تاریخ نگارش : يازدهم دي 1391

تاریخچه تدبر در قرآن کریم
علیرضا یعقوبی سورکی

انسانی می گوید که از جانب خدا کتابی هدایت گر آورده است.
کتاب او از ۱۱۴ سوره تشکیل شده است.
درباره هر یک از این ۱۱۴ سوره، دو سؤال بسیار مهم مطرح است:
• آیا به راستی این سوره از جانب خداست؟
• و اگر از جانب اوست، هدایت آن چیست؟
عقلا می دانند که هر سوره ای از جنس سخن است و پاسخ دو سؤال پیش گفته تابعی از فهم این سخن خواهد بود.

 کلید واژه : تدبر - تاریخچه - قران
 ناشر : مقاله

تاریخچه تدبر در قرآن کریم
تدبر در قرآن بصورت منسجم وکلاسیک وبه شکل مجموعه ی موجود که همراه کتب مربوطه وروش تدریس در اختیار قران پژوهان می باشد تقریبا از سال 84 طرح اولیه آن توسط گروه پژوهش تدبر در قران زیرنظر مستقیم حجه الاسلام استاد الهی زاده که ازشاگردان و دانش آموختگان حضرت آیه الله جوادی آملی هستند تنظیم گردید وپس از ارائه به شورای عالی انقلاب فرهنگی و تایید شدن آن ، با مدیریت حجه الاسلام دکتر علی صبوحی بصورت آزمایشی در سطح حوزه علمیه و دانشگاه آغاز گردید ودر ادامه طرح تربیت مربی تدبر درقرآن درسطح کشور شروع شد ونهایتا در سال 1388 بصورت گسترده نسبت به آموزش وتربیت مربی تدبر در قرآن کریم جهت همگانی شدن و فراگیر شدن آن با جدیت صورت گرفت و تعداد زیادی مربی برای تمامی استان ها پرورش داده شد و از سال 1389 عملا در سطح کل کشور در موسسات قرآنی و مراکز آموزشی دوره های تدبر در قرآن کریم اجرایی شد.
مطلبی که می خوانید مقدمه ای برای ورود به مبانی تدبر است.
در تدوین این مقدمه هیچ پیش فرضی در مخاطب فرض نشده زیرا که خداوند متعال تدبر در قرآن را از همه انسانها اعم از کافر و مومن می خواهد و همه انسانها را مورد خطاب قرار می دهد که چرا در قرآن تدبر نمی کنند.
پس برای تدبر در قرآن کافی است که انسان باشیم نه بیشتر!

بسم الله الرحمن الرحیم
انسانی می گوید که از جانب خدا کتابی هدایت گر آورده است.
کتاب او از ۱۱۴ سوره تشکیل شده است.
درباره هر یک از این ۱۱۴ سوره، دو سؤال بسیار مهم مطرح است:
• آیا به راستی این سوره از جانب خداست؟
• و اگر از جانب اوست، هدایت آن چیست؟
عقلا می دانند که هر سوره ای از جنس سخن است و پاسخ دو سؤال پیش گفته تابعی از فهم این سخن خواهد بود.
اینک سؤال مهم ما این است:
• سخن (که در بحث ما مصداقش، سوره است) چگونه فهمیده می شود؟
عقلا می دانند که سخن، مرکب از اجزایی است که برای فهم آن، باید از تک تک اجزای آن و رابطه آنها با یکدیگر آگاهی داشت.
هر سخنی به تناسب خودش از اجزایی به نام کلمه، جمله و مجموعه جملات تشکیل شده است. پس برای فهم یک سخن، باید کلمات را فهمید و با فهم رابطه آنها، جملات را فهمید و با فهم رابطه آنها مجموعه های جملات را فهمید و با فهم رابطه آنها کل سخن را فهمید.
این همان فرایندی است که در زبان قرآن، از آن با واژه «تدبر» یاد شده است.
جالب اینجاست که قرآن کریم همین تدبر را راه تشخیص خدایی بودن و دریافت هدایت مورد نظر هر سوره می داند و به این ترتیب راه عقلا را تأیید می کند.
فرایند تدبر، وضعیت طبیعی هر عاقلی به هنگام شنیدن یا خواندن یک سخن است.
فعال بودن این وضع طبیعی، ارادی است.
گاهی اراده هم برای فعال بودن این وضع طبیعی کافی نیست و این در جایی است که میان انسان عاقل و سخن، موانعی باشد.
این موانع، تفاوت زبان و زمان و مکان و… است.
اینجاست که برای فهم سخن، واسطه ترجمه لازم است.
ترجمه یعنی رساندن انسان عاقل به آستانه فهم سخنی که با آن فاصله داشت.
حال در مقام ترجمه با دو نوع سخن مواجهیم:
• سخنی که مخاطب خاص ندارد و جاودانی و جهانی است.
• سخنی که به تناسب مخاطب خاص و زمان و مکان خاص ایراد می گردد.
اگر سخنی از نوع اول باشد، برای ترجمه آن نباید به غیر آن تمسک جست و اگر سخنی از نوع دوم باشد، برای ترجمه آن باید مخاطب خاص و شرایط زمانی و مکانی خاص را مطالعه کرد.
سوره های قرآن مدعی نوع اول است.