تاریخ نگارش : بیست و هفتم تير 1390

مهمترین خواسته در دعای قنوت
رضا رضائی

یکی از دعاهای رایجی که اکثر به اتفاق در دعای قنوت می‌خوانیم؛ دعای قرآنی؛ «رَبَّنَا آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فِی الاْخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ» می‌باشد. در این مقاله به مختصری پیرامون این دعای عظیم الشأن قرآنی می‌پردازیم.

«وَ مِنْهُمْ مَن یَقُولُ رَبَّنَا آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فِی الاْخِرَةِ حَسَنَةً و َقِنَا عَذَابَ النَّارِ * أُولئِکَ لَهُمْ نَصِیبٌ مِمَّا کَسَبُوا وَاللّهُ سَرِیعُ الْحِسَابِ؛[1] و گروهی از آنان می‌گویند : پروردگارا! به ما در دنیا نیکی و در آخرت هم نیکی عطا کن، و ما را از عذاب آتش نگاه دار. * اینانند که از آنچه به دست آوردهاند، نصیب و بهره فراوانی دارند، و خدا حسابرسی سریع است.»
دسته‌ای از مردم جز امور مادی و مسائل ظاهری هدفی ندارند، اینان از تمام حیات به غیر از خوراک و پوشاک و مسکن و مرکب چیزی نصیبشان نیست، ولی عده دیگر مردمی هستند که از پی معرفت و ایمان، اندیشه و افکارشان محدود به مسائل مادی محض نیست، بلکه شؤون دنیایی را به عنوان مقدمه رشد و تکامل معنوی میخواهند و برای آخرتشان سعادت ابدی و همیشگی و این آیه کریمه منطق عالی اسلام را در مسائل مادی و معنوی مشخّص میسازد و کسانی را که تنها در مادّیات غوطه ورند محکوم می سازد.
حسنه در آیه شریفه دارای مفهومی وسیع است و تمام مواهب مادی و معنوی را در بر می‌گیرد، پاره‌ای از روایات در توضیح حسنه به بعضی از مصادیق آن اشاره کرده است.
قالَ رَسولُ اللّهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله: مَنْ اُوتِیَ قَلْبًا شاکِرًا وَ لِسانًا ذاکِرًا وَ زَوْجَةً مُؤْمِنَةً تُعینُهُ عَلی اَمْرِ دُنْیاهُ وَآخِرَتِهِ فَقَدْ اُوتِیَ فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الاْخِرَةِ حَسَنَةً و َوُقِیَ عَذابَ النّارِ [2]؛ آن کس که خداوند به او قلبی سپاسگزار و زبانی آراسته به یاد حق و همسری با ایمان که وی را در امر دنیا و آخرت یاری کند ببخشد نیکی دنیا و آخرت نصیبش شده و از عذاب آتش بازداشته شده است.
اینان از آنچه کسب کرده اند بهره می برند که خداوند سریع الحساب است.
معطّلی افراد در روز قیامت در امر محاسبه در رابطه با اعمال آنهاست نه در ارتباط با ضعف حسابگر، آنانکه در دنیا حقوق حق و حقوق خلق را معطّل کردند، البته در آخرت در مرحله حساب معطّل خواهند شد که گاهی هزاران سال آخرتی، معطّلی آنان طول می‌کشد،
خداوند سریع الحساب است!
سریع الحساب از اسما حضرت اوست و چون وجود مقدّسش مستجمع جمیع صفات کمال است و برای حضرتش محدودیّتی در هستی و قدرت نیست از این جهت رسیدگی به حساب خلایق حتی در یک لحظه برای جنابش امر سختی نیست. در حدیث آمده :
«اِنَّ اللّهَ سبحانه یُحاسِبُ الْخَلائِقَ کُلَّهُمْ فی مِقْدارِ لَمْحِ الْبَصَرِ [3]: خداوند به اندازه یک چشم به هم زدن به حساب همه خلایق می رسد.»
معطّلی افراد در روز قیامت در امر محاسبه در رابطه با اعمال آنهاست نه در ارتباط با ضعف حسابگر، آنانکه در دنیا حقوق حق و حقوق خلق را معطّل کردند، البته در آخرت در مرحله حساب معطّل خواهند شد که گاهی هزاران سال آخرتی، معطّلی آنان طول می‌کشد، چنانچه پاره‌ای از روایات بر این مهمّ دلالت دارد، ولی آنان که در دنیا به انجام فرایض اقدام کردند و از محرّمات روی گرداندند و حق احدی از مردم را معطّل ننمودند، البته در قیامت در معرض نسیم رحمت سریع الحساب قرار گرفته و یک چشم به هم زدنی از قیامت به بهشت می روند، اینان همان انسان‌هایی هستند که در معارف الهیه از آنها تعبیر به منبع برکت، چشمه فیض، انسان مؤمن، چراغ راه و موجودی الهی شده است، آن بزرگوارانی که در تمام طول زندگی جز خدا و خشنودی او نظری نداشتند و تلاش آنان فقط و فقط به خاطر تأمین سعادت جاودانی بود و محور عشقی جز حضرت دوست نداشتند.
پی نوشت ها :
[1] ـ بقره 2 : 201 ـ 202
[2] ـ فقه القرآن : 1/299، باب فی ذکر ایام التشریق یکون فیها ...
[3] ـ بحار الأنوار : 7/253، باب 11