تاریخ نگارش : سيزدهم اسفند 1390
عزت در سایه ی وحدت
حاجیه تقی زاده فانید
حضرت محمد(ص) می فرمایند:
- با هم مخالفت نکنید که پیشینیان شما دچار اختلاف شدند و نابود گشتند.
- هیچ امتی پس از پیامبر خود گرفتار اختلاف نشد، مگر آن که باطلگرایان آن بر حق خواهانش پیروز گشتند.
امیرالمؤمنین(علی(ع)) می فرمایند:
- بدان در امت اسلام هیچ کس وجود ندارد که به وحدت امت محمد و به انس گرفتن آنان به همدیگر از من دل سوزتر باشد.
کلید واژه : عزت در سایه ی وحدت
حضرت محمد(ص) می فرمایند:
- با هم مخالفت نکنید که پیشینیان شما دچار اختلاف شدند و نابود گشتند.
- هیچ امتی پس از پیامبر خود گرفتار اختلاف نشد، مگر آن که باطلگرایان آن بر حق خواهانش پیروز گشتند.
امیرالمؤمنین(علی(ع)) می فرمایند:
- بدان در امت اسلام هیچ کس وجود ندارد که به وحدت امت محمد و به انس گرفتن آنان به همدیگر از من دل سوزتر باشد.
- جایگاه رهبر، چونان ریسمان محکم است که مهره ها را متحد ساخته، به هم پیوند می دهد. اگر این رشته از هم بگسلد، مهره ها پراکنده و هر کدام به سویی خواهند افتاد؛ پس هرگز جمعآوری نخواهند شد.
- همانا شیطان، راههای خود را به شما آسان جلوه می دهد تا گرههای محکم دین شما را یکی پس از دیگری بگشاید و به جای وحدت و هماهنگی، بر پراکندگی شما بیفزاید. از وسوسه شیطان روی گردانید و به نصیحت آن کس که خیرخواه شما است گوش کنید.
چراغ راه
امام خمینی(ره):
- مسلمین باید ید واحده باشند بر ضد همه ستمگران. اصولاً دعوت به اسلام، دعوت به وحدت است.
- اگر علاقه به استقلال ایران دارید، وحدت داشته باشید.
- تمام مسلمین با هم برادرند و برابرند و هیچ یک از آن ها از دیگری جدا نیستند.
- بدبختی دُوَل اسلامی از دخالت اجانب در مقدرات آن هاست.
مقام معظم رهبری مدظله العالی:
- امروز، مهمترین نیاز دنیای اسلام، وحدت و همدلی است.
- اختلاف شیعه و سنّی یا عرب و کرد و ترکمان و یا دیگر دستهبندی های تفرقهانگیز، تنها به وسیله دشمنان دامن زده می شود.
- تنها راه مقابله با دشمنان اسلام، وحدت و یکپارچگی امت اسلامی و پرهیز از اختلاف و درگیری است.
- دشمنان، با تبلیغات خود، با جنگ روانی خود، با تلاش های موزیانه گوناگون خود سعی می کنند بین صفوف ملت، اختلاف بیندازند.
اتحاد اسلامی
وحدت میان مسلمانان، از جمله مسایل بسیار مهم و اساسی انقلاب اسلامی است. تلاش هایی که پس از پیروزی انقلاب به منظور تحقق این مقوله حیاتی صورت گرفته و می گیرد، به عنوان حرکتی بنیادین و کاملاً استراتژیک، نقش عمدهای در حفظ سلامت، پایداری و موفقیت روز افزون این خیزش بزرگ سیاسی دینی ایفا می کند. امام خمینی (ره) پس از سرنگونی رژیم شاهنشاهی و تأسیس نظام اسلامی، با برافراشتن پرچم اتحاد اسلامی، حرکت اصلاحطلبانه درون ساختاری حکومت اسلامی را با ایجاد تحوّل و دگرگونیهای اصولی در نظام اجتماعی کشور آغاز کردند و در این میان، از هفته وحدت، به عنوان یکی از ارزشمندترین ثمرات این حرکت اسلامی و اصلاحی برای ایران اسلامی و تمامی جوامع اسلامی یاد نمودند. اکنون که در هفته مبارک وحدت قرار داریم، به جاست که این میراث گرانسنگ امام راحل را پاس بداریم و با تمام توان، در مسیر تحقق “اتحاد اسلامی» بکوشیم.
فرصت مغتنم
هفته وحدت، فرصت مغتنم و ارزشمندی برای گرامی داشت یاد پیشگامان اتحاد اسلامی، از جمله امام خمینی(ره) در جوامع اسلامی است. این ایّام بزرگ، هم چنین بهانهای مناسب برای ارزیابی و بازنگری تلاشهایی است که به منظور تحقق آرمانهای مقدس سرسلسلهجنبان اتحاد اسلامی انجام گرفته است. بیایید در هفته وحدت، با بررسی مفهوم وحدت و مشخص ساختن معنای منطقی و جامع آن، عوامل بازدارنده و موانع تحقق وحدت امت اسلامی را به طور دقیقتر شناسایی کرده و راهکارهای اجرایی دست یابی به این آرمان ارزشمند را به صورت علمی مورد اشاره و تحلیل قرار دهیم.
