب ... بل هو قرءان مجید . فى لوح محفوظ
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
» تفسیر هدایت
17) و سپاهیان ابلیس گرد هم جمع شدند تا مؤمنان را مورد حمله قرار دهند، آیا کارشان به کجا انجامید!
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
18) هَل أَتاکَ حَدِیثُ الجُنُودِ فِرعَونَ وَ ثَمُودَ- آیا حدیث سپاهیان به تو رسید از فرعون و ثمود!» قرآن درباره آن دو، با وجود اختلاف فراوان داشتن در اوضاع و احوال، به یک شکل سخن گفته است، بدان جهت که سنت خدا در آنان، همچون در جز آنان، یکی است.
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
19) [19] بشر ساختمان تکامل یافتهای از دروغ برای خود بنا نهاده و نفس خود را در آن مینهد، و به همین سبب او را میبینی که درباره انکار وجود پروردگارش یا قدرت او یا سنت پاداش دادن وی به میانجیگری فلسفهای چند بعدی بحث میکند تا مگر خویشتن و دیگران را به آن قانع سازد، و آن را- بنا بر جدل- فلسفه الحاد یا مادّیگری نام نهاده است، و گاه از همه حقایق تجاوز میکند و آن را به نام فلسفه علمی میخواند، و سپس در برابر هر حقّی باطلی را قرار میدهد، و به جای هر صواب خطایی را میپذیرد و- به گمان خود- بافت اینکه پندارهای باطل را با یکدیگر محکم میکند و به آن نام نظریه یا اصل میدهد، در صورتی که اینکه همه چیزهایی جز دروغها نیست.
برای چنین انسانی بیرون آمدن از پیله دروغی که بر گرد خود تنیده، امکانپذیر نیست، و لذا علیه همه عبرتها و موعظهها، حتی اگر در تراز عبرت عذابی باشد که ریشه فرعون و ثمود را برکند، خود را ایمن تصور میکند.
بَلِ الَّذِینَ کَفَرُوا فِی تَکذِیبٍ کسانی که کافر شدند در تکذیب به سر میبرند.»
بدان سبب که به بزرگترین و آشکارترین حقایق (به خدای بزرگ و رسالتهای او) کافر شدند و در مجرای زیرزمینی تکذیب درآمدند، و از آن بیروننیامدند تا از سرنوشت فرعونی که داستانش میان اهل کتاب شهرت یافت یا به سرنوشت قوم ثمود که اعراب از کار ایشان آگاه بودند، عبرت گیرند.
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
22) [22] و از نشانههای مجد و عظمت آن یکی اینکه است که در لوحی نزد خدا محفوظ است و هیچ کس نمیتواند در آن تصرّفی کند.
فِی لَوحٍ مَحفُوظٍ- در لوحی نگاهداری میشود.»
در الدر المنثور از إبن عباس روایت شده است که پیامبر- صلی اللّه علیه و آله- گفت: «خداوند لوحی از مروارید سفید قرار گرفته در دو پوشش طرفی اززبرجد سبز آفرید که نوشته آن با نور است، و در هر روز سیصد و شصت لحظه به آن نگاه میکند که زنده میکند و میمیراند، و میآفریند و روزی میدهد، و عزت یا ذلت میبخشد، و عمل میکند و میخواهد».«8»
اینکه حدیث گفته خدای تعالی: فَعّالٌ لِما یُرِیدُ است. اما لوح محفوظ یاد شده در اینکه آیه شاید اشارهای به اینکه آیه کریمه داشته باشد که: إِنّا نَحنُ نَزَّلنَا الذِّکرَ وَ إِنّا لَهُ لَحافِظُونَ، چه خدا لوح را از آن محفوظ میدارد که دیگری چیزی بر آن نقش کند.
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
» مجمع البیان
17) پس از اشاره به قدرت بى کران خدا در آیه پیش، اینک روى سخن را به پیامبر گرامى مى کند و با هدف هشدار به شرک گرایان و ظالمان قرون و اعصار مى فرماید:
هَلْ أَتاکَ حَدِیثُ الْجُنُودِ
هان اى پیامبر! آیا داستان آن سپاهیان خشن و بى رحمى که بر ضد پیامبران به حرکت در آمدند، به تو رسیده است؟
سپاهیان گمراه فرعون و قوم ثمود.
