تاریخ نگارش : بیست و ششم اسفند 1390
آموزه های قرآنی درباره مرگ
حاجیه تقی زاده فانید
نوع و شکل دیگر احیای مردگان، همان چیزی است که در رستاخیز صورت می‌گیرد و روح انسان‌ها به کالبد جسمانی‌شان در می‌آید و انسان‌ها از قبرهایشان برانگیخته می‌شوند و در جهانی دیگر زیست می‌کنند(حج، آیه7)
کلید واژه : آموزه های قرآنی درباره مرگ
زندگی انسان در این دنیا با مرگ پایان می‌یابد، ولی هرگز این به معنای پایان زندگی نیست، بلکه آغاز نوع زندگی دیگر است که تا ابدیت ادامه دارد. هر کسی در زندگی کوتاه خود فرصت این را دارد تا خود را برای ابدیت بسازد. این تنها فرصت استثنایی بشر است که بر اساس آموزه‌های قرآنی هرگز تکرار نخواهد شد و دیگر فرصتی به انسان برای بازسازی، اصلاح نادرستی‌ها، جبران کمبودها و فعلیت کمالات داده نمی‌شود.
مرگ، روح آدمی را از کالبد جسمانی و خاکی بیرون می‌آورد و در کالبدی لطیف قرار می‌دهد که می‌تواند کالبد جسمانی برزخی و یا اخروی باشد. روح به عالم دیگری کوچ می‌کند، اما این جسد و کالبد خاکی در همین دنیا می‌ماند.
مرگ، رهایی جان از تن
خداوند انسان را از خاک، گل و لجن خشک و بدبو آفریده است. (حجر، آیه26) کالبد انسانی از پست‌ترین عناصر هستی آفریده شده است؛ اما زمانی که از روح خود در این کالبد پست دمید (حجر، آیه29) از شریف‌ترین آفریده‌های هستی شد.
بهره گیری از این عنصر پست هستی، از آن روست که منفعل‌ترین عنصر در هستی نیز می‌باشد و توانایی و ظرفیت آن را دارد که همه اشکال وجود را تجربه کند و بتواند به عنوان خلیفه با درک نیازهای همه موجودات هستی، در مقام مظهریت در ربوبیت و پروردگاری، همه آن‌ها را به کمال بایسته و شایسته آن‌ها برساند. (بقره، آیات 30 و 31)
البته هر انسانی از این ظرفیت برخوردار است تا به مقام مظهریت در ربوبیت برسد، ولی این بدان معنا نیست که هر انسانی چنین است؛ بلکه می‌بایست با پیمودن و سیر وجودی در طریقت عبودیت، متاله (و خدایی) شده و سپس در این مقام جای گیرد. این فرصت تحول‌های کمالی در دنیا برای آدمی فراهم شده است و مدت کوتاه عمر دوران طلایی خدایی و ربانی شدن انسان است.
نوع و شکل دیگر احیای مردگان، همان چیزی است که در رستاخیز صورت می‌گیرد و روح انسان‌ها به کالبد جسمانی‌شان در می‌آید و انسان‌ها از قبرهایشان برانگیخته می‌شوند و در جهانی دیگر زیست می‌کنند
پس از آنکه هر انسانی در مدت عمر خود به هر درجه‌ای از کمال یا هبوط و سقوط رسید، زنگ پایان عمر او نواخته می‌شود و اجل مسمی و قطعی و معین به سراغ او می‌آید و جان از تن آدمی خارج می‌شود.(انعام، آیه 60؛ نحل، آیه 61)
آنچه به کالبد خاکی آدمی ارزش و بها بخشیده، همان روح الهی دمیده در این کالبد است که در زمان حضور در کالبد از آن به روان و نفس یاد می‌شود و هنگامی که از آن جدا می‌شود، به عنوان روح و جان شناخته می‌شود. پس هنگامی که مرگ و اجل مسمی فرا می‌رسد نفس آدمی از کالبد تن خاکی بیرون می‌آید و زندگی دیگری را در جهانی دیگر آغاز می‌کند.