صدا و سیما و هفته وحدت
بدون شک صدا و سیما به عنوان یکی از عظیم ترین و کارآمدترین رسانه های جمعی میهن اسلامی، در زمینه پی گیری حرکت اصولی و اصلاحی«هفته وحدت» و توجیه افکار عمومی برای حمایت از ایده منطقی و سرنوشتساز وحدت امت اسلامی، رسالتی سنگین برعهده دارد. صدا و سیما میتواند اهمیت، حساسیت و گستردگی این موضوع بنیادین اسلامی را به مردم گوشزد کرده وهمه ابعاد و جوانب واقعی آن را مورد توجه قرار دهد. صدا و سیما میتواند برای شتاب بخشیدن به این تحول فرهنگی عمیق در جوامع اسلامی، در راستای تبیین و تقویت بنیادهای فکری، فرهنگی و دینیِ این ایده بزرگ، اهتمام به خرج داده و مؤثر واقع شود.
وحدت از منظر مقام معظم رهبری
مقام معظم رهبری، مبانی فلسفی وحدت را این گونه بیان فرموده است: بنای توحید ـ که مبنای فکری و اعتقادی و اجتماعی و عملی ماست ـ در وحدت است.... در جامعهای که بر مبنای شرک بنا شده باشد، طبقات انسان هم جدا و بیگانه از یکدیگر است. در جامعه توحیدی، که وقتی مبدأ و صاحب هستی و سلطان عالم وجود و حیّ و قیوم و قاهری که همه حرکات و پدیده های عالم، مرهون اراده و قدرت او می باشد، یکی است، انسان ها با یکدیگر خویشاوندند؛ چون به آن خدا وصلاند، به یک جا متصلاند و از یک جا مدد و کمک می گیرند. ولایت هم معنایش همین است. ولایت، یعنی پیوند و ارتباط تنگاتنگ و مستحکم و غیرقابل انفصال و انفکاک. جامعه اسلامی که دارای ولایت است؛ یعنی همه اجزای آن به یکدیگر و به آن محور و مرکز این جامعه، یعنی ولیّ متصل است. لازمه همین ارتباط و اتصال است که جامعه اسلامی در درون خود یکی است و متحد و متصل به هم است و در بیرون نیز اجزای مساعد با خود راجذب میکند.
وحدت بنیادین
وحدت اصولی، بر نوعی نگرش عمیق و پایدار و خالی از انحرافات در جامعه اسلامی متکی است. وحدت اصولی، در مقایسه با دیگر برداشت هایی که از مفهوم وحدت می شود، برداشتی بسیار عمیق و معرفت شناسانه تر است. از این منظر، برای حاکم شدن روح وحدت میان شیعه و اهل سنت، همراه بامجموعه تغییراتی که در رفتار و سیاست گذاری های این دو نهاد مذهبی صورت می گیرد، باید به فکر اصلاح و پالایش این دو نهاد از برخی تفکرات انحرافی و تعصب آمیز، هم چون نگرش ضالّه وهابیت به شیعیان بود.
نعمت برادری
وحدت ما امت پیامبر(ص) را چه بهانه بهتر از اینکه همه به یک خدا، یک رسول و یک کتاب باور داریم؟ باید طنین کلام مبارک حضرت رسول اسلام(ص) را به گوش جان شنید؛ کلامی که تاریخ را در می نوردد، قومیت را درهم می شکند و ملیت را در هم می کوبد و به انسانیت انسان، رنگ فطرت می بخشد. کور باد آن چشم بدبین که مؤمنان را برادر ندید! دور باد آن دستی که بذر تفرقه در حرم خدا و پیامبر گرامی(ص) و در مملکت اسلام پاشید! زیانبار دنیا و آخرت است، آن که این نهال دشمنی را به جان پرورید. مسلمانان! به یاد آرید که ما بر لبه پرتگاه بودیم و خداوند کریم از آن رهایمان ساخت در دلهامان به جای دشمنی، الفت و مهربانی رویانید و پس از آن، با این نعمت الهی با هم برادر شدیم.
پیام هفته وحدت
هفته وحدت، یادگار پیر فرزانه انقلاب، حضرت امام خمینی(ره) است. پیام هفته وحدت این است که مسلمانان همه با هم برادراند. پیام گرانسنگ هفته وحدت این است که بدانیم پافشاری بر تاریخ، قشریگری است و بها دادن به اختلافات ظاهری، سطحینگری. باید میراث نبوت را پاس داریم تا به قهقرای جهل و ظلمت سقوط نکنیم. پیام هفته وحدت این است که با دست اتّحاد و ذهن هوشیار، در سایه دستورات پیامبر خدا و عترت پاک آن حضرت، مجال از تفرقهافکنیِ بیگانگان بگیریم. پیام هفته وحدت این است که در سایه قرآن و سنت و سیره رسول اکرم(ص)، وحدت و یکرنگی خود را حفظ کنیم. در سایه امامت و ولایت، صراط مستقیم جمهوری اسلامی را بپیماییم و جز در مقابل خدا و رسولش برای کسی سر خَم نکنیم.
