تاریخ نگارش : دهم اسفند 1389

تدریس قران
علی میرلطیفی

مراحل تدریس تشدید

 ناشر : اینترنت

مراحل تدریس تشدید
1ـ یکی
از کلماتی را می‌نویسیم که در کلاس اوّل ابتدایی برای یادگیری علامت تشدید، دانش
آموزان با آن آشنا شده‌اند و از آن‌ها می‌خواهیم تا آن را بخوانند.
2 ـمی‌پرسیم: این کلمه دارای چند بخش است و می‌خواهیم تا صدای هر بخش را مشخّص کنند.

3 ـ با کمک آن‌ها همان کلمه را به صورت تفکیک وبخش بخش می‌نویسم و علامت گذاری
می‌کنیم.
4 ـ توضیح می‌دهیم: برای تلفّظ این کلمه، زبان باید دوبار به محل
تلفّظ یک حرف برخورد کند و این کار، حرف زدن را کمی مشکل می‌کند، برای این که حرف
زدن آسان شود، اوّلی را داخل دوّمی می‌کنند.
5ـ نشانة آن را که علامت تشدیدباشد و روش خواندن آن را بیان می‌کنیم.
6 ـ روی کلمات دوبخشی، سه بخشی و چهاربخشی که دارای علامت تشدید باشد تمرین می‌کنیم.
روش تدریس تشدید
معلّم: همه با خواندن این کلمات « نقّاش، بنّا،….» در کلاس اوّل ابتدایی آشنا شده‌اید، با هم
بخوانید.
دانش آموزان: نقّاش، بنّا،….
معلّم: کلمة نقّاش، چند بخش است؟
بخش کنید.
دانش آموزان: نقـ، قاش، دو بخش است.
معلّم: صدای بخش اوّل.

دانش آموزان: ن، ـَ، ق.
همزمان با بیان صدای بخش اوّل، بخش اوّل را در وسط
تابلو می‌نویسیم و علامت گذاری می‌کنیم. «نَقْـ».
معلّم: صدای بخش دوّم.

دانش آموزان: ق، آ، ش.
همزمان با بیان صدای بخش دوّم، بخش دوّم را با کمی
فاصله در کنار بخش اوّل می‌نویسیم و علامت گذاری می‌کنیم.
نَقْـ قاشْ

معلّم: چه حرفی در این کلمه تکرار شده است؟
دانش آموزان: حرف قاف.

معلّم: دفعة اوّل با چه علامتی خوانده می‌شود؟
دانش آموزان: با علامت سکون.

معلّم: دفعة دوّم با چه علامتی خوانده می‌شود؟
دانش آموزان: با صدای کشیده
فتحه.
معلّم: همان گونه که می‌بینید، در این کلمات حرف قاف دوبار خوانده
می‌شود، دفعة اوّل با علامت سکون و دفعة دوّم باهمان علامتی که حرف دوّم دارد، برای
خوانده شدن آن نیز زبان باید دوبار به محل تلفّظ حرف قاف برخورد کند، و این برای
حرف زدن کمی مشکل است که بگوییم:
نَقْـ، قاش ـ بَنْـ نا ـ ذُرْ ، رَتْ
برای
سهولت در تلفّط، اولی را حذف ( در این وقت روی قاف ساکن ضربدر می‌‌کشیم) و به جای
آن علامتی به این شکل «‌ـّ» روی حرف دوّم قرار داده‌اند ( در این وقت باکشیدن فلش
از روی حرف حذف شده تا حرف دوّم، علامت تشدید را روی حرف دوم اضافه می‌کنیم
«قّاشْ») تا قاری قرآن متوجّه شود که این حرف در اصل دو تا بوده، اولی ساکن، دوّمی
متحرک (صدادار)، اضافه بر آن در هنگام خواندن آن باید دقّت کنیم که دیگر مکثی صورت
نگیرد بلکه باید آن را شدید و محکم ادا کنیم به این صورت: نقّاش.[1]
همان گونه
که دقّت کردید برای تلفّظ دو تا قاف، دیگر لازم نیست زبان را دو بار به محل تلفّظ
حرف قاف برسانیم بلکه زبان یک بار ولی محکم و با شدّت به محل تلفّظ حرف بر خورد و
جدا می‌شود، در هنگام برخورد با حالت سکون ودر هنگام جدا شدن با همان صدایی که حرف
دوّم دارا می‌باشد. در هنگام تلفّظ هیچ گونه مکثی نباید بین تلفّظ دو حرف ایجاد
شود.
اسم این علامت «شدید» است، تشدید به ما می‌فهماند که این حرف در اصل چند
تابوده؟
داشن آموزان: دو تا.
معلّم: دفعة اوّل با چه علامتی باید خوانده
شود؟
دانش آموزان: سکون.
معلّم: دفعة دوّم با چه علامتی باید خوانده شود؟

دانش آموزان: با همان علامتی که آن حرف دارد.
معلّم: آیا بین تلفّط دو حرف
می‌توانیم فاصله بیندازیم؟
دانش آموزان: خیر.
معلّم: حالا با هم بخوانید:
نَقّاشْ.
دانش آموزان: نَقّاشْ.
روی کلمات قرآن، دو بخشی، سه بخشی به صورت
جدا جدا و با هم تمرین می‌کنیم، و در حالت مشدّد بودن حرفی، باید آن را محکم و با
شدّت ادا کنیم.
پس از آن که مطمئن شدیم همة دانش آموزان درس را خوب یاد
گرفته‌اند تکلیف منزل را مشخّص می‌کنیم و در جلسه بعد نیز همین درس را ادامه و
تقویت می‌کنیم.
در تقویت درس تشدید، دیگر لازم نیست کلمات را به صورت جدا جدا
بنویسیم، بلکه نخست روی کلمات سه بخشی و چهار بخشی که دارای علامت تشدید است تمرین
می‌کنیم و سپس آیاتی را انتخاب می‌کنیم که دارای تشدید و علامت‌های گذشته باشد.

باید دقّت کنیم آیات انتخابی دارای علامت و یا قاعده‌های تدریس نشده
نباشد.
[1] . در این جا حتماً باید به صورت مشدّد تلفّظ شود و فرق آن باحالت
قبلی روشن شود.