(فان مع العسر یسرا):(بدرستی که با هر سختی ، آسانیست ) [ نظرات / امتیازها ]

5‌-‌ ‌پس‌ (بدان‌ ‌ یا ‌ محمّد صلّی‌ اللّه‌ ‌علیه‌ و آله‌) ‌که‌ ‌با‌ سختی‌ آسانی‌ هست‌ (‌یعنی‌ ‌با‌ فقر توسعه معاش‌ هست‌ و ‌با‌ سختی‌ ‌که‌ تو اینک‌ ‌از‌ آزار و زحمت‌ مشرکین‌ داری‌ یسر و رجائی‌ بدنبال‌ خواهد ‌بود‌ ‌به‌ ‌اینکه‌ ‌که‌ خداوند ترا ‌بر‌ ‌آنها‌ غالب‌ خواهد ساخت‌ ‌تا‌ بناچار منقاد و مطیع‌ بحق‌ شوند و آنچه‌ ‌را‌ تو آورده‌ای‌ خواهی‌ نخواهی‌ تسلیم‌ گردند. [ نظرات / امتیازها ]

1 - سختى ها، همواره با آسانى هایى شگفت همراه است.

فإنّ مع العسر یسرًا

«العسر»، اسم جنس معرفه بوده و بر هر نوع سختى قابل تطبیق است. «یسراً» اسم جنس نکره است و بر تفخیم و شگفتى دلالت دارد.

2 - شرح صدر و سبک بار بودن پیامبر(ص) و بلندآوازگى آن حضرت، نمونه اى از انفکاک ناپذیرى مشکلات از آسانى ها

ألم نشرح ... و وضعنا... و رفعنا... فإنّ مع العسر یسرًا

جمله «فإنّ...» بیانگر آن است که آنچه در آیات پیشین آمد، ریشه در یک قانون کلى دارد و آن همراه بودن «عسر» با «یسر» است. حرف «فاء»، بیان قانون را بر کاشف آن، تفریع کرده است; یعنى، آنچه براى تو انجام دادیم، باید انجام مى گرفت; زیرا سختى بدون آسانى نمى شود.

3 - مشکلات و سختى ها، زوال پذیراند و به سرعت تبدیل به آسانى خواهند شد.

فإنّ مع العسر یسرًا

مفاد این آیه را مى توان نظیر آیه «سیجعل اللّه بعد عسر یسراً» (طلاق، آیه 7) دانست; زیرا از دو عنوان «عسر» و «یسر» ـ که نقیض یکدیگراند ـ همواره تنها یکى صادق است; بنابراین تحقّق هر دو در یک موضوع، نمى تواند مراد باشد; بلکه یا نزدیک بودن «یسر» و ظهور مقدّمات آن مراد است و یا به وجود امورى آسان در کنار کارهاى سخت نظر دارد. برداشت یاد شده براساس احتمال نخست است.

4 - سختى ها، هرگز نباید رهبران الهى را از توجّه به سهولت ها و امکانات موجود و دلگرم بودن به آنها باز دارد. *

فإنّ مع العسر یسرًا

کلمه «مع»، دلالت دارد که وجود «یسر عظیم» هم زمان با وجود «عسر» است; نه بعد از آن. و مراد از آن مى تواند هم زمانى «عسر» با مقدّمات «یسر» باشد. و ممکن است در صدد بیان این حقیقت خارجى باشد که: هر گاه مشکلاتى پدیدار شد، توجّه به آن ذهن شما را به خود مشغول نسازد; بلکه به سهولت ها و امکانات فراوانى که در کنار آن، براى شما وجود دارد نیز توجّه داشته باشید. برداشت یاد شده ناظر به دومین احتمال است.

5 - خداوند، پیامبر(ص) را به تداوم همراه بودن سختى ها با آسانى ها، مطمئن ساخت.

فإنّ مع العسر یسرًا

آیه شریفه با بیان قانون کلّى «همراه بودن سختى ها با آسانى ها» ـ پس از ذکر نمونه هایى از آن در زندگى پیامبر(ص) ـ آن حضرت را به کلى بودن و استمرار این وضعیت، نوید مى دهد.

