تاریخ نگارش : هفتم خرداد 1391

جامعه کبیره زیارتنامه موحدان، شناسنامه اهل بیت(ع) و تفسیر آیه تطهیر است
حاجیه تقی زاده فانید

عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص) زیارت جامعه کبیره را زیارت‌نامه و شناسنامه اهل بیت(ع) و آیه تطهیر خواند و اظهار کرد: جامعه کبیره جلوه‌گاه توحید و عبودیت و زیارت‌نامه موحدان است و در آن اهل بیت(ع) بهترین بندگان و مطیعان خداوند معرفی شده‌اند.

 کلید واژه : جامعه کبیره

عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص) زیارت جامعه کبیره را زیارت‌نامه و شناسنامه اهل بیت(ع) و آیه تطهیر خواند و اظهار کرد: جامعه کبیره جلوه‌گاه توحید و عبودیت و زیارت‌نامه موحدان است و در آن اهل بیت(ع) بهترین بندگان و مطیعان خداوند معرفی شده‌اند.

حجت‌الاسلام و المسلمین مهدی رستم‌نژاد، عضو هیئت علمی جامعة‌المصطفی(ص)، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا)، اظهار کرد: امام هادی(ع) در دعای شریف و بسیار قیّم جامعه کبیره مقام و جایگاه امام را تبیین کرده است؛ با این‌حال در عین حالی که امام(ع) در این زیارت به معرفی شأن امام و بیان کمالات ائمه(ع) پرداخته، تأکید می‌کند که با دانستن این کمالات نیز هرگز به درک نهایی مقام امام نخواهید رسید.

وی با اشاره به فرازهایی از این دعای شریف افزود: امام در بخشی از این دعا به تبیین مقام ائمه(ع) در پرتو آیه تطهیر پرداخته و می‌فرماید: «عصمکم الله من الذلل و آمنکم من الفتن و طهرکم من الدنس و اذهب عنکم الرجس و طهرکم تطهیرا؛ خداوند شما را از لغزش‌ها حفظ کرد و از فتنه انحرافات در امان داشت، و از آلودگی‌ها پاک ساخت و پلیدى را از شما دور و کاملاً تطهیر کرد».

این محقق و پژوهشگر جامعه کبیره را زیارت‌نامه و شناسنامه اهل بیت(ع) و آیه تطهیر خواند و گفت: تمام این زیارت شریف عصاره آیه تطهیر است و تأکید می‌کند که خداوند ائمه اطهار(ع) را از ناپاکی‌ها، گمراهی‌ها و لغزش‌ها پاک کرده است: «طهرکم تطهیراً».

وی ادامه داد: «تطهیراً» در این بیان به صورت مفعول مطلق آمده و این معنا را تبیین می‌کند که حدّ پاکی ائمه(ع) از قدر تصور، عقول و دانش‌های انسان‌ها خارج است. تنکیر (حالت نکره) این کلمه در نقش مفعول مطلق دلالت بر این مشئله می‌کند که عظمت ائمه(ع) گفتنی نیست و در وصف نمی‌گنجد و خیال کسی را یارای پی بردن به این جایگاه والا نیست.

زیارت جامعه کبیره امام هادی(ع) اهل بیت(ع) را بهترین بندگان و مطیعان خداوند معرفی می‌کند: «المطیعون لله القوامون بامره العاملون بارادته» و این عبارات عین توحید است و از همین روی غلوّآمیز خواندن این زیارت‌نامه شریف، سخنی بیهوده، پوچ و غیرمنصفانه است

عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص) در بخش دیگری از سخنان خود درباره اهانت صورت گرفته به ساحت مقدس امام علی النقی الهادی(ع) اظهار کرد: این حرکات از کسانی که به تعبیر قرآن سفیهان جامعه هستند، سر می‌زند و مشابه آن را در طول تاریخ و اقوام گذشته نیز شاهد بوده‌ایم؛ دشمن با این حرکت خود سبب شد که ما بیش از پیش امام(ع) را بشناسیم و به میراث علمی و معنوی ایشان مراجعه کنیم.

وی زیارت جامعه کبیره را دریایی از معرفت دانست و خاطرنشان کرد: عبارات این زیارت شریف حاکی از آن است که تنها می‌تواند برخاسته از دهان معصوم(ع) باشد؛ وگرنه انسان غیر معصوم حتی نمی‌تواند تا این حد و مقدار از این زیارت را ـ که قطعاً عمق آن بیان نشده ـ را بیان یا درک کند و ما اگر چیزی جز همین زیارتنامه از امام هادی(ع) نداشتیم، به نظر می‌رسد که امام هادی(ع) تمام و حقیقت مطلب را بیان کرده است.