پیام دین
بیتردید اگر مسلمانان، قرآن و پیامهای رهاییبخش این کتاب آسمانی را سر لوحه امور سیاسی و اجتماعی خویش قرار دهند، هیچ قدرتی را یارای مقابله با آنان نخواهد بود. امت اسلام در سایه پرچم لا اله الاّ اللّه، خواهد توانست بر تمام شیاطین جهان و نیروهای استکباری پیروز گردد. اگر امروز مسلمانان در فلسطین و عراق قربانی میدهند، بر اثر بیمسئولیتی و بیانسجامی ماست که قدرتهای استکباری را جسور ساخته است. اکنون ببین در نوار غزه جه میگذرد! اینان پاره های تن اسلاماند که در گرماگرم غفلت و بی مسئولیتی ها، قصابی می شوند. این خون های جوانان مظلوم و بیگناه، اگر به خونخواهی شان برنخیزیم، ما را عبرت جامعه بشری خواهد کرد؛ باید هوشیار بود و به داد مظلومان رسید.
وحدت در جهت و هدف
هفته وحدت، هفته خرّم گل های زیبای بهاری است. ایام شادیبخشِ مسلمان و عید فرخنده احمد و پیشوای بزرگ جهان تشیّع، حضرت امام جعفر صادق(ع) است. بسیار بهجاست که مسلمانان، نغمه های تازهای آغاز کنند و به سمت همگرایی و اتحاد گام بردارند. مقام معظم رهبری، حضرت آیت اللّه خامنهای در اینباره چه زیبا فرموده است: این مبنای توحید و اعتقاد به وحدانیت حضرت حق، در تمام شئون فردی و اجتماعی جامعه اسلامی تأثیر میگذارد و جامعه را به صورت یک جامعه هماهنگ و مرتبط با یکدیگر و متصل و برخوردار از وحدت می سازد.
اقبال و میراث مشترک معنوی
وحدت جهان اسلام، یکی از موضوع های اصلی و اساسی تفکر علامه اقبال لاهوری بود. به نظر این شاعر بزرگ، مسلمانانْ یک ملتاند و وحدت جهان اسلام، به هیچ ملت خاص و کشور خاصی محدود نمی شود. میراث مشترک معنوی و فرهنگی جهان اسلام، مایه افتخار مسلمانان است. او معتقد بود که این میراث عظیم، تفکیکپذیر نیست؛ یعنی مسلمانان جهان مانند خانوادهای بزرگ بوده و در شادمانی ها و رنج های یکدیگر شریک و سهیم باشند.
تشکیل جبهه متحد اسلامی
بدون تردید یکی از راهکارهای مهم در پیروزی بر مشکلات جهان اسلام و نیل به استقلال سیاسی، فرهنگی و اقتصادی، تشکیل جبهه متحد اسلامی است. مقام معظم رهبری، حضرت آیت اللّه خامنهای در اینباره میفرمایند: باید مسلمانان جهان با هم متحد شوند و با هم دشمنی نکنند[و] محور همه، کتاب خدا و سنت نبی اکرم و شریعت اسلام باشد. مسلمانان باید شالوده زندگی خود را بر اسلام و قرآن استوار نمایند تا در تمام ادوار زندگی موفق باشند. هرگاه در طول تاریخ، مسلمانان با هم متحد بودند و یکپارچگی و وحدت کلمه داشتند و حول محور اسلام و قرآن عمل کردند، حیله های دشمنان تأثیری در کار آنها نداشته است و تمام توطئه های استکبار را خنثی کردهاند.
جلوگیری از نشر آثار تفرقهانگیز
یکی از راه کارهای گسترش وحدت اسلامی در میان مسلمانان، جلوگیری از نشر آثار تفرقهانگیز در محیط اسلامی است. مقام معظم رهبری، حضرت آیت اللّه خامنهای(مدظله العالی) در این باره می فرمایند: یکی از کارهایی که باید انجام بگیرد، جلوگیری از نشر آثار تفرقه انگیز است؛ چه در محیط شیعی[و] چه در محیط سنی. الان برای ایجاد بغض و کینه، آثاری نوشته می شود و پول هایی هم خرج می شود. اگر بتوانیم، باید جلو این ها را بگیریم. برای من کتاب های متعددی از نقاط مختلف عالم می رسد که پیداست اصلاً سعی افرادی بر این بوده که این کتاب ها، برای ایجاد کینه و کدورت و بغض و نگرانی نوشته شود.