6 - فراهم آمدن تسهیلات براى رفع مشکلات پیامبر(ص)، امداد ویژه خداوند به آن حضرت

فإنّ مع العسر یسرًا

حرف «ال» در «العسر»، مى تواند براى عهد یا جانشین مضاف الیه باشد; یعنى، «عسرک». در این صورت «العسر»، اشاره به سختى هایى دارد که براى پیامبر(ص) پیش آمده بود.

7 - سختى ها، زمینه ساز آسانى اند.

فإنّ مع العسر یسرًا

مراد از «معیّت»، ممکن است سبب بودن «عسر» براى پیدایش «یسر» باشد. این نکته را نیز مى تواند برساند که هر سختى در درون خود، سازندگى هایى دارد و تجربه هایى پدید مى آورد که با توجّه به آنها، نباید از مواجه شدن با سختى ها هراسى داشت.

8 - تأثیر سختى ها در پیدایش آسودگى، وابسته به خداوند است.

ألم نشرح ... و وضعنا ... و رفعنا ... فإنّ مع العسر یسرًا

آیات پیشین در حقیقت مصادیق این آیه را بیان کرده است. استناد آنها به خداوند، بیانگر آن است که همراه ساختن «عسر» و «یسر»، کار او است. [ نظرات / امتیازها ]

(5)‌-‌ فَإِن‌َّ مَع‌َ العُسرِ یُسراً ‌پس‌ بدرستی‌ ‌که‌ ‌با‌ ‌هر‌ دشواری‌ ‌که‌ ‌در‌ دنیا ‌است‌ آسانی‌ ‌است‌ ‌در‌ عقبی‌. [ نظرات / امتیازها ]

در آیه بعد به پیامبرش مهمترین بشارت را مى دهد و انوار امید را بر قلب پاکش مى پاشد، و مى فرماید: قطعا با سختى آسانى است (فان مع العسر یسرى )
باز تاءکید مى کند قطعا با سختى آسانى است (ان مع العسر یسرى ) غم مخور مشکلات و سختیها به این صورت باقى نمى ماند، کارشکنیهاى دشمنان براى همیشه ادامه نخواهد یافت ، و محرومیتهاى مادى و مشکلات اقتصادى و فقر مسلمین به همین صورت ادامه نمى یابد.
آن کس که تحمل مشکلات کند، و در برابر طوفانها ایستادگى به خرج دهد روزى میوه شیرین آن را میچشد، روزى که فریاد دشمنان خاموش ، کارشکنیها بى رنگ ، جاده هاى پیشرفت و تکامل صاف ، و پیمودن مسیر حق آسان خواهد شد.
گرچه بعضى از مفسران این آیات را اشاره به فقر مالى عمومى مسلمانان در آغاز ظهور اسلام شمرده اند، ولى گستردگى مفهوم آیات همه مشکلات را شامل مى شود، این دو آیه به صورتى مطرح شده که اختصاص به شخص پیامبر اکرم (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) و زمان آن حضرت نیز ندارد و بلکه به صورت یک قاعده کلى و به عنوان تعلیلى بر مباحث سابق مطرح است ، و به همه انسانهاى مؤ من مخلص و تلاشگر نوید مى دهد که همیشه در کنار سختیها آسانیها است ، حتى تعبیر به (()) (بعد نمى کند بلکه تعبیر به ((مع )) که نشانه همراهى است مى کند.
آرى چنین است که با هر مشکلى آسانى آمیخته ، و با هر صعوبتى سهولتى همراه است ، و این دو همیشه با هم بوده و با هم خواهند بود. [ نظرات / امتیازها ]

