تاریخ نگارش : شانزدهم دي 1391

خلاصه ی تدبر در سوره های جزء 29 قرآن کریم همراه ترجمه واستدلال واستناد( سوره مبارکه نوح)
علیرضا یعقوبی سورکی

جهت هدایتی سوره
جهت هدایتی سوره انذار کسانی است که این وضعیت مشابه در آنها عذابی مانند عذاب قوم نوح را به همراه دارد:
جهت هدایتی سوره
هشدار نسبت به رد دعوت رسول منذر
رسولی از جانب خدا به سوی شما فرستاده شده تا شما را از فرا رسیدن عذابی دردناک بترساند. پیام او خداپرستی و تقواست از او اطاعت کنید و دعوتهای مداوم و همه جانبه او به سوی مغفرت پروردگار را با فرار و استکبار و عصیان پاسخ ندهید و تبعیت از قدرتمندان ثروتند خاسر به پیروی از او ترجیح ندهید، در غیر این صورت گریزی از عذاب موعود نیست و مغفرت شامل حال مومنان است
کلید واژه : ترجمه / قرآن / جزء 29 /تدبر / استدلال/ استناد/ نوح

   
سوره مبارکه نوح
• تشخیص سیاقهای سوره
سوره مبارکه نوح یک سیاق است که در درون خود به 3 مطلب تفکیک می¬شود:

وجه پیوستگی آیات سوره: آیات سوره مبارکه نوح سیر مفهومی واحدی دارد، این سوره مبارکه از ابتدا تا انتها به بیان جریان ارسال حضرت نوح 7 به سوی قوم خود، عکس العمل قوم و عذاب آنها بخاطر این عکس العمل اختصاص یافته است.
وجه تفکیک آیات به 3 مطلب: هرچند آیات این سوره یک سیر مفهومی را پیگیری کرده است، اما در این سیر مفهومی واحد دسته بندیهایی به مقاطع مختلف وجود دارد:
آیات 1 تا 4: که به صورت اجمالی از مأمور شدن حضرت نوح 7 به انذار قوم خود و انجام این مأموریت از سوی او خبر داده¬است.
آیات 5 تا 24: که گزارش تفصیلی حضرت نوح 7 از انجام وظیفه رسالت خود و عکس العملهای قوم در برابر آن است.
و آیات 25 تا 28: که به عاقبت قوم نوح در اثر سرپیچی اشاره کرده است.
نکته: از آنجا که تنها سیاق این سوره به 3 مطلب تفکیک می¬شود، ابتدا محتوای هر مطلب مورد بررسی قرار گیرد و در پایان فضای سخن و جهت هدایتی سوره مطرح می¬شود:
مطلب اول، آیات 1 تا 4
   