امام خمینی(ره) و اخوّت دینی
حضرت امام خمینی(ره) پیوسته در راه شناخت آسیب های جوامع اسلامی و راهکارهای مبارزه با آن، هشدار می داد. ایشان یکی از آسیب های جدی مسلمانان را«اختلاف» می دانست و معتقد بود که این اختلاف ها، هم منشأ داخلی و هم منشأ خارجی دارد. آن حضرت در یکی از سخنان خود در این باره فرمود: با انحراف اسلام از مسیر اصلی خود و غرضورزی دشمنان داخلی و خارجی و وجود تفرقه و اختلاف، قویترین حاصل اقتدار اسلام، یعنی اخوّت دینی و اتحاد بین ملل مسلمان، به تدریج از میان رفت.
اختلافات مذهبی
یکی از آسیب های جدّی جوامع اسلامی در شرایط فعلی، اختلاف های مذهبی است. مقام معظم رهبری، حضرت آیت اللّه خامنهای در اینباره می فرمایند: حقا وضع مسلمین از لحاظ تضادها و اختلافات مذهبی، تأسفانگیز است. بسیاری از توانایی های علمی و فکری مسلمین در طول تاریخ، صرف تعارض با یکدیگر شده است... تا آن جایی که من یادم می آید، درگیری ها و تعارضات و جنگ های مذهبی بین مسلمین، به وسیله قدرتمندان هدایت شده است. از زمان بنیعباس تا زمان های بعد، همواره دستهایی، طرفداران عقاید مختلف اسلامی را به جان هم انداختند. اگر این دستها نبود، آنها با هم سال ها در صلح و آرامش زندگی میکردند و هیچ مشکلی نداشتند. در زمان حاضر، برای اینکه مسلمین با هم متحد و متفق نباشند و علیه هم کار کنند، تلاش های مضاعفی انجام می گیرد. این تلاش ها به خصوص در وقتی تشدید پیدا کرده که نیاز مسلمین به وحدت، بیش از همیشه است.
تقریب عملی
بدون شک تحقق موفقیت مسلمانان، در گرو انسجام و همبستگی اجتماعی آنان است. اگر مسلمانان متفرق باشند، وعده های الهی و امدادهای غیبی نصیب شان نخواهد شد. بنابراین، امدادها و کمک های الاهی در صورتی نصیب جوامع اسلامی میشود که امت اسلامی، تحت لوای قرآن و سنت نیکوی رسول اکرم(ص) و سیره پاک معصومان(ع) ، به وحدت عملی دست یابند. مقام معظم رهبری، در این زمینه چنین فرموده است: “تقریب عملی، یعنی همکاری مسلمین با یکدیگر، منهای احساس جدایی عقیدتی و فرقهای. ما در میان خودمان و در جوامع دیگر به خصوص بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، مکرر این را دیدهایم که برادران شیعه و سنی کنار هم می نشینند و در مسایل علمی و سیاسی و مسایل مربوط به سرنوشت اسلام، طوری با هم تبادل نظر می کنند که اصلاً به یادشان نیست که این مذهبش چیست و آن مذهبش چیست؟ در بسیاری از معاشرات مان با اصحاب مذاهب مختلف این را دیدهایم.
شهید صدر و راهکار نیل به وحدت
شهید آیت الله سید محمد باقر صدر، اسلام را مبدأ و محرّک بسیار نیرومندی در هویت دادن به مسلمانان میدانست. او علت انحطاط برخی جنبشهای اسلامی را، عدم شناخت صحیح آنها از اسلام و عمل نکردن به این دین سترگ الهی می دانست. از دیدگاه شهید صدر، ایجاد وحدت بین مسلمانان، آنان را به حرکت درآورده و استقرار حکومت اسلامی را میسر میسازد. از این رو، “پیوند عالمان اسلامی، احیای شخصیت اسلامی مسلمانان، شناسایی دشمن مشترک، احترام متقابل مذاهب، پرهیز از تحریک احساسات، ادب در گفتار و نوشتار، تشکیل کنگره بینالمللی اسلامی و مبارزه با تعصبهای قومی، راهکارهای رسیدن به وحدت، از دیدگاه شهید صدر میباشد.
وحدت در نگاه شهید بلخی
علامه سید اسماعیل بلخی، روحانی آگاهی بود که از حوزه پربار و متعهد شیعی، عَلَم قیام بر دوش گرفت و ندای وحدت و آزادی سر داد و تا پایان عمر خود، از سعی و تلاش در رسیدن به مقصود خویش باز نایستاد. عامل مهمی که بلخی در طول مبارزه و قیام خویش تا آخرین لحظات برای زدودن و از بین بردن آن تلاش نمود، نفاق و اختلافات مذهبی و نژادی و دست یابی به وحدت اسلامی بود. او اختلاف را عامل اساسی عقبماندگیِ جوامع اسلامی از قله های پرافتخار علم و دانش می دانست و می سرود:
چه ابتلاست که درهر بلاد می نگرم
نزاع مذهب و جنگ نژاد می نگرم
او به خوبی دریافته بود که انحطاط مسلمانان، دراثر درد بی درمان اختلاف است. از این رو، برای چاره جویی این مشکل چنین می سرود:
بیا بیا همه اعضای یک بدن باشیم
امورجمله به وفق مراد مینگرم
میان ما و تو صد درد مشترک باقی است
تو را به خود ز چه بیاعتماد مینگرم
وحدت در نگاه سید عبداللّه نوری
سید عبداللّه نوری، رهبر نهضت اسلامی تاجیکستان درباره وحدت جامعه اسلامی می گوید: باید همگی سعی و تلاش همه جانبه در وحدت و یکپارچگی مسلمانان داشته باشیم. باید در کنار یکدیگر و زیر پرچم دین و عقیده زندگی کنیم و پدیده شوم تفرقه را از میان مسلمانان دور سازیم. تعلیمات اسلامی، بیش از همه چیز ما را به وحدت، یکپارچگی، اتحاد و همبستگی دعوت میکند. “همگی به ریسمان خدا چنگ بزنید و متفرق نشوید.
