امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در قرآن

تاریخ نگارش : پنجم خرداد 1391

امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در قرآن
سید مصطفی فاطمی کیا

اندیشة پیروزی نهایی نیروی حق و عدالت بر باطل و ستم و برپایی تمام ارزش های انسانی به دست مبارک «مهدی» اندیشهای است که همه گروه های مسلمان ، آن را باور دارند؛ زیرا ریشه در قرآن کریم دارد؛ اما چرا نام «مهدی» در قرآن نیامده است؟ آیا اگر نام او میآمد، باور مردم به او عمیق تر نمیشد؟ برای پاسخ به این سؤال، روشهای قرآن مجید را در معرفی انسان های خوب و وارسته بیان می کنیم. قرآن برای شناساندن این افراد، از سه راه استفاده کرده است :

راه اول. معرفی با اسم: نخستین راه شناساندن، آوردن اسم شخصیت مورد نظر است؛ مانند: (و ما محمد الا رسول)[1] یا (واذکر فی الکتاب مریم)[2]

راه دوم. معرفی با عدد: شیوه دوم، بیان تعداد افراد خاص است. قرآن نقبای بنی اسرائیل را با عدد میشناساند؛ مانند: (و بعثنا منهم اثنی عشر نقیبا)[3]

راه سوم: معرفی با ویژگی و صفت: شناساندن با ویژگی های فرد، بهترین راه معرفی است، زیرا راه را بر سودجویان میبندد. نام جعلی درست کردن آسان است؛ ولی ویژگیهای هر فرد، مخصوص او است. همچنین قرآن، از افرادی نام می برد که با آن که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم را کاملاً با نام می شناختند؛ ولی باز او را انکار می کردند. قرآن کریم، اهل بیت را در آیههای تطهیر، مباهله، ولایت[4] و... با این روش معرفی کرده است. امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز در قرآن با این روش شناسانده شده است. اینک بررسی چند آیه از آیات مهدویت:

آیه اول: آیا میتوان زنده بودن امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را از قرآن استفاده کرد؟

برخی آیههای قرآن کریم، وجود امام و حجت را بر روی زمین میرسانند. یکی از این آیات ، آیه چهارم سورة قدر است:

(تنزل الملائکه و الروح فیها باذن ربهم من کل امر)

در شب قدر فرشتگان و روح با اجازه پروردگارشان برای هر امری فرود می آیند.

فعل «تنزّل» مضارع است و استمرار و تداوم را میرساند؛ پس هر سال، شب قدر دارد. در شب قدر، فرشتگان و روح نازل میشوند. از طرفی هر انسان، توانایی پذیرش فرشتگان - به ویژه روح که برتر از فرشتگان است- را ندارد و باید انسانی در مرتبه پیامبر گرامی اسلام صل الله علیه و آله و سلم باشد تا این قابلیت را دارا باشد. اما هم اکنون در شب قدر، فرشتگان و روح بر چه کسی نازل میشوند؟ امیرمؤمنان علی علیه السلام فرمود:

«شب قدر، در هر سال است و امر سال در آن شب نازل میشود. برای این امر، والیانی پس از رسول خدا وجود دارد».

ابن عباس پرسید: «اینان چه کسانی هستند؟» فرمود: «من و یازده نفر از نسل و فرزندان من.»[5]

آیه دوم: اگر بخواهیم ویژگی های عصر ظهور مهدی امت را به بهترین شکل بیان کنیم، آیهای بهتر از آیة 55 سوره نور نمییابیم. در این آیه، خداوند به مؤمنان صالح وعده میدهد و وعده او حق و یقینی است.[6] اما این وعده چیست؟ بهتر است آیه را بخوانیم و وعده های الهی را در آن ببینیم.

