چه ملازمه اى میان عفو از بعضى و عذاب بعضى ه چه ملازمه اى میان عفو از بعضى و عذاب بعضى هست و این شرطیت چه معنائى دارد؟ و جوابش این است که : ملازمه و لزوم در اصل ، میان وجوب نزول عذاب بر جماعت و میان نزول بر بعض بوده ، سپس این ملازمه از این دو طرف بجاى دیگرى یعنى به میان عفو از بعض و نزول بر بعض منتقل شده است .
و ثانیا، منظور از عفو ترک عذاب است بخاطر مصلحتى از مصالح دین ، نه اینکه به معنى آمرزش باشد که مستند به توبه است ، چون هیچ وجهى بنظر نمیرسد که بخاطر آن صحیح باشد بگوئیم (( اگر طائفهاى از شما را بخاطر توبهشان بیامرزیم ، طائفه دیگر را بخاطر جرمشان عذاب خواهیم کرد )) با اینکه اگر منافقین همهشان توبه کنند بطور قطع همه آمرزیده خواهند شد.
به شهادت اینکه خود خداى تعالى همه را دعوت به توبه کرده و فرموده : (( فان یتوبوا یک خیرا لهم و ان یتولوا یعذبهم الله عذابا الیما فى الدنیا و الاخرة )) .
ثالثا، عفو و بلکه عذاب مذکور در آیه ، عفو کردن و نکردن از عذاب دنیوى است ؛ چون به نص آیات قرآنى عفو از عذاب اخروى ممکن نیست مگر بوسیله توبه یا بوسیله شفاعت ، و فرض اینجاست که در مورد منافقین نه توبهاى در کار است و نه شفاعتى ؛ اما توبه ، مشخص شد که مورد نظر آیه نیست . و اما شفاعت ، آنهم با آیات شفاعت ثابت شده که شفاعت در آخرت جز به مؤ منینى که ایمانشان مورد رضایت باشد نمى رسد، و ما بحث از آن را در جلد اول این کتاب گذراندیم ، پس ، قطعا مقصود از عفو، عفو دنیوى و مقصود از عذاب ، عذاب دنیوى است .
و رابعا، هیچ مانعى نیست که بگوئیم آیه (( لا تعتذروا قد کفرتم بعد ایمانکم ان نعف عن طائفة ... )) تتمه کلام رسول خدا (صلى الله علیه وآله ) و منظور از عفو و عذاب ، عفو و عذاب رسول خدا (صلى الله علیه وآله ) از ایشان است ، که یکى را سیاست کند، و آندیگرى را عفو نماید.
لیکن ظاهر آیات بعدى این است که این جمله کلام خود خداى تعالى و خطاب به منافقین است ، و بدین جهت باید گفت : در آیه التفاتى بکار رفته ، چون قبلا روى سخن با رسول خدا (صلى الله علیه وآله ) بود، اینک در این جمله خطاب را از رسول خدا (صلى الله علیه وآله ) به منافقین برگردانیده تا بفهماند که بخاطر این عملشان در شدت خشم و غضب است ، آنقدر که اکتفا نکرد به اینکه دیگران او را رسول خدا معرفى کنند، بلکه خودش برخاست و شخصا مردم را مخاطب قرار داد و آنان را از عذابى واقع شدنى و عذابى که مفرى از آن نیست بترسانید.
[ پاسخ ها / امتیازها ]