احیای مردگان و رستاخیز آنان
احیای مردگان یعنی بازگرداندن روح به کالبد جسمانی به دو شکل اتفاق می‌افتد. شکلی از آن در همین دنیا به اعجاز امکان پذیر بلکه وقوع یافته است. در گزارش‌های قرآنی از احیای مردگانی چون پرندگان به دست حضرت ابراهیم (بقره، آیه260) و احیای عزیز (بقره، آیه259)، احیای مردگان به دست حضرت عیسی بن مریم (آل عمران، آیات45 و 49؛ مائده، آیه100) و احیای مردگان بنی اسراییل (بقره، آیات 54تا 56 و 259)، و احیای مقتول بنی اسرائیل (بقره، آیات72 و 73) سخن به میان آمده که در همین دنیا و پیش از رستاخیز انجام گرفته است.
نوع و شکل دیگر احیای مردگان، همان چیزی است که در رستاخیز صورت می‌گیرد و روح انسان‌ها به کالبد جسمانی‌شان در می‌آید و انسان‌ها از قبرهایشان برانگیخته می‌شوند و در جهانی دیگر زیست می‌کنند. (حج، آیه7)
این احیای مردگان در قیامت، همانند رویش گیاه از خاک مرده است که چون بارانی بر آن می‌بارد از خاک بر می‌خیزد. انسان‌ها نیز در قیامت چنین از خاک بر می‌آیند و رویش دوباره خواهند داشت. (اعراف، آیه57؛ حج، آیات5 و 7؛ فصلت، آیه39؛ ق، آیات9 و 11) این اتفاق در قیامت می‌افتد و به عنوان یک امر حتمی و قطعی در آیات قرآنی بر آن تاکید شده است. (روم، آیات50و 56؛ یس آیه 52 و مؤمنون، آیه16)
پس از آنکه هر انسانی در مدت عمر خود به هر درجه‌ای از کمال یا هبوط و سقوط رسید، زنگ پایان عمر او نواخته می‌شود و اجل مسمی و قطعی و معین به سراغ او می‌آید و جان از تن آدمی خارج می‌شود
منشأ حشر مردگان در قیامت الوهیت خدا (بقره، آیات28و 73) ربوبیت خدا (بقره- آیه260)، علم (زخرف، آیات9 و 11)، عزت (همان)، قدرت (حج، آیه6) و ولایت خداوندی است. (شوری، آیه9)
البته پیش از قیامت، مردگان در عالم برزخ به سر می‌برند. آنان در این عالم برزخ در انتظار می‌مانند تا قیامت رخ دهد و دوباره به کالبد جسمانی بازگردند. در این مدت که در عالم برزخ هستند دارای جسم برزخی لطیف شبیه جسم خاکی و مادی دنیوی هستند از امام صادق(علیه السلام) روایت است که فرموده‌اند: «خداوند هرگاه روح مؤمنی را قبض کند، روح او را در قالبی همگون قالب دنیوی او قرار می‌دهد و هرگاه کسی بر آنان وارد گشت، او را به همان صورتی که در دنیا داشته است می‌شناسند» (معاد در قرآن، آیت الله جوادی آملی، ج4، ص223)
از حضرت علی(علیه السلام) نیز نقل شده که می‌فرمایند: «ارواح، در عالم برزخ گروه گروه در شکل جسدهای خویش گرد هم آمده به گفت‌وگو می‌پردازند.» (همان، ص226)
آنچه بیان شد گوشه‌هایی از مسایل و مباحث مردگان است که در این فرصت بیان شد. بی گمان دنیای مردگان دنیایی بس پیچیده تر و مسایل و مباحث آن بیشتر از مسایل دنیوی است. از این رو پرداختن به همه آن‌ها در حوصله این مقاله نیست