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
18) فِرْعَوْنَ وَ ثَمُودَ
منظور این است که: آیا به تو رسیده است که آنان چگونه وحى و رسالت را دروغ شمردند و با آن به دشمنى و ضدیت پرداختند، و آن گاه چگونه عذاب خدا گریبان آنان را به کیفر کفر و بیدادشان گرفت و پیامبران و شایسته کرداران را به پاداش ایمان و اخلاص و شکیبایى در راه حق، یارى رساند و پیروز ساخت؟ بنابراین تو هم اى پیامبر! شکیبایى پیشه ساز و یاران و پیروان خویش را به پایدارى تشویق کن تا یارى خدا برسد.
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
19) آن گاه مى افزاید:
بَلِ الَّذِینَ کَفَرُوا فِی تَکْذِیبٍ
نه، چنین نیست که نشانه هاى حق بر کفرگرایان پوشیده مانده باشد، بلکه کسانى که کفر و شرک پیشه ساخته اند و رسالت تو و قرآن را تکذیب مى کنند، از هر آنچه مایه هدایت و عبرت آموزى و اصلاح پذیرى است روى برتافته و به سرکشى و بیداد روى مى آورند.
امّا آنان باید بدانند که خدا از هر سو بر آنان احاطه دارد و همه انسان ها در قلمرو قدرت او هستند، و براى کسى امکان فرار و یا رهایى خویش از ثمره عملکردش نیست.
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
21) سپس مى افزاید:
بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَجِیدٌ
نه، این گونه نیست که کفرگرایان مى پندارند، بلکه این کتاب پرشکوه، قرآنى ارجمند و پربرکت است.
به باور «ابن عباس» منظور این است که: این کتاب پرشکوه آن چنانکه کفرگرایان مى گویند، نه شعر است و نه کهانت و یا سحر و افسون، بلکه به خاطر خیر و برکت فکرى و فرهنگى و معنوى آن براى حق طلبان گرانقدر و با عظمت است.
و به باور پاره اى دیگر گرانقدر و پرشکوه بودن قرآن به خاطر مفاهیم ارزشمند و دلیل هاى ارجدار و روشنگرى است که براى انسان ها به ارمغان دارد؛ و نیز بدان جهت است که کران تا کران قرآن «حکمت» است و «حکمت» بر سه معنى و سه گونه است، و نه بیشتر که عبارتند از:
1 - مفاهیم و معارف بلندى که پروا و احساس مسئولیت مى آفریند.
2 - پند و اندرزى که دل را براى عمل شایسته و آراستگى به صفات والا نرم و آماده مى سازد.
3 - دلیل روشن و چراغ روشنگرى است که حق را از باطل و عدل را از ستم، در دانش دین و دنیا جدا مى سازد.
گفتنى است که همه علوم و دانش ها ریشه در قرآن دارد.
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.
22) و در آخرین آیه مورد بحث که پایان بخش این سوره است، مى فرماید:
فِی لَوْحٍ مَحْفُوظٍ
این قرآن در لوحى محفوظ به ثبت رسیده است. بنابراین از تحریف و تغییر و هر نوع کاهش و فزونى دور از دسترس است.
این ترجمه و دریافت از آیه بر این اساس است که آیه را به آیه پیش عطف نموده و آن را به رفع بخوانیم و وصف قرآن بدانیم، چرا که پاره اى آن را مجرور خوانده و وصف «لوح» دانسته اند.
آرى، قرآن در لوحى محفوظ است، و جز فرشتگان هیچ کس از آن آگاهى ندارد.
از دیدگاه برخى از جمله «مجاهد» منظور این است که: این کتاب پر شکوه نزد خدا و در «ام الکتاب» - که قرآن و همه کتاب هاى آسمانى از آن سرچشمه گرفته - به ثبت رسیده است.
در مورد «ام الکتاب» دیدگاه ها متفاوت است:
1 - به باور پاره اى منظور همان لوح محفوظ است.
2 - امّا به باور پاره اى دیگر منظور درّ سپیدى است که گستره آن از زمین تا آسمان و از خاور تا باختر است.
«انس» مى گوید: منظور از لوح محفوظ آن است که در پیشانى اسرافیل نگارش یافته است.
و از دیدگاه «مقاتل» لوح محفوظ در سمت راست عرش خداست.
[ نظرات / امتیازها ]
نظری ثبت نشده است.
نظر شما ثبت شد و بعد از تائید داوران بر روی سایت قرار می گیرد.