(وعد الله الذین آمنوا منکم و عملوا الصالحات لیستخلفنّهم فی الارض کما استخلف الذین من قبلهم و لیمکّننّ لهم دینهم الذی ارتضی لهم و لیبدّلنّهم من بعد خوفهم أمناً یعبدونی لا یشرکون بی شیئا)

خداوند، به مؤمنان درستکار شما وعده داده است آنان را در زمین جانشین میکند؛ همچنان که گروهی از پیشینیان را جانشین کرده و دینی که برایشان میپسندد، بگستراند و بعد از بیمناکیشان به آنان امنیت میبخشد که آن زمان، من را میپرستند و چیزی را شریکم قرار نمی دهند.
وعدههای خداوند به مؤمنان صالح

تمام زمین را در اختیارشان میگذارد؛ همانند حکومت های صالحان گذشته؛ چون نوح و داود و سلیمان.

دین آنان را در تمام زمین برتری و گسترش میدهد؛ دینی که خداوند برای انسان ها پسندیده است؛ یعنی اسلام همراه با ولایت اهل بیت «علیهم السلام» که جریان غدیر و آیه های مربوط به آن ، آن را میرساند.

امنیت و آرامش را جایگزین ترس و وحشت مؤمنان درستکار قرار میدهد. البته امنیت کامل، زمانی حاصل میشود که سراسر زمین در اختیار مؤمنان با تقوا باشد و دشمن قابل توجهی مقابل آنان نباشد.

نتیجه این حکومت، از میان رفتن جلوههای شرک و نفاق و پرستش خدای یکتا است. در پرتو آن، برکت از آسمان و زمین آشکار می شود و همگان در رفاه و آسایش قرار میگیرند.

رسول خدا صل الله علیه و آله و سلم در ذیل این آیه فرمود:

وقتی قائم ما قیام کند، زمین را پر از عدل و داد میکند، پس از آن که لبریز از ظلم و ستم شده باشد

و فرمود:

خوشا به حال صبرپیشگان در پنهانی او و خوشا به حال یاری کنندگانش در قیام او.[7]

نکته مهم، این که وعدة خدا، حق و تخلف ناپذیر است؛ ولی جهانی شدن آیین الهی تا کنون اتفاق نیفتاده است؛ به همین سبب مفسر بزرگ قرآن، مرحوم طبرسی رحمه الله در تفسیر این آیه می گوید:

چون گسترش دین در سراسر زمین و جهانگیر شدن آیین، از گذشته تا کنون پدیدار نشده است، به یقین، این امر در آینده اتفاق خواهد افتاد؛ زیرا جهانی شدن دین اسلام، وعده ای الهی است و وعدة خدا، تخلف پذیر نیست.[8]

امام سجاد علیه السلام پس از تلاوت آیه فوق فرمود:

به خدا سوگند! اینان شیعیان ما هستند. خداوند به دست مردی از ما، این کار را در حق آنان خواهد کرد و آن مرد، مهدی این امت است و او همان کسی است که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم (دربارة او) فرموده است: «اگر از عمر دنیا جز یک روز نمانده باشد، خداوند آن روز را چنان طولانی کند تا مردی از خاندان من حاکم جهان گردد. نام او هم نام من است. او زمین را از عدل و داد پر خواهد کرد همان گونه که از ظلم و ستم لبریز شده باشد.»[9]

بررسی آیات دیگر را به مجال دیگر واگذاشته و در پایان، یادآور می شویم، اهل سنت نیز روایاتی آورده اند که آیاتی از قرآن را درباره حضرت مهدی(عج) و حکومت جهانی آن حضرت می داند؛ برای نمونه فخر رازی در ذیل آیه 3 سوره بقره، از مصادیق «غیب»، مهدی آل محمد(عج) را می داند که باید به آن ایمان داشت.[10]

ٌ

[1]. آل عمران:144.

[2]. مریم: 16.

[3]. مائده:12.

[4]. احزاب: 32؛ آل عمران:61؛ مائده:55..

[5]. اصول کافی، ج1،ص 532، ح11.

[6]. در بیش از بیست آیه قرآن، حق بودن وعده های خداوند و تخلف ناپذیر بودنشان بیان شده است.

[7]. بحارالانوار، ج 36، ص 304، باب 41، ح 144.

[8]. مجمع البیان، ج7، ص152.

[9]. همان.

[10]. تفسیر فخر رازی.