فَإِن‌َّ مَع‌َ العُسرِ یُسراً

‌یعنی‌ محققا ‌با‌ ‌هر‌ عسرت‌ و سختی‌ گشایش‌ و نجاتی‌ خواهد ‌بود‌. و چون‌ ‌هر‌ گشایش‌ و نجاتی‌ ‌بعد‌ ‌از‌ دشواری‌ خواهد ‌بود‌ لذا لفظ (‌مع‌) ‌در‌ اینجا قابل‌ تأویل‌ میباشد، و ‌آن‌ ‌اینکه‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌بعد‌ ‌از‌ ‌هر‌ سختی‌ گشایشی‌ خواهد ‌بود‌. ولی‌ چون‌ ‌اینکه‌ معنا حتمی‌ و قطعی‌ ‌است‌ لذا آنرا محقق‌‌-‌ الوقوع‌ دانسته‌ و گشایش‌ ‌را‌ ‌به‌ معیت‌ و قرین‌ ‌با‌ سختی‌ بیان‌ فرموده‌ ‌است‌‌-‌ [ نظرات / امتیازها ]

فَإِن‌َّ مَع‌َ العُسرِ یُسراً

‌یعنی‌ محققا ‌با‌ ‌هر‌ عسرت‌ و سختی‌ گشایش‌ و نجاتی‌ خواهد ‌بود‌. و چون‌ ‌هر‌ گشایش‌ و نجاتی‌ ‌بعد‌ ‌از‌ دشواری‌ خواهد ‌بود‌ لذا لفظ (‌مع‌) ‌در‌ اینجا قابل‌ تأویل‌ میباشد، و ‌آن‌ ‌اینکه‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌بعد‌ ‌از‌ ‌هر‌ سختی‌ گشایشی‌ خواهد ‌بود‌. ولی‌ چون‌ ‌اینکه‌ معنا حتمی‌ و قطعی‌ ‌است‌ لذا آنرا محقق‌‌-‌ الوقوع‌ دانسته‌ و گشایش‌ ‌را‌ ‌به‌ معیت‌ و قرین‌ ‌با‌ سختی‌ بیان‌ فرموده‌ ‌است‌‌-‌ [ نظرات / امتیازها ]

«فَإِن‌َّ مَع‌َ العُسرِ یُسراً‌-‌ ‌پس‌ ‌با‌ دشواری‌ آسانی‌ ‌است‌.»

آسانی‌ ‌با‌ دشواری‌، ‌به‌ ‌هر‌ جا ‌که‌ رود، ملازم‌ ‌است‌، زیرا ‌که‌ دشواری‌ ‌خود‌ ‌به‌ ‌خود‌ حامل‌ تخمهای‌ آسانی‌ ‌است‌، و بدان‌ روی‌ ‌که‌ دشواری‌ حالتی‌ گذرا ‌در‌ زندگی‌ آدمی‌ ‌است‌، مگر ‌خدا‌ آفریدگانش‌ ‌را‌ ‌برای‌ رحمت‌ کردن‌ ‌بر‌ ‌ایشان‌ نیافرید، و ‌اگر‌ ‌به‌ دشواری‌ و سختی‌ مبتلاشان‌ می‌سازد ‌برای‌ آزمایش‌ نیست‌! آیا رحمت‌ ‌خدا‌ ‌بر‌ غضب‌ ‌او‌ بیشی‌ و پیشی‌ ندارد! بنا ‌بر‌ ‌اینکه‌ عسر دوام‌ نمی‌کند، و دلیل‌ ‌بر‌ ‌اینکه‌ سیرت‌ رسولی‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌خدا‌ ‌آن‌ ‌را‌ جاودانی‌ کرده‌ ‌است‌ ‌تا‌ همگان‌ ‌به‌ ‌آن‌ عبرت‌ گیرند، و ‌به‌ تعبیر دیگر: کسی‌ ‌که‌ ‌از‌ سیرت‌ ‌رسول‌ پیروی‌ کند، خطوط پهناوری‌ ‌از‌ زندگی‌ ‌او‌ ‌با‌ ‌اینکه‌ سیرت‌ ‌در‌ سختی‌ و آسانی‌ و ‌در‌ دشواریها و ‌در‌ پایانهای‌ نیکو شباهت‌ پیدا می‌کند.