وحدت و قرآن
قرآن مجید، وحدت را شیرازه اصلی دین اسلام می داند و می فرماید: همگی به رشته دین خدا چنگ زنید و به راه های متفرق نروید و به یاد آرید این نعمت بزرگ خدا را که شما با هم دشمن بودید و خداوند در دل های شما الفت و مهربانی انداخت و به لطف خداوند، همه برادر دینی یکدیگر شدید؛ در صورتی که شما در پرتگاه آتش قرار داشتید و خدا شما را نجات داد.
وحدت و تعالیم دینی
حیات واقعی دین اسلام، بر پایه وحدت بنا شده؛ زیرا اسلام دین تک محور نیست و این رمز ماندگاری آن است. خداوند متعال هم دستورهای خود را بر پایه وحدت نهاده تا مسلمین نسبت به یکدیگر احساس مسئوولیت کنند و همه با هم به سوی سعادت گام بردارند. یعنی مؤمنین یک خانواده بزرگ هستند تحت سرپرستی دستورهای الهی: اِنَّما الْمُؤمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بینَ اَخَوَیکُم؛ مؤمنان همه برادرند، پس همیشه بین برادرانتان صلح برقرار سازید.
وحدت و سیره نبوی
عمل به سیره نبوی، یکی از نقاط قوت وحدت است، گر چه این سیره به طور کامل در میان مسلمانان دنیا اجرا نمی شود؛ ولی عمل به همان مقدار کم از سیره پیامبراعظم (ص) هم وحدتآفرین است. یکی از بارزترین ویژگی های سیره نبوی که در کتاب های گوناگون حدیثی از جمله سنن النبی آمده، جویا شدن از احوال مؤمنین و یاری رساندن به آنان بود که این رفتار پسندیده آن حضرت، حامل پیام وحدت میان مسلمانان است. رسول اعظم(ص)، درباره اختلاف و تفرقه میان مسلمانان، توصیههایی داشتند که از جمله آنهاست: باهم مخالفت نکنید که پیشینیان شما دچار اختلاف شدند و نابود گشتند. هیچ امتی پس از پیامبر خود گرفتار اختلاف نشد؛ مگر آنکه باطلگرایان آن بر حق خواهانش پیروز شدند.
دشمنان وحدت
برای مسلمانان جهان، یک دشمن مشترک وجود دارد؛ استعمارگرانی که چشم طمع به سرزمین مسلمین دوختهاند و برآنند تا جایگاه سلطهگرانه خود را تثبیت کنند. برای مثال، آنان در حمله امریکا به کشور اسلامی عراق، نخست این طرح شوم را نابخردانه نامیدند؛ اما هنگام اشغال عراق روشن شد که بسیاری از دولتهای استعمارگر، با امریکا، همدست هستند. اکنون هم این دولت های استعماری با هر شیوهای، حتی کاریکاتور، شایعه، اختلاف و... قصد دارند در میان مسلمین، شکاف ایجاد کنند؛ ولی نکته در خور توجه این است که همه دولت های استعمارگر و ضد اسلام، از یک سو هدایت می شوند؛ سازمان های جاسوسی امریکا و رژیم صهیونیستی. بشنوید این سخن مقام معظم رهبری را: تحریک عواطف مذهبی و فراهم کردن زمینه اختلاف، گناه است و کسانی که این کار را انجام دهند، در واقع به برآورده شدن هدف سازمانهای جاسوسی امریکا و رژیم صهیونیستی کمک کردهاند.
راه گریز
البته بهترین راه مقابله با دسیسه دشمنان برای ایجاد اختلاف، همان وحدت است که این مهم، در کلام گهربار حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری(مدظله العالی) به چشم می خورد: مسلمین باید ید واحده باشند بر ضد ستمگران. تنها راه مقابله با دشمنان اسلام، وحدت و یک پارچگی امت اسلامی و پرهیز از اختلاف و درگیری است.
