از گفتار بعضى از مفسران چنین استفاده مى‏شود که در آیه فوق مکمل آیه گذشته است ، و طبعا در همان شان نزول نازل شده ، ولى جمعى دیگر از مفسران ، شان نزول دیگرى براى این دو آیه نقل کرده‏اند و آن اینکه : هنگامى که در نکوهش تخلف کنندگان از غزوه تبوک آیاتى نازل شد یکى از منافقان گفت : به خدا سوگند این گروه نیکان و اشراف ما هستند ، اگر آنچه را محمد در باره آنها مى‏گوید راست باشد ، اینها از چهارپایان هم بدترند ، یکى از مسلمانان این سخن را شنید و گفت : به خدا آنچه او مى‏گوید حق است ، و تو از چهارپا بدترى ! این سخن به گوش پیامبر (صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏) رسید به دنبال آن مرد منافق فرستاد و از او پرسید چرا چنین

تفسیر نمونه ج : 8ص :19

گفتى ، او سوگند یاد کرد که چنین سخنى نگفته است ، مرد مؤمنى که با او طرف بود و این سخن را به پیامبر (صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏) گزارش داده بود گفت خداوندا خودت راستگو را تصدیق ، و دروغگو را تکذیب فرما .

آیات فوق نازل شد و وضع آنها را مشخص ساخت . [ نظرات / امتیازها ]

قیافه حق بجانب منافقان!

یکى از نشانه‏هاى منافقان و اعمال زشت و شوم آنها که قرآن کرارا به آن اشاره کرده ، این است که آنها براى پوشاندن چهره خود بسیارى از خلافکاریهاى خود را انکار مى‏کردند و با توسل به سوگندهاى دروغین مى‏خواستند مردم را فریب داده و از خود راضى کنند .

در آیات فوق قرآن مجید پرده از روى این عمل زشت برداشته ، هم آنها را رسوا مى‏کند ، و هم مسلمانان را آگاه مى‏سازد که تحت تاثیر اینگونه سوگندهاى دروغین قرار نگیرند .

نخست مى‏گوید : آنها براى شما سوگند به خدا یاد مى‏کنند تا شما را راضى کنند ( یحلفون بالله لکم لیرضوکم) .

روشن است که هدف آنها از این سوگندها ، بیان حقیقت نیست ، بلکه مى‏خواهند با فریب و نیرنگ چهره واقعیات را در نظرتان دگرگون جلوه دهند ، و به مقاصد خود برسند ، و گر نه اگر هدف آنها این است که واقعا مؤمنان راستین را از خود خشنود سازند ، لازمتر این است که خدا و پیامبرش را راضى کنند ، در حالى که آنها با اعمالشان خدا و پیامبر را به شدت ناراضى کردند .

لذا قرآن مى‏گوید : اگر آنها راست مى‏گویند و ایمان دارند ، شایسته‏تر

تفسیر نمونه ج : 8ص :20

این است که خدا و پیامبرش را راضى کنند ! ( و الله و رسوله احق ان یرضوه ان کانوا مؤمنین ) جالب توجه اینکه در جمله فوق چون سخن از خدا و پیامبر در میان است و قاعدتا باید ضمیر به صورت تثنیه آورده شود ، ولى با این حال ضمیر مفرد به کار رفته است ( منظور ضمیر یرضوه مى‏باشد ) این تعبیر در حقیقت اشاره به این است که رضایت پیامبر (صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏) از رضایت خدا ، جدا نیست ، و او همان مى‏پسندد که خدا مى‏پسندد ، و به تعبیر دیگر این اشاره به حقیقت توحید افعالى است ، چرا که پیامبر (صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏) در مقابل خدا از خود استقلالى ندارد ، و رضا و غضب او همه به خدا منتهى مى‏شود ، همه براى او و در راه او است .

در پاره‏اى از روایات نقل شده که در عصر پیامبر مردى ضمن سخنان خود چنین گفت : من اطاع الله و رسوله فقد فاز ، و من عصاهما فقد غوى : کسى که خدا و پیامبرش را اطاعت کند رستگار است ، و کسى که این دو را مخالفت کند گمراه ونارستگار است .

هنگامى که پیامبر (صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏) این تعبیر را شنید که او خدا و پیامبر را در یک ردیف قرار داده و با ضمیر تثنیه ذکر کرده ، ناراحت شد ، و فرمود : بئس الخطیب انت ، هلا قلت و من عصى الله و رسوله ؟ تو بد سخنگوئى هستى ! چرا نگفتى هر کس نافرمانى خدا و پیامبرش را کند ... ( بلکه با ضمیر تثنیه آوردى و گفتى هر که آن دو را مخالفت کند) .

[ نظرات / امتیازها ]

در این سوره به جای انکه بگوید یرضوهما فرمود( یرضوه ) تا مقام پروردگاری را حفظ کند [ نظرات / امتیازها ]

علت قسم خورن منافقین این است که دلشان و زبانشان با هم یکی نیست ، لذا اگرکسی با ایمان باشد ، هر گز قسم نمی خورد ، زیرا فرد مؤمن به این درک ومقام از معرفت رسیده که دلش خانه خداست وکلامش مورد توجه و حضور خدا بوده ، پس سعی می کند درحضور او به او قسم نخورد
[ نظرات / امتیازها ]

جمعى از مفسران شأن نزولى براى این آیه و آیه بعد نقل کرده‏اند و آن این که: هنگامى که در نکوهش تخلف کنندگان از غزوه تبوک آیاتى نازل شد یکى از منافقان گفت: به خدا سوگند این گروه نیکان و اشراف ما هستند، اگر آنچه را «محمّد» در باره آنها مى‏گوید راست باشد، اینها از چهارپایان هم بدترند، یکى از مسلمانان این سخن را شنید و گفت: به خدا آنچه او مى‏گوید حق است، و تو از چهارپا بدترى! این سخن به گوش پیامبر صلّى اللّه علیه و آله رسید به دنبال آن مرد منافق فرستاد و از او پرسید: چرا چنین گفتى، او سوگند یاد کرد که چنین سخنى نگفته است آن مرد مؤمن، گفت: خداوندا خودت راستگو را تصدیق، و دروغگو را تکذیب فرما.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

«یُحادِد اللَّه»، یا به معناى محدود کردن قدرت خداست، گویا خداوند در اِعمال قهر نسبت به آنان محدود است. یا این که خدا را دست بسته مى‏پنداشتند.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

درباره ى داستان نزول این آیه روایت شده گروهى از منافقان که به جنگ تبوک نرفتند، به یکدیگر مى گفتند: این مطالبى که محمد درباره اشراف ما مى گوید و آنان را منافق مى خواند، اگر راست باشد، آنان از چهارپایان بدترند، در حالى که آنان از نیکان ما هستند و برخى مسلمانان به آنان پاسخ دادند و این سخن را به گوش پیامبر صلى الله علیه و آله رساندند و ایشان آن منافق را خواست و از او پرسید که چرا چنین گفته اى ؟ او سوگند یاد کرد که چنین نگفته است

در این هنگام آن مسلمان گزارشگر دعا کرد خدا راست گو را تصدیق و دروغ گو را تکذیب کند و آیه فرود آمد و وضع آنها را مشخص کرد [ نظرات / امتیازها ]