این استاد حوزه و دانشگاه در پاسخ به ادعای برخی از کج‌فهمان که زیارت جامعه کبیره را زیارت‌نامه شیعیان غالی برشمرده‌اند، بیان کرد: در روایات ما مرز غلوّ از کلمات امیرالمؤمنین(ع) گرفته تا ائمه دیگر از اهل

بیت(ع) معرفی شده است؛ مرز غلوّ «خروج از دایره عبودیت» معرفی شده است؛ یعنی هرچه که امام را به اندازه‌ای بالا ببرد که او را از دایره عبودیت و بندگی خداوند خارج کند؛ به‌گونه‌ای که دیگر عبد نباشد.

وی با تأکید بر این مسئله که قرآن و روایات مرز غلوّ را به صورت مشخصی تبیین کرده‌اند، ادامه داد: در قرآن آمده است که طایفه‌ای از یهود و نصاری درباره علمای خود انجام دادند: «اتَّخَذُواْ أَحْبَارَهُمْ وَرُهْبَانَهُمْ أَرْبَابًا مِّن دُونِ اللّهِ؛ اینان دانشمندان و راهبان خود را به جاى خدا به الوهیت گرفتند»(توبه/31)؛ این عبارت بدان معناست که آنها دانشمندان و راهبان خود را دیگر بنده خداوند ندانستند.

عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص) در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به مفهوم غلوّ در کلمات امیرالمؤمنین(ع) افزود: امام علی(ع) می‌فرماید: «لاتتجاوز بنا لعبودیه ثم قولوا ماشئتم و لن تبلغوا و ایاکم الغلوّ کغلوّ النصاری فانی بریء من الغالین؛ ما را از حد عبودیت بالاتر نبرید، سپس هر آنچه خواستید (درباره ما) بگویید و بدانید که (به آنچه ما استحقاق آن را داریم) نخواهید رسید. و از غلو همانند غلو مسیحیان بپرهیزید که من از غالیان بیزارم».

وی اضافه کرد: امیرالمؤمنین(ع) در جای دیگری در نهی از غلوّ فرموده‌اند: «لاتسمّونا ارباباً قولوا فى فضلنا ما شئتم فإنکم لا تبلغوا من فضلنا کنه ما جعله اللَّه لنا و لامعشار العشر لانّا آیات اللَّه و دلائله و حجج اللَّه و خلفاوه و امناؤه و وجه اللَّه و عین اللَّه و لسان اللَّه»؛ «ما راه «رب» و پروردگار نخوانید ولى در فضل و برترى ما هر چه مى خواهید بگویید، لیکن بدانید که نه تنها به حقیقت فضائلى که خدا براى ما قرار داده است، نمى‌رسید بلکه به اندکى از آن نیز نمى‌رسید؛ زیرا ما آیات و دلایل خدا، حجت، خلیفه و جانشین، امین، وجه، چشم و زبان او هستیم».

این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به این که بنابراین بر اساس آیات و روایات تعریف غلوّ خروج از دایره عبودیت است، تصریح کرد: با نگاهی به زیارت شریف جامعه درمی‌یابیم که این زیارت مملو از «الله اکبر» و «لا اله الاّ الله» است و بیش از سایر ادعیه از کلمه «الله» استفاده کرده است: ... خداوند شما را به این مقام رسانده است، خداوند به وسیله شما باران را می‌فرستد، خداوند به وسیله شما در را باز می‌کند و می‌بندد... .

وی ادامه داد: این دعا از ابتدا صد تکبیر دارد و «الله اکبر» عین توحید است و از همین روی دعای زیارت جامعه زیارت‌نامه موحدان است و علامه مجلسی درباره صد تکبیر زیارت جامعه آورده است: «لیدلّ علی انّ الکبریاء و العظمة لله تعالی»؛ در این دعا امام بارها تجدید شهادت می‌کند: «اشهد ان لا اله الاّ الله وحده لا شریک له».

حجت‌الاسلام رستم‌نژاد خاطرنشان کرد: در همین زیارت‌نامه پس از توصیف اهل بیت(ع) ایشان را بهترین بندگان و مطیعان خداوند معرفی می‌کند: «المطیعون لله القوامون بامره العاملون بارادته» و این عبارات عین توحید است و از همین روی غلوّآمیز خواندن این زیارت‌نامه شریف، سخنی بیهوده، پوچ و غیرمنصفانه است؛ چراکه انسان منصف به عیان مشاهده می‌کند که بیشترین توحید از این منبع می‌جوشد و سراسر این دعا عبودیت و رمز بندگی است.
منبع-دین و اندیشه