آفات و علل وحدتگریزی مسلمانان
رهبران گمراه: یکی از مهمترین علت های وحدتگریزی مسلمانان، وجود رهبران گمراه است که تاریخ، بهترین شاهد این مدعا است. رهبران گمراهی چون کمال آتاتورک و رضاخان، با ترویج فرهنگ غرب و مبارزه با دین اسلام، قصد داشتند ریشه وحدت را بخشکانند. کمال آتاتورک، بارزترین و افراطیترین چهره غربزده در جهان اسلام است. آتاتورک، پس از رسیدن به قدرت، دست به اقدامات ضد اسلامی و غربگرایانه زد و در همه زمینههای زندگی اجتماعی و سیاسی، به اسلامزدایی پرداخت. او مدرسههای مذهبی را بست، اذان و نماز را به زبان عربی قدغن، خط را عوض و کشف حجاب نمود. رضاخان هم پس از جریان مشروطه، همان بلایی را بر سر مردم ایران آورد که کمال آتاتورک بر سر مسلمانان ترکیه آورد. در این باره مقام معظم رهبری می فرماید: کسی که در آن روز بزرگ ترین قدم را به نفع فرهنگ غرب و در حقیقت به نفع سلطه غرب و استعمار انگلیس در ایران برداشت، رضاخان بود. البته ناگفته نماند، هم اکنون هم در برخی از کشورهای اسلامی اینگونه رهبران گمراه وجود دارند که با در دست داشتن پرچم تفرقه، دست دوستی به سمت سلطهگران دراز کردهاند.
روشن فکران غربزده
در تاریخ ایران، روشنفکران غربزده، نقش عمدهای در رواج غربگرایی برای از بین بردن وحدت مسلمانان داشتند. به فرموده مقام معظم رهبری زمانی که غربِ مسلط به تکنولوژی و علم خواست در ایران پایگاه تسلط خود را مستحکم بکند، از راه روشن فکران وارد شد؛ از طریق عناصر خودفروختهای مثل میرزا ملکمخان ها و تقیزاده ها اقدام کرد یا بدینسان است که درگیر و دار معرکه استعماری، روشنفکران وابسته[که] نقش دوگانه پیشقراول و نیز ستون پنجم استعمار را داشتند، کوس غربگرایی را به صدا درآوردند.
ستون پنجم دشمن
ستون پنجم یا جاسوسان دشمن، مهم ترین نقش را در از هم گسیختگی مسلمین دارند. این جاسوسان، با تعلیم و تربیت کامل در میان مردم کشورهای مسلمان خود را جای می دهند و پس از دریافتن نقاط ضعف و قوت آن ها، به صورت خیلی زیرکانه و نرم، ضربه های خود را در جهت از بین بردن وحدت، وارد می کنند. در این میان، دستگاه جاسوسی انگلستان، یکی از قوی ترین سیستم های جاسوسی به شمار می رود. یکی از پژوهشگران می نویسد: دستگاه جاسوسی انگلستان، از عجیبترین دستگاه های بشر است. مستر همفر، یکی از همین جاسوسان انگلیسی است که پس از جاسوسی موفق در برخی از کشورهای اسلامی ـ که توانست فرقه وهابیّت را پایهریزی کند ـ نقاط ضعف و قوت مسلمانان را این گونه بیان می کند: از جمله نقاط ضعف مسلمین، اختلاف شیعه و سنّی، اختلاف بین ملت ها و دولت های آنان است. یا اختلاف موجود را می توان با تکثیر سوءظن میان گروه های متنازع، هر چه بیشتر دامن زد. می توان کتاب هایی نشر داد که در آن، بعضی از مذاهب را مورد توهین قرار داد و لازم است در راه تخریب و تفرقه میان مسلمانان، پول به حدّ کافی صرف کرد.
کینههای کهنه
بدون شک، نیاز مسلمین به اتحاد و اتفاق، از مبرمترین نیازهاست، و درد اساسی جهان اسلام، همین کینههای کهنه میان مردم مسلمان است. دشمن همواره از همین شکاف ها سود می جوید. البته مفهوم اتحاد اسلامی که در صد سال اخیر، میان علما و فضلای مؤمن و روشن فکر اسلامی مطرح است، این نیست که فرقه های اسلامی برای ایجاد اتحاد اسلامی از اصول اعتقادی و یا غیر اعتقادی خود صرف نظر کنند و به اصطلاح مشترکات همه فِرَق را بگیرند و مختصات همه را کنار بگذارند؛ زیرا این کار نه منطقی است و نه عملی. از این رو فرقه های اسلامی، در عین اختلافاتی که در کلام و فقه و غیره با هم دارند، به واسطه مشترکات بیشتری که در میان آن ها هست، می توانند در مقابل دشمنان خطرناک اسلام، دست برادری بدهند و جبهه واحدی تشکیل دهند.
