پاسخ به چند سؤال
1 ـ با توجه به این که: «مَنْ فِى الأَرْض»، شامل همه انسان ها مى شود، چرا بعد از آن جمله «کَثِیْرٌ مِنَ النّاس» آمده است؟

در پاسخ مى توان گفت: این جمله، در حقیقت توضیحى است براى «مَنْ فِى الأَرْض» یعنى ساکنان زمین دو گروهند، گروهى مؤمن و خاضع در برابر خدا و گروهى کافر و متمرد و سرکش.

این احتمال را نیز بعضى از مفسران داده اند که: تعبیر «مَنْ فِى الأَرْض» که جنبه عمومى دارد، اشاره به سجود تکوینى است که همه انسان ها حتى کافران جزء، جزء وجودشان در آن شرکت دارند، ولى جمله ««کَثِیْرٌ مِنَ النّاس»...» اشاره به سجود تشریعى است که در آن با هم مختلفند. (چنان که پیشتر گفته شد).

این احتمال نیز وجود دارد که: «مَنْ فِى الأَرْض» اشاره به فرشتگان ساکن زمین باشد مانند ««مَنْ فِى السَّماء» که اشاره به فرشتگان ساکن آسمان ها است، در حالى که جمله بعد، از انسان هاى ساکن زمین سخن مى گوید.

2 ـ چرا در این آیه از ساکنان آسمان و زمین، سخن به میان آمده نه از خود آسمان و زمین؟.

در پاسخ مى گوئیم: آسمان ها همان ستارگانند که در کلمه «نجوم» جمعند، و ذکر «جبال» (کوه ها) که قسمت مهمى از کره زمین را تشکیل مى دهند اشاره به خود زمین است.

3 ـ بالاخره، آخرین سؤال این است: چرا «أَ لَمْ تَرَ» (آیا نمى بینى) فرموده، با این که: سجده عمومى موجودات چیزى نیست که با چشم دیده شود؟

اما با توجه به این که: «رؤیت» در لسان عرب، گاهى به معنى «علم» مى آید پاسخ این سؤال نیز روشن مى شود.

به علاوه، گاه از مسائل بسیار روشن تعبیر به مشاهده مى کنیم، مثلاً مى گویند: آیا نمى بینى که فلان انسان، حسود و بخیل است، یا فلان انسان عالم و عادل است (در حالى که این صفات جنبه حسى ندارد) منظور درک قطعى است.