پروردگار ‌ما سبحانه‌ و ‌تعالی‌ گفته‌ ‌است‌: لَکُم‌ فِی‌ رَسُول‌ِ اللّه‌ِ أُسوَةٌ حَسَنَةٌ،«8» ‌پس‌ ‌هر‌ کس‌ ‌در‌ زندگی‌ ‌خود‌ ‌به‌ پیامبر ‌خدا‌ تأسی‌ کند، ‌بر‌ بخشی‌ ‌از‌ غنیمتهای‌ سیره ‌رسول‌ و دستاوردهای‌ ‌آن‌ دست‌ می‌یابد. [ نظرات / امتیازها ]

فَإِن‌َّ مَع‌َ العُسرِ یُسراً:

مبنی‌ ‌بر‌ تسلیت‌ خاطر ‌رسول‌ صلّی‌ اللّه‌ ‌علیه‌ و آله‌ ‌است‌ ‌با‌ اینکه‌ قیام‌ بدعوت‌ جهانیان‌ و بناگذاری‌ مکتب‌ عالی‌ قرآن‌ و دعوت‌ عموم‌ ‌به‌ پیروی‌ ‌از‌ برنامه‌ ‌آن‌ گرفته‌ طاقت‌ فرسا ‌است‌ و احدی‌ قدرت‌ و توان‌ تحمل‌ ‌اینکه‌ مصائب‌ و سختی‌ها ‌را‌ هرگز ندارد ولی‌ ‌از‌ نظر نفوظ دعوت‌ و قرائت‌ آیات‌ قرآنی‌ گروهی‌ بسیار سمت‌ دانشجوی‌ مکتب‌ ‌را‌ پذیرفته‌ و بالاخره‌ انتشار دعوت‌ آیات‌ قرآنی‌ و طنین‌ ‌آن‌ ‌که‌ اقطار جهان‌ ‌را‌ فرا گرفته‌ ‌اینکه‌ وظیفه‌ توانفرسا بموقع‌ اجراء درآمد.

بدیهی‌ ‌است‌ ‌هر‌ عمل‌ دشوار و زیاده‌ ‌بر‌ طاقت‌ ‌با‌ جدیت‌ و تحمل‌ و بردباری‌ سهل‌ و حل‌ خواهد شد و ‌در‌ پرتو ‌آن‌ یسر و آسایش‌ پدید خواهد آمد بالاخره‌ نظام‌ جهان‌ ‌بر‌ اساس‌ تحول‌ ‌است‌ هیچگاه‌ حادثه‌ تداوم‌ نخواهد داشت‌ و ‌پس‌ ‌از‌ اقدام‌ و سعی‌ بتدریج‌ حل‌ خواهد شد. [ نظرات / امتیازها ]

پس یقین داشته باش که با دشوارى، آسانى خواهد بود.
به باور پاره‏اى منظور این است که: با فقر و تهیدستى، توانگرى و بى نیازى خواهد بود.
امّا به باور پاره‏اى دیگر منظور این است که: با این اذیت و آزار شرک و استبداد، و شکیبایى شما در برابر آنان، سرانجام آسایش و راحتى خواهد بود و خدا شما را بر آنان پیروزى خواهد بخشید و آنان خواه ناخواه در برابر دین حق سرفرود خواهند آورد.
[ نظرات / امتیازها ]

در ادامه می‌فرماید: فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا (۵) این «فاء» تقریر و بیان این سنت را از گذشته نتیجه می‌گیرد. یعنی این کاری که ما انجام دادیم، ثابت می‌کند که سنت این است که به دنبال سختی آسانی است و «مع» یک بار، «معیت در کنار هم بودن، است و یک بار «معیت توالی» است، که در این جا معیت توالی است.

چون خدا می‌توانست بگوید که «بعد العسر یسرا» چرا گفت که «مع العسر یسرا»؟ خود این نکته دارد که در عین این سختی یاری الهی می‌رسد و نه اینکه همواره به بعد نگاه کنی!