گلبانگ وحدت
یکی از زیباترین و والاترین واژه ها، واژه وحدت و برادری است. برادری و وحدتی که پیامبر رحمت در استمرار رسالت دیگر انبیای عظام برای جوامع بشری به ارمغان آورد. پیامبر اکرم(ص) مهاجرین و انصار را به میثاق اخوت و عقد برادری فرا خواند و بدینسان گلبانگ وحدت برای نخستین بار در فضای مدینه طنین افکند و دل و جان قرون و اعصار را نوازش داد و عطر دل انگیز آن مسلمانان را مدهوش خویش ساخت. سنگ زیرین بنای اتحاد و همبستگی اسلامی نهاده شد و ارزش های متعالی اسلامی و برادری و اتحاد، جانشین ارزش های پوچ و خیالی جاهلی شد. آری پیامبر اسلام(ص) با استناد به آیات قرآن، جوامع اسلامی رابه اعتصام به حبل متین الهی و پرهیز از تفرقه و تشکیل امت واحده در سایه عبودیت اللّه، دعوت کرد. مسلمانان نیز در پرتو عمل به این دعوت و حرکت در طریق وحدت، متحد شدند و بر دشمنان چیره شدند و دیری نپایید که شاهد فتح و پیروزی را در آغوش کشیدند.
اخوت دینی و وحدت اسلامی
اسلام به عنوان مکتب جامع و جاوید، همان گونه که عرصه دعوت خویش را به قوم و ملت خاصی محدود نکرده است، اتحاد امت اسلامی را در صدر برنامه های سیاسی و اجتماعی خویش قرار داده و عقد اخوت دینی را میان فرزندان امت اسلام جاری کرده است. وحدت اسلامی که قوی ترین عامل توانمندی و اقتدار امت اسلام محسوب می شود، از دیرباز دست خوش توطئه های دشمنان قرار گرفته است. استعمارگران خارجی و ایادی داخلی آنان که قوّت خود را در ضعف جوامع اسلامی می جویند، برای غارت منابع و ثروت های ملل اسلامی، سعی در فرو ریختن جوّ اعتماد و فضای برادری حاکم میان ملل اسلامی داشتهاند. حضرت امام خمینی(ره) با تاکید بر اهمیت این عامل حیاتی، نقش استعمار در از بین بردن آن را چنین بازگو نمودهاند: علما و دانشمندان سراسر جهان، بویژه علما و متفکران بزرگ اسلام، یکدل و یکجهت در راه نجات بشریت از سلطه ظالمانه این اقلیت حیلهباز و توطئهگر... بپاخیزند... و این کتاب هایی را که اخیرا با دست استعمار منتشر شده و دامن به اختلاف بین طوایف مسلمین می زنند نابود کنند و ریشه اختلاف که سرچشمه همه گرفتاری های مظلومان است را برکنند و یکدل و یکسو بر این رسانههای گروهی که بیشترِ ساعاتِ شب و روز، به فتنهانگیزی و نفاق افکنی... عمر خود را می گذرانند، پرخاش کنند.
اسلام، محور اتحاد(با تکیه بر نظر امام خمینی(ره))
در اندیشه تقریب مذاهب و ملتهای اسلامی، حضرت امام خمینی(ره) تمامی محور هایی را که به کلیت و فراگیری امت اسلامی صدمه می زند، رد نموده، اسلام را به عنوان تنها محور اتحاد این امت عظیم مطرح می کند. ایشان خطاب به حجاج بیت اللّه الحرام می فرماید: از جمله وظایف در این اجتماع عظیم، دعوت مردم و جوامع اسلامی به وحدت کلمه و رفع اختلافات بین طبقات مسلمین است که خطبا، گویندگان و نویسندگان در این امر حیاتی اقدام نمایند و کوشش کنند در به وجود آوردن جبهه مستضعفین که با وحدت جبهه و وحدت کلمه و شعار«لا اله الاّ اللّه»، از تحت اسارت قدرت های شیطانی، و اجانب و استعمارگران و استثمارگران بیرون آیند و با اخوت اسلامی بر مشکلات غلبه پیدا کنند.
وحدت اسلامی و تشکیل جبهه مستضعفان(با تکیه بر دیدگاه امام راحل)
تاکید بر ایجاد جبهه واحد مستضعفان در برابر استکبار و قدرت های شیطانی، یکی از محورهای مورد تأکید امام(ره) است که جامعه اسلامی را برای نیل به تحقق وحدت اسلامی یاری می رساند. امام، با اعتقاد به پیوند عمیق میان وحدت اسلامی و شکل گیری جبهه مستضعفان، می فرماید: مستضعفین جهان، چه آنهایی که زیر سلطه آمریکا و چه آن ها که زیر سلطه سایر قدرتمندان هستند، اگر بیدار نشوند و دست شان را به هم ندهند و قیام نکنند، سلطههای شیطانی، رفع نخواهد شد و همه باید کوشش کنیم که وحدت بین مستضعفین در هر مسلک و مذهبی که باشند، تحقق پیدا کند.... و آن چه مهم است این است که شما در مذهب خود و ما در مذهب خودمان اخلاص را حفظ کنیم.
