تاریخ نگارش : بیست و دوم مهر 1392

اثر قرآن در زندگی انسان
سیدابراهیم غیاث الحسینی

اثر قرآن در زندگی انسان

 ناشر : اثر قرآن در زندگی انسان

کسب آرامش روانی قرآن

رسیدن بــه آرامش واقعـــی ، یکــی از خواسته های همیشگی بشر بوده که در این راستا نیز انسان در طول تاریخ تلاش ها و رنج های بسیاری را به جان دل خریده است .باید دانست که بدون ایمان ، آرامش روحی و روانی وجود ندارد و به عبارتی ، یکی از عوامل ایجاد آرامش دارا بودن ایمان به خداست.

امنیت و آرامش روحی تنها وقتی به دست می آید که در جوامع انسانی ، دو اصل حکومت کند؛ ایمان و عدل اجتماع وقتی پایه های ایمان به خدا متزلزل شود ، احساس مسئولیت در برابر پروردگار از میان برود و عدالت اجتماعی جای خود را به ظلم و ستم بسپارد ؛ در جامعه نیز امنیتی وجود نخواهد داشت و به همین دلیل ، با تمام تلاش و کوششی که جمعی از اندیشمندان جهان برای برچیدن بساط نا امنی های مختلف در دنیا می کنند ، روز به روز فاصله مردم جهان از آرامش و امنیت واقعی بیشتر می شود .

رسیدن به آرامش واقعی ، یکی از خــواسته هـــای همیشگی بشر بــوده که در این راستا نیز انسان در طول تاریخ تلاش ها و رنج های بسیاری را به جان دل خریده است .باید دانست که بدون ایمان ، آرامش روحی و روانی وجود ندارد و به عبارتی ، یکی از عوامل ایجاد آرامش دارا بودن ایمان به خداست.

بسیاری از تلاش های علمی بشر و کشف رازهای ناگشوده جهان طبیعت نیز ، به منظور دسترسی به امکاناتی بوده است که آرامش و آسایش را برای او به ارمغان آورد. همچنیـن مطالعـات آکـادمیک و تحقیقات روانشناسی پیرامون آرامش ، اضطراب ، عوامل و موانع،هریک بخش قابل توجهی از پژوهش های علوم انسانی را به خود اختصاص داده است .

دانشمندان و به خصوص روان شناسان کوشش های بسیاری در زمینه روان درمانی افرادی که دچار بیماری های روانی و اضطراب های شخصیتی و عدم تعادل آن هستند ، انجام داده اند و در این زمینه نیز روش های مختلفی برای روان درمانی پدید آمده است که هیچ کدام موفقیت مورد انتظار را در از میان بردن یا پیشگیری از بیماری های روانی به دست نیاورده است . برخی از تحقیقات بیانگر آن است که میانگین درمان از 70 درصد تجاوز نمی کند. حال عده ای از بیماران نیز پس از روان درمانی ، گاه بدتر هم شده و یا بیماری پس از مدتی بازگشته است . از این رو روانشناسان به دنبال یافتن علت این امر برآمدند و پس از تحقیقات ، به این نتیجه رسیدند که مهم ترین عامل در درمان بیماری های روانی «دین» است و درصد بهبودی بیمارانی که به دین معتقدند ، بسیار بیشتر از سایرین می باشد.

نسخه ای اساسی برای کسب آرامش

قرآن ، کامل ترین نسخه برای آرامش روح است و راه هایی را برای دستیابی به آرامش بیان کرده است :

ایمان :

«هُوَ الَّذی أَنْزَلَ السَّکینَةَ فی قُلُوبِ الْمُؤْمِنینَ لِیَزْدادُوا إیمانًا مَعَ إیمانِهِمْ وَ لِلّهِ جُنُودُ السَّماواتِ وَ اْلأَرْضِ وَ کانَ اللّهُ عَلیمًا حَکیمًا ؛ او کسی است که آرامش را در دل های مؤمنان نازل کرد تا ایمانی بر ایمانشان بیفزایند؛ لشکریان آسمان ها و زمین از آن خداست و خداوند دانا و حکیم است ».

بدون ایمان ، آرامش روحی و روانی وجود ندارد و به عبارتی، یکی از عوامل ایجاد آرامش دارا بودن ایمان به خداست . داشتن آرامش در زندگی ، نخستین چشمه خوشبختی است وکسی که از این نعمت محروم باشد ، از نعمت خوشبختی نیز محروم است و هیچ گاه طعم خوشبختی را نخواهد چشید .

به طور طبیعی انسان بی ایمان در دنیا با اندیشه و افکار موهوم و با نگرانی های فراوان دست به گریبان است . از این رو همواره در درون خود دچار پیکاری بزرگ است و همیشه نیز در انتخاب مسیر زندگی و در تصمیم گیری هایش دچار سر در گمی می باشد .

اما انسان با ایمان، از همه این موارد آسوده بوده و افکار و اهداف و اندیشه هایش را تحت لوای یک هدف گرد آورده است ، فقط به خاطر آن تلاش می کند و به سوی آن می شتابد و آن، خشنودی خداوند است .