خود این بار را باید بکشی و آن را زمین نگذاری، حتی اگر کمرش هم بشکند. انسان بارها در مسیر خود به سوی خدا به این احساس می‌رسد که دیگر نمی‌تواند ادامه دهد، و آنقدر زیر بار مسئولیتها احساس فشار می‌کند که می‌خواهد فرار کند! که در این شرایط می‌فرماید یاری الهی می‌رسد، باید مقاومت کنی.

حالا این یاری چگونه می‌رسد؟ سنگینی بار را از دوشت برمی‌دارد و یاد خودش را در دل تو بالا می‌برد که این دو شرح صدر می‌آورد و انجام این کاری که برای انسان دشوار می‌نمود آسان می‌شود. البته نه به خاطر اینکه مسئولیت را از دوشش برداشتند، بلکه سنگینی بار را خدا برمی‌دارد «فان مع العسر یسراً». [ نظرات / امتیازها ]

فان مع العسر یسرا بعید نیست این آیه تعلیل مطالب گذشته یعنی وضع وزر و رفع ذکر باشد ، چون رسالتی که خدای تعالی بر آن جناب تحمیل کرده ، و دستور داد مردم را به سوی آن دعوت کند سنگین‏ترین باریاست که بر یک بشر تحمیل شود ، و معلوم است که با قبول این مسؤولیت کار بر آن جناب دشوار شده ، و همچنین تکذیبی که قومش نسبت به دعوتش نموده و استخفافی که به آن جناب کردند ، و اصراری که در محو نام او می‏ورزیدند ، همه برای آن جناب دشواری روی دشواری بوده ، و خدای تعالی در آیه قبلی فرمود : ما این دشواری‏ها را از دوش تو برداشتیم ، و معلوم است که این عمل خدای تعالی مانند همه اعمالش بر طبق سنتی بوده که در عالم به جریان انداخته ، و آن این است که همیشه بعد از هر دشواری سهولتی پدید می‏آورد ، و به همین جهت مطلب دو آیه قبلرا تعلیل کرده به اینکه اگر از تو وضع وزر کردیم ، و اگر نامت را بلند ساختیم ، برای این بود که سنت ما بر این جاری شده که بعد از عسر ، یسر بفرستیم ، و بنا بر این احتمال لام در کلمه العسر لام جنس خواهد بود ، نه لام استغراق،
می‏خواهد بفرماید جنس عسر این طور است که به دنبالش یسر می‏آید ، نه تمامی فرد فرد عسرها ، و بعید هم نیست که یسر یا عسر از مصادیق سنتی دیگر باشد ، و آن سنت تحول حوادث و تقلب احوال و بی دوامی همه شؤون زندگی دنیا است .
و از زمخشری حکایت شده که در کشاف گفته : حرف فاء در جمله فان مع العسر ... فای فصیحه است ، و زمینه کلام زمینه تسلیت دادن و دلخوش کردن رسول خدا (صلی‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏) به وسیله وعده‏ای جمیل است .
وی می‏گوید : مشرکین رسول خدا (صلی‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏) و مؤمنین را سرزنش می‏کردند به اینکه مردمی فقیرند ، چیزی از مال دنیا ندارند ، به حدی این زخم زبان اوج گرفت که به دل شریف آن حضرت افتاد که نکند اسلام نیاوردن مردم و تحقیرشان از مؤمنین به خاطر همین تهی دستی مؤمنین است ، و خدای تعالی برای دفع این احتمال نعمت‏های بزرگی را که به آن جناب ارزانی داشتهبود به رخش کشید ، آنگاه اضافه کرد : فان مع العسر یسرا گویا فهماند این ما بودیم که به تو دادیم آنچه که خودت می‏دانی ، پس از فضل خدا مایوس نباش ، و بدانکه بعد از سختی‏ها گشایشی برای شما خواهد بود .
و ظاهر گفتار وی این است که لام در العسر را لام عهد گرفته ، نه لام جنس ، و مراد از یسر هم غنیمت‏هایی است که خدای تعالی در سالهای بعد نصیب مؤمنین کرده .