اتحاد ممالک اسلامی از منظر امام خمینی(ره)
امام خمینی(ره) علیه با بازگو کردن دیدگاه اسلام و یادآوری تأکید قرآن کریم بر اندیشه برادری دینی، اشاعه این تفکر را به عنوان یکی از راه کارهای شکلگیری وحدت اسلامی و تقریب مذاهب مطرح میکنند. در اینباره موضع قاطع و روشن ایشان، در بخشی از بیاناتشان دقیقا مشخص است: ما برای دفاع از اسلام و ممالک اسلامی و استقلال ممالک اسلامی در هر حال مهیّا هستیم. برنامه ما ـ که برنامه اسلام است ـ وحدت کلمه مسلمین است؛ اتحاد ممالک اسلامی است؛ برادری با جمیع فِرَق اسلامی است در تمام نقاط عالم؛ همپیمانی، با تمام دول اسلامی است در سراسر جهان.
امام خمینی و سفارش به برادری بین تشیع و تسنن
حضرت امام(ره) که ایجاد تفرقه مذهبی میان شیعه و سنی را محصول دست های پلید استکبار و اجانب می دانند، توسعه اخوت دینی میان پیروان تمامی مذاهب را دنبال نموده و پیروان مذاهب تشیع و تسنن را از اختلاف بر حذر داشته و به برادری و رفتار نیک با همدیگر سفارش فرموده است. آن گرامی خطاب به ملت ایران چنین می فرمایند: من امیدوارم که تمام برادرهای ما در اطراف ایران، چه برادرهای اهل سنت و چه برادرهای اهل تشیع، و تمام کسانی که در این ملت هستند، از اقلیت های مذهبی، با هم جمع باشند و همه مثل برادر با هم رفتار کنند، تا این که این مملکت به پیش برود.
پیامدهای تفرقه از دیدگاه امام خمینی
بیداری امروز امت اسلامی، بازگشت مسلمین به قرآن و سنت، مطرح شدن ولایت امر و خلافت اسلامی، آزادی خواهی، عزتطلبی و حرکت های وحدت طلبانه مسلمین، بدون شک از ثمرات انقلاب مقدس امام خمینی رحمت لله علیه است. حضرت امام در طول حیات طیبه خویش باعث و بانی تحرکات مهمی در جهان اسلام بودند که یکی از اقدامات مهم ایشان، ایجاد وحدت و اخوت دینی، در میان مسلمین بود. آن فرزانه همچنین برای تحقق این هدف مقدس و ایجاد وحدت و همگرایی مسلمانان، در بسیاری از سخنان و نوشتههای خود، امت اسلام را از تفرقه بر حذر داشته و آنان را به پیامدهای زیانبار و ناگوار تفرقه و اختلاف توجه دادهاند. ایشان در اینباره میفرمایند: “امروز اختلاف بین ما، تنها به نفع آن هایی است که نه به مذهب شیعه اعتقاد دارند و نه به مذهب حنفی و یا سایر فرق. آن ها می خواهند نه این باشد نه آن، راه را این طور می دانند که بین شما و ما اختلاف بیندازند. ما با توجه به این معنی که همه ما مسلمان هستیم و همه ما اهل قرآن و اهل توحید هستیم، باید برای قرآن و توحید زحمت بکشیم و خدمت کنیم.
حیله های استکبار در اختلاف بین شیعه و سنی
جمهوری اسلامی ایران پس از انقلاب اسلامی با توطئه های مختلف استکبار جهانی و ایادی فرومایه آن مواجه شد. حیله ها و توطئه های رنگارنگ دشمنان به منظور تضعیف انقلاب اسلامی و رهبری آن، یکی پس از دیگری به مرحله اجرا درآمد. یکی از مهم ترین حیله های استکبار ایجاد اختلاف بین شیعه و سنی بود که با درایت و دوراندیشی امام راحل(ره) علیه خنثی شد. از آن زمان جلوه های راستین وحدت در پرتو رهبری های مصلح کبیر امام خمینی(ره) در نظام جمهوری اسلامی آغاز و تحقق یافت و امروز در امتداد رهبری های حکیمانه بزرگ مرد تاریخ مقام معظم رهبری حضرت آیت اللّه خامنهای، مدظله العالی، پرچم پرافتخار توحید به اهتزاز درآمده است.
جمهوری اسلامی، پیشگام وحدت اسلامی
وحدت اسلامی ـ که همواره آرزوی اندیشمندان اسلامی بود ـ با مجاهدت و تلاش خالصانه مسئولان جمهوری اسلامی پایههای اساسی آن تحکیم یافته است. تشکیل و تأسیس مجمع التقریب بینالمذاهب از سوی رهبر معظم انقلاب زمینه را برای گفتگوی مستقیم اندیشمندان و صاحبنظران برجسته جهان اسلام هموارتر ساخت و همین امر موجب شد تا گام های بسیار مهمی در خصوص وحدت اسلامی برداشته شود. جمهوری اسلامی، بدون شک از همان آغاز پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون، همواره با تمام توان، آیههای وحدت و همبستگی را برای مسلمانان قرائت نموده و گام های مهم عملی برای تحقق این هدف والا و ارزشمند برداشته است که بر هیچ فردی پنهان نیست.
منبع-تبیان