تاریخ نگارش : بیست و ششم آبان 1391

پیامبران الهی که در ایران مدفونند
مرضیه علمدار

مقبره بسیاری از پیامبران در ایران قرار دارد بر اساس آن چه در خبرگزاری میراث فرهنگی، گردشگری آمده است، ایران در طول تاریخ، گاهی چنان کشور امنی به حساب می آمده که مهاجران بسیاری را به خود پذیرفته است. گروهی از این مهاجران پیامبرانی بوده اند که ایران را برای زندگی در نظر گرفته اند.

پیامبران الهی که در ایران مدفونند

بر طبق اسناد و مدارک، و همچنین بر اساس اعتقادات مردمی، مقبره بسیاری از پیامبران در ایران قرار دارد بر اساس آن چه در خبرگزاری میراث فرهنگی، گردشگری آمده است، ایران در طول تاریخ، گاهی چنان کشور امنی به حساب می آمده که مهاجران بسیاری را به خود پذیرفته است. گروهی از این مهاجران پیامبرانی بوده اند که ایران را برای زندگی در نظر گرفته اند.
در زیر، اطلاعات پیامبرانی که در ایران مدفون هستند یا احتمال می رود که مقبره آنها در ایران باشد، آمده است:
سام و لام: طبق اعتقادات مردم سمنان، و همچنین طبق مفاد کتیبه موجود، دو نفر از فرزندان نوح به نامهای سام النبی و لام النبی در محلی در نزیکی سمنان دفن شده اند.
بقعه پیغمبران سمنان در 18 کیلومتری شمال شرقی سمنان بر فراز کوه مرتفعی قرار دارد. برای رسیدن به این بقعه از روستای "درجزین" در نزدیکی سنگسر، و هم از جاده اصلی سمنان به دامغان(پلیس راه) می توان انتخاب مسیر کرد..

خالد نبی: اسم کامل این پیامبر، خالد بن سنان عبسی است. ایشان شریعت حضرت عیسی را تبلیغ می کرده اند وبعثت حضرت محمد(ص) بشارت داده. گر چه بر طبق برخی از آیات و احادیث، در دوران فترت، پیامبری به رسالت مبعوث نشده است، ولی بر اساس نظر بعضی مفسرین، در این مدت چهار نبی از طرف خداوند مامور تبلیغ دین حضرت عیسی شدند که سه نفر از آنان از بنی اسرائیل، و به نام های شمعون، یوحنا و یونس معرفی شده اند، و چهارمین شان عرب بوده، و به نام خالد بن سنان عبسی معروف است.
ظاهرا خالد بن سنان معاصر انوشیروان بوده در روایت است که دختر خالد بن سنان به نام محیاة به محضر حضرت محمد رسیده است.
قبر خالد نبی در منطقه جرجان و بر بلندی کوهی به نام کوه خدا قرار دارد.

یوشع: بر طبق نظر برخی از تاریخ نویسان حضرت یوشع توسط کورش هخامنشی از اسارت بخت النصر نجات یافت و به ایران آمد. حضرت یوشع در گورستان تاریخی تخت فولاد اصفهان که قدمتش به پیش از اسلام می رسد و در خیابان امام سجاد قرار دارد، مدفون است.

شعیای نبی: او یکی از پیامبران بنی اسرائیل است که نسبتش به حضرت یعقوب می رسد. محل سکونت ایشان در بیت المقدس بوده و قبل از حضرت زکریا به رسالت مبعوث شدند. آرامگاه شعیای نبی، جنب امامزاده اسماعیل در حاشیه خیابان هاتف اصفهانی قرار دارد

حیقوق": این نام هم با تلفظ حیقوق و هم با تلفظ حبقوق وجود دارد. حیقوق به معنی "در بغل کشیده شده" است. حیقوق این نام را بدان جهت یافت که در طفولیت به علت مریضی از دنیا رفت و حضرت الیاس(ع) او را در بغل گرفت و دعا کرد و از خداوند حیات و زندگی وی را طلب کرد و او زنده شد.
حیقوق نبی یکی از پیامبران بنی اسرائیل و نگهبان معبد سلیمان در اورشلیم بوده و نامش در عهد عتیق آمده است.
حیقوق نبی پس از شعیای نبی به رسالت مبعوث شد. وی سال های درازی در اسارت بخت النصر بود و پس از فتح بابل به دست کورش به همراه دانیال نبی به ایران آمد. او در همدان اقامت گزید و پس از فوت در تویسرکان مدفون شد. بقعه حیقوق نبی در جنوب غربی شهر تویسرکان واقع شده است.

مردخای: مردخای یکی از بزرگان و یا به قولی یکی از انبیاء بنی اسرائیل است که در زمان خشایارشاه می زیسته است و نسبش به حضرت یعقوب می رسد. مردخای نقش زیادی در جلوگیری از قتل عام یهودیان در زمان خشایارشاه ایفا کرد و به همین دلیل نزد یهودیان از جایگاه ویژه ای برخوردار است. آرامگاه مردخای و برادر زاده اش در همدان در نزدیکی میدان امام خمینی و در خیابان شریعتی واقع است.