لیکن ما این حرف را قبول نداریم ، برای اینکه ذهن شریف رسول خدا (صلی‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏) اجل از آن است که از حال کفار و علت کفرشان بی خبر باشد ، و نداند که علتاصلی آن استکبار از حق است ، و خلاصه خدا را کوچک‏تر از آن می‏دانند که دعوت پیامبرش را بپذیرند ، به شهادت اینکه این کفار بعد از ظهور شوکت اسلام و پولدار شدن مؤمنین هم ایمان نیاوردند ، و خدای تعالی پیامبرش را از امیدواری به ایمان آوردن اکثر آنان نهی و نومید کرده ، هم در آیات سوره یس که در مکه یعنی در ایام فقر مؤمنین نازل شده فرموده : لقد حق القول علی اکثرهم فهم لا یؤمنون ... و سواء علیهم ء انذرتهم ام لم تنذرهم لا یؤمنون ، و هم در سوره بقره که در مدینه یعنی در روزگار خوش مؤمنین نازل شده فرموده : ان الذین کفرواسواء علیهم ء انذرتهم ام لم تنذرهم لا یؤمنون .
و اگر ما یسر بعد از عسر را حمل کنیم بر شوکت اسلام و رفعتش بعد از دوران سختی ، و سوره را هم از سوره‏های مکی بگیریم ، خیلی مورد اشکال واقع نمی‏شود .
ان مع العسر یسرا این جمله تاکید آیه قبل و تثبیت آن است .
ولی بعضی گفته‏اند : جمله‏ای است استینافی و مفسرین گفته‏اند : این دو آیه دلالت دارد بر اینکه با یک عسر دو یسر هست ، و این گفتار ناشی از یک قاعده‏ای است که می‏گوید : کلمه‏ای که الف و لام بر سر دارد و به اصطلاح معرفه است، اگر در کلامی تکرار شود ، منظور از آن همان کلمه اول است ، و هر دو کلمه یک چیز را می‏رسانند ، ولی اگر نکره باشد دومی معنا و منظوری غیر منظور اولی را افاده می‏کند ، مثلا اگر بگویی : اذا اکتسبت الدرهم - یا : درهما - فانفق الدرهم معنایش این است که وقتی درهمی - یک درهم - کاسبی کردی ، همان درهم را خرج کن ، و اما اگر بگویی اذا اکتسبت درهما فانفق درهما معنایش این است که اگر درهمی را کسب کردی ، درهمی را خرج کن ، و در این جمله منظور این است که درهمی را خرج کن ، لیکن این قاعده کلیت ندارد .
تنوینی که در کلمه یسرا استبه قول بعضی برای بزرگداشت یسر است ، و می‏فهماند با هر عسر ، یسری گرانقدر می‏آید ، ولی به نظر ما تنوین تنویع است ، و می‏خواهد بفرماید با هر دشواری نوعی گشایش هست ، و منظور از کلمه مع - با واقع شدن یسر به دنبال عسر است ، نه اینکه منظور از معیت این باشد که یسر و عسر در زمان واحد تحقق می‏یابد .
[ نظرات / امتیازها ]

فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً:
مبنى بر تسلیت خاطر رسول صلّى اللّه علیه و آله است با اینکه قیام بدعوت جهانیان و بناگذارى مکتب عالى قرآن و دعوت عموم به پیروى از برنامه آن گرفته طاقت فرسا است و احدى قدرت و توان تحمل این مصائب و سختى‏ها را هرگز ندارد ولى از نظر نفوظ دعوت و قرائت آیات قرآنى گروهى بسیار سمت دانشجوى مکتب را پذیرفته و بالاخره انتشار دعوت آیات قرآنى و طنین آن که اقطار جهان را فرا گرفته این وظیفه توانفرسا بموقع اجراء درآمد.
بدیهى است هر عمل دشوار و زیاده بر طاقت با جدیت و تحمل و بردبارى سهل و حل خواهد شد و در پرتو آن یسر و آسایش پدید خواهد آمد بالاخره نظام جهان بر اساس تحول است هیچگاه حادثه تداوم نخواهد داشت و پس از اقدام و سعى بتدریج حل خواهد شد. [ نظرات / امتیازها ]