1 ـ حیات جاودان در باغهاى بهشت با نهرهاى روان، وعده الهى به زنان و مردان مؤمن
وعد اللّه المؤمنین ... تحتها الأنهر
2 ـ باغهاى بهشت پوشیده از درختان
جنت تجرى
«جنة» (مفرد جنات) به بوستانى گفته مى شود که زمین آن پوشیده از درخت باشد.
3 ـ تساوى زن و مرد در پاداشهاى اخروى
وعد اللّه المؤمنین و المؤمنت جنت تجرى من تحتها الأنهر
4 ـ تمایل طبیعى و غریزى انسان به بوستان، آب، خانه هاى دلپذیر و جاودانگى، وسیله اى در جهت گرایش دادن وى به ارزشهاى معنوى
وعد اللّه المؤمنین و المؤمنت جنت تجرى
با توجّه به اینکه خداوند، همین گرایشهاى طبیعى را وسیله هدایت انسانها و سوق دادن آنان به کسب ارزشها قرار داده است، برداشت فوق به دست مى آید.
5 ـ حیات انسان در آخرت، حیاتى مادى و جسمانى است نه صرفاً معنوى و روحانى.
وعد اللّه المؤمنین ... جنت تجرى ... مسکن طیبة
بهره گیرى از لذایذ مادى، چون باغهاى پوشیده از درخت و خانه هاى دلپذیر، در سراى آخرت، مستلزم وجود مادى و جسمانى انسان نیز مى باشد.
6 ـ وجود خانه هاى عالى و پاکیزه براى مؤمنان نیک کردار در «جنات عدن»
و مسکن طیبة فى جنت عدن
«جنات عدن» مى تواند نامى خاص باشد و غیر از «جنات تجرى ... » به شمار آید. برداشت فوق برگرفته از این احتمال است.
7 ـ بهشت داراى مراتب، و پاداشهاى اخروى، داراى گونه هاى متکامل
جنت تجرى ... جنت عدن و رضون من اللّه أکبر
در برداشت فوق، از تمایز «جنات تجرى» و «جنات عدن» از یکدیگر مراتب بهشت، و از «رضوان من اللّه أکبر» تفاوت کمالى نعمتهاى آن استفاده شده است.
8 ـ پرتوى از خشنودى و رضوان الهى، برتر از همه لذتهاى دیگر براى مؤمنان در بهشت*
و رضون من اللّه أکبر
نکره آمدن «رضوان» مى تواند براى تقلیل باشد ; یعنى، حتى شمه اى و نسیمى از رضوان الهى، برتر از سایر لذتهاست.
9 ـ رضوان خداوند و خشنودى او از بهشتیان، بالاترین لذت و نعمت براى آنان
و رضون من اللّه أکبر
10 ـ وجود نعمتها و لذایذ مادى و معنوى در بهشت
جنت ... مسکن ... و رضون من اللّه
11 ـ ایمان همراه با عمل نیک، شرط دستیابى انسان به نعمتهاى جاودان بهشت و رستگارى عظیم
وعد اللّه المؤمنین و المؤمنت ... الفوز العظیم
مراد از «المؤمنین و المؤمنت»، با توجّه به آیه پیش، زنان و مردان مؤمنى هستند که اهل عمل صالحند.
12 ـ رستگارى و سعادت حقیقى انسان، تنها در پرتو دستیابى به رضا و خشنودى خداوند است.
و رضون من اللّه ... ذلک هو الفوز العظیم
بنابر اینکه «ذلک» صرفاً اشاره به «رضوان من اللّه» باشد، این برداشت استفاده مى گردد.
13 ـ برخوردارى انسان از نعمتهاى مادى و معنوى بهشت جاودان، همان رستگارى و سعادت عظیم و بى بدیل است.
جنت ... مسکن طیبة ... و رضون من اللّه ... ذلک هو الفوز العظیم
با توجّه به اینکه «ذلک» مى تواند اشاره به تمام فرازهاى پیشین باشد (جنات تجرى ... خالدین فیها ... مساکن طبیة ... جنات عدن و رضوان من اللّه)، برداشت فوق به دست مى آید.
14 ـ برترین لذتها براى اهل بهشت، لذت معنوى و روحانى است.
و رضون من اللّه أکبر
15 ـ بهشت جاودان، بوستانهاى پوشیده از درخت، خانه هاى دلپذیر و خشنودى خدا، پاداش الهى به مؤمنان در برابر امر به معروف و نهى از منکر، اقامه نماز، پرداخت زکات و اطاعت از خدا و رسول (ص)
و المؤمنون و المؤمنت ... یأمرون بالمعروف ... و یطیعون اللّه و رسوله ... وعد اللّه المؤمنین ... ذلک هو الفوز العظیم
16 ـ از رسول خدا (ص) روایت شده که فرمود: «عدن، داراللّه التى لم ترها عین و لم تخطر على قلب بشر لا یسکنها غیر ثلاثة النبیین و الصدیقین و الشهدا ... ;(1)
«عدن» خانه [ویژه]خداست که هیچ چشمى آن را ندیده و به قلب هیچ بشرى خطور نکرده است. در آن خانه ساکن نمى شود مگر سه دسته: پیامبران، صدیقان و شهیدان ... ».
17 ـ از امام سجاد (ع) روایت شده که فرمود: «إذا صار اهل الجنة فى الجنة ... فیقول لهم تبارک و تعالى: رضاى عنکم و محبّتى لکم خیر و اعظم مما انتم فیه ... ثم قرء على بن الحسین هذه الآیة «وعد اللّه المؤمنین و المؤمنات جنات تجرى من تحتها الانهار ... و رضوان من اللّه اکبر ...»;(2)
آن گاه که بهشتیان در بهشت قرار گیرند ... خداى تبارک و تعالى به آنان مى فرماید: رضایت و محبّت من درباره شما بهتر و بزرگتر است از نعمتهاى بهشتى که غرق در آن هستید. سپس امام (ع) این آیه را قراءت فرمود: خداوند به مردان و زنان با ایمان، باغهایى از بهشت وعده داده که نهرهایى از زیر درختانش جارى است ... و رضایت و خشنودى خدا [از همه اینها ]بزرگ تر است ».
[ نظرات / امتیازها ]