بیست و هفتم شهريور 1390
تولید علم در حوزه قرآن با بهرهگیری از «المیزان» امکانپذیر است
مدیر گروه تفسیر ترتیبی و ترجمه قرآن مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم اظهار کرد: اگر ما به دنبال بومی کردن و تولید علم در حوزه قرآن هستیم، باید کاوشهای جدی و فراگیر درباره تفسیر «المیزان» داشته باشیم.
حجتالاسلام والمسلمین سیدعلیاکبر حسینی، مدیر گروه تفسیر ترتیبی و ترجمه قرآن مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم، در گفتوگو با خبرگزاری قرآنی ایران(ایکنا)، در رابطه با ارزش کار علامه طباطبایی در تفسیر گفت: علامه کسی بود که در دورانی که قرآن و قرآنپژوهی به دست فراموشی سپرده شده بود و در حوزههای علمیه علما بیشتر به دانش فقه و اصول میپرداختند، ایشان به حوزه تفسیر قرآن وارد شد.
این محقق و قرآنپژوه ادامه داد: علامه طباطبایی علاوه بر تفسیر قرآن در حوزه فلسفه و اخلاق و عرفان نیز سرآمد و بیبدیل است. از نظر تحلیل جامعهشناختی اگر بررسی کنیم علامه در زمانی شروع به نگارش تفسیر کرد که یک فقیه جامعالشرایط و یک فیلسوف تراز اول و صاحبنظر بود و اگر در هر موضوع دیگری کرسی درس برپا میکرد، مسلماً بیش از تفسیر قرآن جلوه میکرد و مورد توجه و استقبال قرار میگرفت.
مدیر گروه تفسیر ترتیبی و ترجمه قرآن مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم افزود: اما از آنجا که علامه طباطبایی احساس وظیفه کرد، به این واجب کفایی پرداخت و طبق گفته خودش هنگامی که بررسی کرد و متوجه شد که این مسئله در بین علما وامانده و در حوزه تفسیر خلأ وجود دارد، به این موضوع پرداخت.
حسینی خاطر نشان کرد: تفسیر المیزان نیز در هر موضوعی که وارد شده بسیار موشکافانه و عمیق برخورد کرده، بهطوری که نمیتوان المیزان را در کنار دیگر تفاسیر گذاشت و در مورد آن نظر داد، بلکه باید آن را یک گنجینه معارف دانست که به واسطه یک نکته و گزاره قرآنی به ذکر مطالب عمیق و تخصصی پرداخته است.
ین قرآنپژوه با بیان اینکه حتی الآن نیز باید به این سؤال پرداخت که پس از علامه طباطبایی ما چه اندازه به تفسیر پرداختهایم و در این رابطه چه کردهایم، اظهار کرد: اگر ما به دنبال بومیکردن و تولید علم در حوزه قرآن هستیم، باید کاوشهای جدی و فراگیر در رابطه با تفسیر المیزان داشته باشیم که انصافاً تفسیری بینظیر از همه جهت است.
مدیر گروه تفسیر ترتیبی و ترجمه قرآن مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم با توجه به مبانی و نگرش علامه طباطبایی در المیزان خاطر نشان کرد: با عنایت به خاستگاههای فکری و اصول و نظریات علامه در رابطه با مطالب علوم قرآنی میتوان به تألیف کتبی در این رابطه پرداخت؛ به عنوان مثال علامه در آیه 7 سوره مبارکه آل عمران، به توضیح در رابطه با محکم و متشابه میپردازد و یا در آیه 51 سوره مبارکه شوری به مبحث وحی و اقسام آن میپردازد.
وی ادامه داد: همچنین علامه طباطبایی در مورد اعجاز بهطور مفصل در تفسیر المیزان مطالبی را مطرح میکند که در هیچ کتاب دیگر به آن پرداخته نشده است و حتی ایشان متفرداتی دارد که بسیار قابل توجه و بررسی است. نکته جالب توجه در آثار و نظریات علامه این است که ایشان در این مباحث سعی بر این داشته که حتیالامکان صبغه قرآنی در مباحث حفظ شود و مطالب بر اساس مبانی قرآنی مطرح شود.
مدیر گروه تفسیر ترتیبی و ترجمه قرآن مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم گفت: این آرزو همیشه برای قرآنپژوهان شیعه بوده که یک دوره علوم قرآنی بر اساس آرای اهل بیت(ع) داشته باشیم، اما شاید در این حد گزاره از اهل بیت(ع) در این رابطه در اختیار ما نباشد که بتوان تمام مباحث مطروحه در علوم قرآنی را از احادیث استخراج کرد.
وی افزود: اما در هر صورت میتوان با استفاده آرای جدیدی که علامه طباطبایی بر اساس آیات قرآن طرح کرده است تا حد زیادی این خواسته را اجرایی کرد و علوم قرآنی را پایهریزی کرد که برای مباحثی مانند حقیقت وحی، اعجاز، محکم و متشابه و غیره از خود قرآن بهره جسته باشیم.
حسینی با بیان اینکه مستشرقان در رابطه با شخصیتهای برجسته مشرق زمین بیشتر از خود ما شناخت دارند، گفت: در غرب کسانی هستند که تمام عمر خود را برای شناخت اشخاصی مانند ابنسینا صرف میکنند و در حقیقت ابنسینا شناس میشوند، اما متأسفانه همین بزرگان و نخبگان علمی از دید ما مغفول میمانند.
وی اظهار کرد: من به شخصه بارها پیشنهاد ایجاد یک پژوهشکده را به مرکز فرهنگ و معارف قرآن دادهام تا گروهی در رابطه با شخصیت و آثار علامه طباطبایی بهطور متمرکز فعالیت کنند؛ زیرا علامه از تمام متفکران معاصر در این رابطه اولی است و آثار وی خصوصاً تفسیر ایشان در مقایسه با کتب و تفاسیر دیگران حکم امالکتاب را دارد و این مطلب کمک شایانی در رابطه با تولید و بومیسازی علم میکند.