  •                       •            •      •     
ترجمه تدبری و سیر هدایتی آیات
بخوان این سوره را بنام خدای رحمتگر مهربان
قوم نوح 7 از راه خدا منحرف شده و غیر خدا را می‌پرستند و از خدا پروا ندارند این امر آمدن عذابی دردناک را سبب گشته و باز دارنده‌ای نیاز است.
همانا ما نوح را به رسالت به سوى قومش فرستادیم ، به او وحى کردیم که قوم خود را پیش از آن که عذابى دردناک به سراغشان آید از فرجام گناه و شرک هشدار ده .«1»
نوح نیز بی درنگ فرمان خدا را جامه عمل پوشانید:
نوح گفت : اى قومِ من ، من پیامبرى هستم که شما را از عذاب الهى هشدار مى دهم و آنچه را که در این زمینه مورد نیاز است براى شما به روشنى بیان مى کنم .«2»
پیام این است که خدا را بپرستید و از پرستش غیر او بر حذر باشید و از گناهان بپرهیزید و رسالت مرا بپذیرید و از من پیروى کنید .«3»
در این صورت خداوند گناهانتان را که پیش تر مرتکب شده اید مى آمرزد و مرگ شما را تا سرآمدى معیّن به تأخیر مى افکند ، و گرنه سرآمدِ دیگرى مقرّر مى دارد و شما را پیش از آن سرآمدِ معیّن به هلاکت مى رساند; و هر سرآمدى که خدا مقدر نموده است چون فرا رسد ، واپس افکنده نخواهد شد . اگر آنچه را به شما یادآورى کردم مى دانستید ، پیام مرا مى پذیرفتید .«4»
خدای متعالی دراین آیات از ابلاغ رسالت انذاری به نوح 7 و انجام این مأموریت از طرف او خبر می¬دهد، (إنا أرسلنا نوحاً ... قال یا قوم....) قوم او باید با خدا را بپرستند و تقوا پیشه کنند تا از عذاب خدا در امان بمانند، (أن اعبدو الله و اتقوه و اطیعون)، امر «أطیعون» در ردیف دو امر دیگر نشان می¬دهد، راه بازگشت به مسیر بندگی و تقوا اطاعت از او است.
آیات 1تا 4
ابلاغ رسالت انذاری به حضرت نوح 7 و انجام فوری مأموریت از طرف او
قوم نوح 7 از راه خدا منحرف شده و غیر خدا را می‌پرستند و از خدا پروا ندارند این امر آمدن عذابی دردناک را سبب گشته و باز دارنده‌ای نیاز است. خدای متعالی نوح 7 را به سوی ایشان فرستاده تا با اطاعت از او به مسیر بندگی و تقوا باز گردند و بدین ترتیب از عذاب الهی در امان بماند.
مطلب دوم، آیات 5 تا 24
                                                           •     •         •                                             •  •               •   •                  
ترجمه تدبری و سیر هدایتی آیات
گزارش نوح از انجام مأموریت الهی و عکس العمل قوم در برابر آن:
سرانجام نوح [ از قوم خود به خدا شکایت برد و ] گفت : پروردگارا ، من قوم خود را شب و روز به پرستش تو و رعایت تقوا فراخواندم ،«5»
ولى دعوت من جز بر گریزشان نیفزود ،«6»
و من هرگاه آنان را فراخواندم که ایمان بیاورند تا گناهانشان را بیامرزى ، انگشتان خود را در گوش هایشان کردند و جامه هایشان را بر سر و روى خویش کشیدند تا مرا نبینند و سخنم را نشنوند ، و بر حق ناپذیرى پافشارى کردند و سخت تکبّر ورزیدند .«7»
من هم با فریادى رسا آنان را دعوت کردم ،«8»
و فراتر این که پیام خود را ، هم آشکارا و هم در نهان به آنان ابلاغ نمودم .«9»
تفصیل دعوت نوح:
و گفتم : از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او بسیار آمرزنده است .«10»
اگر از خدا آمرزش بخواهید ، ابرهاى پر باران براى شما مى فرستد تا باران هاى سودمند بر شما فرو ریزند .«11»
و شما را با اموال و پسرانى یارى مى کند و بوستان هایى انبوه از درختان براى شما پدید مى آورد و جویبارهایى برایتان قرار مى دهد .«12»
شما را چه شده است که مأیوس شده اید از این که خدا بر جایگاه و مرتبت ربوبیت باشد و عبادت ویژه او گردد ؟«13»
در حالى که ( تدبیر امور شما در اختیار اوست ، زیرا ) اوست که شما را مرحله به مرحله خلق کرده است .«14»
آیا ندیده اید که خدا چگونه هفت آسمان را که بر فراز یکدیگرند پدید آورده است ؟«15»
و ماه را در آنها تابان ساخته و خورشید را چون چراغى درخشان قرار داده است ؟«16»
و خدا شما را از زمین همچون رویاندن گیاه رویانده است .«17»
