سیماى سوره عَبس‏
این سوره چهل و دو آیه دارد و در مکّه نازل شده است.
نام سوره از اولین آیه گرفته شده و به معناى چهره درهم کشیدن است.
گرچه شأن نزول آیات اولیه این سوره، برخورد نامناسبى است که با یک فرد نابینا صورت گرفته، امّا محور مطالب آن، همانند دیگر سوره‏هاى مکّى، معاد و حوادث تکان دهنده قیامت و سرنوشتِ مؤمنان و کافران در آن روز است.
بیان گوشه‏اى از نعمت‏هاى خداوند به انسان و کفران و ناسپاسى او در برابر این نعمت‏ها، بخشى دیگر از آیات این سوره را تشکیل مى‏دهد.

نقش قلم از نقش زبان، شمشیر، درهم و دینار، شهرت و فرزند بیشتر است. زیرا قلم تجربه قرنها را به هم منتقل مى‏کند و فرهنگ را رشد مى‏دهد. افراد را با قلم مى‏توان خواب یا بیدار کرد. ملّتى را مى‏توان با قلم، عزیز یا ذلیل کرد. قلم یک فریاد ساکت است. قلم سند رسمى است. قلم گزارشگر تاریخ است.
سوگند به قلم، نشانه فرهنگ و تمدن است. تکیه بر قلم، تکیه بر سند و استدلال است. رابطه با قلم رابطه با علم است. در میان تمام صداها، سه صدا امتیاز دارد: صداى قلم دانشمندان، صداى پاى مجاهدان و صداى چرخ ریسندگان. آرى، امّتى عزیز است که علم و قدرت و اقتصادش پویا باشد و اگر امروز بخواهیم این سه صدا را نقل کنیم، باید بگوییم: صداى چاپخانه، توپخانه و کارخانه، یعنى قدرت فرهنگى، نظامى و اقتصادى.
قلم‏ها و نوشته‏ها، حافظ علومند. در حدیث مى‏خوانیم: «قیّدوا العلم بالکتابةِ»(
کسى به قلم و نوشته سوگند یاد مى‏کند که در تمام عمرش یک سطر ننوشت: «لا تخطّه بیمینک». به قول حافظ:
نگار من که به مکتب نرفت و خط ننوشت‏
به غمزه مسئله‏آموز صد مدرّس شد

یکى از نامهاى این سوره .
سوره تودیع است ( تودیع یعنى خدا حافظى ) چرا که در آن خبر ضمنى از رحلت پیامبر (صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم) است .
در حدیثى آمده است هنگامى که این سوره نازل شد و پیغمبر اکرم (صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم) آن را بر یاران خود تلاوت کرد همگى خوشحال و خوشدل شدند ، ولى عباس
عموى پیامبر (صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم) که آن را شنید گریه کرد ، پیغمبر (صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم) فرمود : اى عمو چرا گریه مى‏کنى ؟ عرض کرد گمان مى‏کنم خبر رحلت شما در این سوره داده شده‏اى رسول خدا ! فرمود : مطلب همانگونه است که تو مى‏گوئى

در حـدیثى از پیامبر گرامى اسلام (ص ) چنین نقل شده : ((هر کس سوره انبیارا بخواند خداوند حـسـاب او را آسـان مـى کند (و در محاسبه اعمالش در روز قیامت سختگیرى نخواهد کرد) و هر پیامبرى که نام او در قرآن ذکر شده با او مصافحه کرده و سلام مى فرستد)).

1- در بهشت، کینه و دشمنى نیست، سراسر صلح و صفاست ولى در جهنّم، افراد یکدیگر را لعن و نفرین مى‏کنند.
2- جنّ نیز مانند انسان، تکلیف دارد و گنهکاران هردو سرنوشتى مشابه دارند و در یک دوزخ قرار مى‏گیرند. «الجنّ والانس فى النار... لعنت اختها»
3- کفّار، یکباره وارد دوزخ نمى‏شوند، بلکه به ترتیب و نوبت. «کلما دخلت»
4- ولایت‏ها، محبّت‏ها و حمایت‏هاى غیر الهى، در قیامت به کینه و نفرین و دشمنى تبدیل مى‏شود. «لعنت اُختها»
5 - در قیامت، همه مى‏کوشند گناه خود را به گردن دیگرى اندازند یا براى خود شریک جرم پیدا کنند. «هؤلاء اضلّونا»
6- گاهى انسان کیفرهایى مى‏بیند که خود آگاه نیست. «ولکن لا تعلمون»

شیطان و آدم هر دو نافرمانى کردند، امّا شیطان نسبت به نافرمانى خود (ترک سجده)، به عدل و حکمت الهى اعتراض کرده و استکبار نمود و برترى نژاد خود را مطرح ساخت و پشیمان هم نشد، امّا حضرت آدم و حوّا، به کار خلاف خود اعتراف کردند و از خداوند تقاضاى بخشش نمودند.

به دلیل اینکه مشرکان درعربستان به اعتقادخود برخی چهارپایان راحرام وبرخی راحلال میدانستند قرآن برای مبارزه با این گونه باورهای غلط از آیه 136این سوره به بعد احکامی درباره چهارپایان بیان میدارد که بدین جهت این سوره انعام نام گرفته است .