برای چنین انسانی اهمیتی ندارد که مردم از او خشنود باشند یا بر او خشم گیرند . از این رو هیچ وقت سردر گم نیست و همیشه در یک آرامش روحی به سر می برد: « الَّذینَ آمَنُوا وَ لَمْ یَلْبِسُوا إیمانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولئِکَ لَهُمُ اْلأَمْنُ وَ هُمْ مُهْتَدُونَ ؛ (آری) آنها که ایمان آوردند و ایمان خود را با شرک و ستم نیالودند، ایمنی تنها از آنِ آن هاست و آن ها هدایت‏ یافتگانند »

.ذکر

«الَّذینَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللّهِ أَلا بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ ؛ آنها کسانی هستند که ایمان آورده ‏اند و دل هایشان به یاد خدا مطمئن (و آرام) است ؛ آگاه باشید ، تنها با یاد خدا دل ها آرامش می‏ یابد ».

قرآن یکی از عوامل آرامش را «ذکر»(یاد خدا) معرفی کرده است و اطمینان به معنی آرامش و قرار گرفتن است و دل مطمئن، همان نفس مطمئنّه است که در آیه : « یا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ * ارْجِعی إِلی رَبِّکِ راضِیَةً مَرْضِیَّةً * فَادْخُلی فی عِبادی * وَ ادْخُلی جَنَّتی »آمده است که پاداش کسی که با یاد خدا به این مقام (اطمینان)رسیده ، درآمدن در سلک بندگان خدا و ورود به بهشت می باشد .

در تزاحم زندگی ، انبوهی کارها و تنگناه های موجود و در اضطرابی که بسیاری از مردم را نابود می کند ، دل با یاد خدا آرامش می گیرد . از این رو سزاوار است که دشواری های درونی خود را به ذکر خداوند چاره کنیم ؛ زیرا برترین چاره ای که می توان از آن به ویژه در زمان ما که روزگار اضطرابات و هیجان ها و در گیری هاست و استعمار شرق و غرب به آن دامن می زند ، بهره برد.

یاد خدا تنها به ذکر زبانی نیست ؛ اگرچه یکی از مصادیق روشن آن می باشد .

آنچه مهم است به یاد خدا بودن در تمام حالات ، خصوصاً در وقت گناه است.

یاد نعمت های خدا کردن که عامل شکر است ، یاد قدرت او کردن که سبب توکّل بر اوست ، یاد الطاف او که مایه محبت است ، یاد قهر و خشم او که عامل خوف (ترس) از اوست ، یاد عظمت و بزرگی او که سبب خشیت در مقابل اوست ، یاد علم او به پنهان و آشکار که مایه حیا و پاکدامنی ماست، یاد عفو وکرم او که مایه امید و توبه است و یاد عدل او که عامل تقوی و پرهیزگاری است؛ از جمله برکات یاد خدا بودن می باشد .

توکل

« وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَی اللّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللّهُ لِکُلِّ شَیی‏ءٍ قَدْرًا ؛ و او را از جایی که گمان ندارد ، روزی می ‏دهد؛ و هر کس بر خدا توکل کند، کفایت امرش را می‏ کند ؛ خداوند فرمان خود را به انجام می ‏رساند ؛ و خدا برای هر چیزی اندازه ‏ای قرار داده است ».

منظور از توکل بر خدا، این است که انسان تلاشگر کار خود را به خدا واگذارد و حل مشکلات خویش را از او بخواهد . کسی که دارای روح توکل است ، هرگز یأس و نا امیدی را به خود راه نمی دهد و در مقابل مشکلات احساس ضعف و زبونی نمی کند و در برابر حوادث سخت مقاوم است .

این حالت موجب می شود که او در درون خود احساس امنیت و آرامش کند . از این رو قدرت او برای رفع مشکلات چند برابر می شود و به راحتی سختی ها و مشکلات را تحمل می کند .

تقوی و پرهیزکاری

« أَلا إِنَّ أَوْلِیاءَ اللّهِ لا خَوْفٌ َلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ * الَّذینَ آمَنُوا وَ کانُوا یَتَّقُونَ * لَهُمُ الْبُشْری فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی اْلآخِرَةِ ؛آگاه باشید (دوستان و) اولیای خدا ، نه رسی دارند و نه غمگین می شوند . همان ها که ایمان آوردند ، و (از مخالفت فرمان خدا) پرهیز می ‏کردند ؛ در زندگی دنیا و در آخرت ، شاد (و مسرور) می باشند ».

تقوی یک نیروی کنترل درونی است که انسان را در برابر طغیان شهوات حفظ می کند و در واقع نقش ترمز نیرومندی را دارد که ماشین وجود انسان را در پرتگاه ها ، حفظ و از تند روی های خطرناک، باز می دارد . دوستان و اولیای الهی که خود را به دو صفت ایمان و تقوا متصف کرده باشند ، در دنیا و آخرت در امنیت و آرامش به سر می برند و این ، وعده ای از طرف خداوند است و خداوند هم خلف وعده نمی کند .

کسانی که دو رکن اساسی ایمان و تقوا را داشته باشند، چنــان آرامش را در درون جـــان خـــود احساس می کنند که هیچ یک از طوفان های زندگی آن ها را تکان نمی دهد؛ بلکه همچون کوه در برابر تند باد حوادث استقامت به خرج می دهند