حجی: وی در دوران سلطنت داریوش کبیر، و همچنین همزمان با مردخای می زیسته است. در تورات نام آن حضرت "حکی" آمده و به معنای "مسرور" است. مقبره این پیامبر در همدان در نزدیکی میدان امام خمینی، داخل بازار در راسته پیغمبر و داخل مسجد پیغمبر قرار دارد.

قیدار: حضرت قیدار جد سی ام حضرت محمد(ص) است. در تاریخ یعقوبی آمده است که حضرت اسماعیل دوازده پسر داشت که بزرگترین آنها حضرت قیدار بود. او پس از وفات حضرت اسماعیل، قیدار نبی مردم را به توحید دعوت می کند. قیدار به معنای سیاهپوست است. مرقد آن حضرت در شهرستان خدابنده(قیدار) از استان زنجان قرار دارد.

سلام، سلوم، سهولی، القیا: به نظر می رسد این پیامبران همزمان با اصحاب کهف می زیسته اند. زمان مرگشان با یکدیگر متفاوت بوده، ولی یارانشان بعد از دفن اولین پیامبر در این مکان، بقیه را هم در کنار او دفن کردند. مرقد این چهار نبی در خیابان پیغمبریه قزوین قرار دارد.

اشموئیل: این پیامبر هم زمان با طالوت و در ارتباط با داستان داود و جالوت است. حدود 50 کیلومتری شهر ساوه و در جاده بوئین زهرا مقبره ای وجود دارد که به گفته اهالی و برخی مدارک، مرقد مطهر یکی از پیامبران بزرگ الهی به نام حضرت اشموئیل است.

دانیال نبی: او از انبیای بزرگ الهی است. وی از نسل حضرت داود است.
لفظ دانیال در زبان عبری به معنای "خدا حاکم من است" می باشد. دانیال نبی همزمان با کوروش کبیر و داریوش اول بوده است. او از جمله کسانی بود که به دست بخت النصر اسیر و در بابل زندانی شده بودند.

باحزقیل: در نزدیکی مسجد جامع دزفول بنایی کوچک و ساده قرار دارد که به بقعه باحزقیل، پدر دانیال نبی، منسوب است. مطلب بیشتری در این مورد در دست نیست.

ارمیای نبی: در شمال خرمشهر، از مدفن پیامبری به نام ارمیای نبی یاد می شود..

روبین: در میامی (در راه مشهد) نیز از مدفن پیامبری به نام روبین یاد می کند. به نوشته لغت نامه دهخدا، روبین یکی از دوازده پسر حضرت یعقوب(ع) است.

جرجیس: در کتاب "فرهنگ آبادی ها و مکان های مذهبی کشور" از مدفن جرجیس پیامبر در شهر شوشتر ذکری به میان آمده است. در جنوب غربی شوشتر روستایی به نام جرجیس است که در جوار آن بقعه ای به نام نبی جرجیس وجود دارد. در اطراف این بقعه بقاع دیگری نظیر روبین، حزقیل، شعیب، شمعون، اسحاق، ادریس و مردخای وجود دارد. درستی مدفن جرجیس پیغمبر در این مکان محل تردید است، و به احتمال زیادتر مقبره ایشان در موصل عراق است.

روبیل: مقامات بسیاری از انبیاء بنی اسرائیل در حوالی شوشتر و دزفول یعنی نزدیک رودخانه دزفول معروف هستند؛ مانند اسحاق، شمعون، یعقوب، لاوی، جرجیس و روبیل. در کتاب الغدیر آمده که قبر روبیل پسر حضرت یعقوب در مصر است.

یونس: در کتاب "فرهنگ آبادی ها و مکان های مذهبی کشور" از مدفن یونس پیغمبر در گناباد ذکری به میان آماده است که صحت آن مورد تردید است. آرامگاه یونس پیغمبر در موصل عراق است.

آرامگاه پیامبران دیگری نیز در ایران وجود دارد که صحت و درستی این آرامگاه ها تایید نشده است. آرامگاه ابراهیم خلیل در سوسنگرد، اسحاق و اسماعیل در جاده دزفول به هفت تپه، ایوب پیامبر در دهکده بندبن لکنای تنکابن، صالح پیامبر در شوشتر، از این دسته است.(ر.ک به "پیامبران سرزمین ما"، عباس صالح مدرسه ای، قم: در راه حق، سال1380؛ و"پژوهشی در زندگی پیامبران در ایران"، ولی الله فوزی تویسرکانی، تهران: دفتر انتشارات اسلامی؛ و مقاله "غربت شگفت انگیز انبیای سرزمین ما" به قلم آقای فرقانی پور در روزنامه جمهوری اسلامی به تاریخ 19/9/79)