سپس شما را بعد از مرگ به آن باز مى گرداند و روز قیامت شما را از آن زنده بیرون مى آورد .«18»
و خدا زمین را براى شما چون بسترى گسترده قرار داده است ،«19»
تا راه هایى فراخ از آن برگیرید و در آنها گام بسپرید .«20»
تفصیل چگونگی نافرمانی قوم:
نوح [در ادامه شکایت از قومش ] گفت : پروردگارا ، آنان مرا نافرمانى کردند و از کسانى پیروى نمودند که مال و فرزندشان جز زیان بر آنان نیفزودند .«21»
و دست به نیرنگى بس بزرگ زدند .«22»
و گفتند : اى مردم ، مبادا معبودانتان را واگذارید; به ویژه « ودّ » و « سواع » و « یغوث » و « یعوق » و « نسر » را هرگز رها نکنید و از پرستش آنها دست برندارید .«23»
و ] بدین گونه [ بسیارى از مردم را گمراه کردند . خداوندا ، این ستمکاران را جز گمراهى میفزاى .«24»
آیات 5 تا 24
گزارش حضرت نوح 7 از عملکرد خویش و عکس العمل قومش در چهارچوب رسالت انذاری
پروردگارا من به صورت پیوسته و همه جانبه قوم را به سوی مغفرت تو فرا خواندم، ولی جز بر فرار آنها نیفزود و استکبار ورزیدند و از من سرپیچی کردند و از ثروتمندان قدرتمند خاسر تبعیت کردند و بر شرک و ضلالت و گمراهی خویش باقی ماندند.
مطلب سوم، آیات 25 تا 28
                      •  •                          
ترجمه تدبری و سیرهدایتی آیات
انذار نوح سودی بحال قوم سرکش او نداشت و
سرانجام آنان به سبب گناهانشان در طوفان آب فرو برده شدند و بى درنگ به آتشى سوزان درآورده شدند ، و جز خدا یاورانى براى خود نیافتند که آنان را از عذاب برهانند [و خدا هم مقرر داشته بود که آنان را یارى نکند ] .«25»
و نوح گفت : پروردگارا ، از کافران هیچ کس را بر روى زمین باقى مگذار ،«26»
زیرا اگر آنان را باقى گذارى ، بندگان با ایمان تو را گمراه مى کنند و خود نیز جز نسلى گنهکارِ زشت کردار و کفرپیشه به بار نمى آورند .«27»
پروردگارا ، مرا و پدر و مادرم و از مردم این عصر هر کسى را که به خانه ام درآمده و با ایمان باشد بیامرز ، و همه مردان و زنان با ایمان را در هر عصرى که باشند ببخشاى ، و این ستمکاران را در دنیا و آخرت جز تباهى و هلاکت میفزاى .«28»
آیات 25 تا 28
غرق و آتش نتیجه خطاهای این قوم
نوح گفت خدایا این کافران را از صفحه روزگار محو کن، و مغفرت خود را نصیب من و پدر و مادرم و مومنان کن.
اکنون که محتوای هر مطلب مشخص شد، می¬توان معنای منسجم سوره در بیان جریان قوم نوح را به این بیان طرح نمود:
سرانجام عذاب دنیا و آخرت دامن گیر قوم نوح شد زیرا به عوت منذر این عذاب
(حضرت نوح7) اعتنا نکردند و بر رد آن اصرار ورزیدند.
• تشخیص فضای سخن و جهت هدایتی سوره
فضای سخن سور
آنچه تا اینجا در مورد سوره گفته شد، معنای منسجم تنها سیاق سوره بود که به بیان جریان ارسال حضرت نوح به سوی قوم خود و پاسخ قوم او به این انذار پرداخته بود، اما فضای سخن این سوره از جایگاه این کلام دانسته می¬شود؛ بجا بودن این سخن حکایت از آن دارد که وضعیت مشابه قوم نوح در مورد مخاطب سوره صدق می¬کند، این سوره در فضایی سخن گفته که نذیری از جانب خدا برای انذار از عذاب الهی آمده است (أن أنذر قومک من قبل أن یأتیهم عذاب الیم)، اما قوم با تبعیت از ثروتمندان قدرتمند خاسر (واتبعوا من لم یزده ماله و ولده الا خساراً) در مقابل او ایستاده¬اند و به انذار او از عذاب الهی و دعوت او به عبادت خدا و تقوا بی اعتنایی می-کنند.
جهت هدایتی سوره
جهت هدایتی سوره انذار کسانی است که این وضعیت مشابه در آنها عذابی مانند عذاب قوم نوح را به همراه دارد:
جهت هدایتی سوره
هشدار نسبت به رد دعوت رسول منذر
رسولی از جانب خدا به سوی شما فرستاده شده تا شما را از فرا رسیدن عذابی دردناک بترساند. پیام او خداپرستی و تقواست از او اطاعت کنید و دعوتهای مداوم و همه جانبه او به سوی مغفرت پروردگار را با فرار و استکبار و عصیان پاسخ ندهید و تبعیت از قدرتمندان ثروتند خاسر به پیروی از او ترجیح ندهید، در غیر این صورت گریزی از عذاب موعود نیست و مغفرت شامل حال مومنان است