تاریخ نگارش : بیست و هفتم مرداد 1390

ره یافتگان
حسن سلطانی

قال الرضا(ع): یا دعبل نطق روح القدس من لسانک.
امام رضا (ع)فرمود: ای دعبل روح القدس با زبان تو سخن گفت.
 کلید واژه : شاعر اهلبیت

دعبل بن علی خزاعی
وی شاعر متعهد شیعهاست که در زمان امام رضا علیه‌السلام می‌زیست، هنر خویش را در راه احیای حق آل محمد و ذکر و یاد شهدای عترت پیامبر و بیان فضایل «اهل بیت» قرار داده بود و نزد ائمه شیعه منزلتی داشت.قصیده ای دارد به نام قصیده تائیه یا مدارس ایات که121بیت است
در جایی از قصیده، خطاب به مادر امامان، حضرت زهرا علیها‌السلام می‌گوید:
اگر در خیال هم حسین را آغشته به خون می‌دیدی که از تشنگی، کنار فرات جان داد، بر صورت خویش سیلی می‌زدی و اشک از دیدگان بر چهره جاری می‌کردی. ای فاطمه! ای دختر نیکی! برخیز و ندبه کن که ستاره‌های آسمان، بر دشت و هامون افتاده است. . . آن گاه، یاد از قبرهایی می‌کند که از این دودمان، در سرزمین کوفه، مدینه، مکه، فخ، جوزجان، بغداد، طوس، کربلا. . . قرار دارد و از شهدایی چون شهید فخ، یحیی بن زید، ابراهیم بن عبدالله، موسی بن جعفر، و شهدای کربلا. . . یاد می‌کند.
نقل شده است که وقتی دعبل، در شمارش این زمین‌های نورانی و مرقدهای پاک، به آن جان مطهر و ارزشمند که در بغداد مدفون است رسید (یعنی امام کاظم)، حضرت رضا علیه‌السلام فرمود که این را هم اضافه کند: «و قبر بطوس یالها من مصیبه» که یادی بود از قبری مصیبت‌بار و اندوه‌آور که در خاک طوس است.
دعبل پرسید: این قبر، قبر کیست که در طوس است؟
امام فرمود: قبر من است، روزها و شب‌هایی چند نمی‌گذرد، مگر این که طوس، محل رفت و آمد شیعیان و زائران من می‌گردد. هرکس مرا در غربتم در سرزمین طوس زیارت کند، با من خواهد بود و گناهش در قیامت بخشوده خواهد شد. آن گاه امام برخاست و «صله» و هدیه‌هایی به عنوان تقدیر، به دعبل عطا کرد.
دعبل با این قصیده خویش که دفاعی جانانه و استوار از خط اهل بیت بود، حق را زنده کرد و دشمنان حق را کوبید و حتی مأمون را به شدت به خشم آورد و علی بن موسی الرضا علیه‌السلام را خشنود ساخت.