«فَلَوْ أَنَّ الْباطِلَ خَلَصَ مِنْ مِزاجِ الْحَقِّ لَمْ یَخْفَ عَلَی الْمُرْتادینَ وَ لَوْ أَنَّ الْحَقَّ خَلَصَ مِنْ لَبْسِ الْباطِلِ انْقَطَعَتْ عَنْهُ أَلْسُنُ الْمُعانِدینَ وَلکِنْ یُؤْخَذُ مِنْ هذا ضِغْثٌ وَ مِنْ هذا ضِغْثٌ فَیُمْزَجانِ فَهُنالِکَ یَسْتَوْلِی الشَّیطانُ عَلی أَوْلِیائِهِ وَ یَنْجُو الَّذینَ سَبَقَتْ لَهُمْ مِنَ اللهَ الْحُسْنی؛ (خطبة 50) اگر باطل از آمیزش با حقّ خالص می‌شد، بر جویندگان مخفی نمی‌گشت و اگر حق از آمیزش با باطل خالص می‌شد، زبان ستیزه کنندگان از آن بریده می‌گشت؛ لیکن دسته‌یی از حق گرفته می‌شود و دسته‌یی از باطل، آنگاه شیطان بر دوستان خود تسلّط پیدا می‌کند، و کسانی که لطف خدا شامل حالشان است، نجات می‌یابند.»

آنجه در این آیه به آن اشاره شده این است که احبار و ربانیون اهل کتاب دست به تحریف و تغییر وسیع تورات و انجیل می‌زنند، دروغ می‌گویند و سعی می‌کنند نو دینان و تازه ایمان آورندگان را منحرف کنند.چنان که دیگر نمی‌توان ردی از تورات و انجیل آمده در قرآن را که نور و هدایت خوانده شده‌اند و چون قرآن کریم نازل شده، در «عهد عتیق» و «عهد جدید» بیابیم. البته ردی از حقیقت را شاید در آن پیدا کنیم ولی به خاطر تحریفات زیاد دیگر کتاب آسمانی و الهی به شمار نمیرود و نمیشود به آن استناد کرد.

سه نکته در این آیه مشخص است:
الف: یادآورى نعمت ها ب: شکرگزارى پ: وفاى بعهد.
الف-خدامند نعمتش را به چه کسانی ارزانی داشته؟
1. انبیاء 2. صدقین 3. شهداء 4. صالحین
وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفیقا (نساء/69)
و کسانى که از خدا و پیامبر اطاعت کنند، در زمره کسانى از پیامبران و صدّیقان و شهیدان و شایستگان خواهند بود که خدا به آنان نعمت [ایمان، اخلاق و عمل صالح‏] داده و اینان نیکو رفیقانى هستند.
ب- خداوند در قرآن خطاب به حضرت داوود(ع) آورده اند که تعداد اندکی شکرگزارند.
ج- وفای به عهد همان عهدهایی است که قبلا بیان شد اطاعت از خداوند و پیمان بستن در مورد نبوت و امامت

«( وَعَلَّمَ آدَمَ الأَسْمَاء کُلَّهَا) اسماء انبیاء الله و اسماء محمد ـ صلی الله علیه وآله ـ و علی و فاطمة و الحسن و الحسین و الطیبین من آلهما و اسماء خیار شیعتهم و عتاة اعدائهم.»[تقسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع) ، ص177]

علم به اسماء یعنی شناخت پیامبر و اهل بیت او، با اینکه ملائکه می­دانستند این افراد وجود دارند، ولی چون فرشتگان در مرتبة پایین‌تری از پیامبر و آل او قرار دارند، نمی­توانند به حقیقت آنان پی ببرند و واقعیت آنان را درک کنند.

ملائکه فوق موجودات این عالم بوده و از حقیقت این موجودات آگاهند، ولی با این حال حقیقت «هَـؤُلاء» را نمی­دانند و در توانایی آنها نیست که حقیقت آنان را درک کنند. همانطوری که اهل بیت(ع) نمی­توانند حقیقت خداوند را درک کنند و به کنه ذات او پی ببرند. فاصله­ای که بین درک اهل بیت از خداوند با خداوند وجود دارد، شبیه همین فاصله بین اهل بیت با سایر افراد می­باشد، کسی نمی­تواند به حقیقت آنان پی ببرد جز افرادی که با آنان سنخیت داشته باشند و پیامبران چنین شباهت و سنخیتی دارند؛ البته پیامبران نیز نمی­توانند مقام پیامبر اکرم - صلی الله علیه وآله ـ و خاندان او را آنچنان که خودشان درک می­کنند، بفهمند و به حقیقت آنان پی ببرند، مقام حضرت محمد(ص) را آنطوری که خودشان درک می­کردند، حضرت آدم نمی­توانست درک کند، ولی به هر حال آدم (ع) با تعلیم الهی چیزهایی از مقامات آنان را فهمید که ملائکه به هیچ وجه قدرت و ظرفیت درک آن را نداشتند.

تقسیم دوران حیات انسان به 4 بخش در این آیه و توجه دادن انسان به برگشت در پیشگاه خداوند این نکته را در ذهن جاری میسازد که دنیا محل آزمایش است. در نهج‌البلاغه نیز امیر المؤمنین (ع) می‌فرمایند: دنیا فقط برای عمل و تدارک دیدن است. «الیوم عمل و لا حساب و غدا حساب و لاعمل» (امروز عمل است و حسابی نیست و فردا حساب است و عملی نیست.)

این عهد خداوند چیست؟ قرآن در سوره یس مى‏فرماید: «اَلَمْ اَعْهَدْ اِلَیْکُمْ یا بَنى‏ آدَمَ اَنْ لا تَعْبُدُواالشَّیْطانَ ...»(هان اى فرزندان آدم! مگر با شما پیمان نبسته بودم که شیطان را نپرستید؟...)
البته اگر سه صورت جزئی تر بنگریم عهد خداوندی که از بندگان در اول خلقت گرفته شد به 3 دسته تقسیم میشود:1-عهد الهی توحید 2-عهد نبوت 3-عهد امامت
در صورت کلی این عهد همان شهادت به ولایت است چون امامت حلقه اتصال ما به نبوت و خداوند است که اگر این شکسته شود تمام 3 عهد شکسته شده است.

به این دو آیه توجه کنید که قرابت زیادی با هم دارند:
الَّذینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ میثاقِهِ وَ یَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ أُولئِکَ هُمُ الْخاسِرُون (البقره27)

وَ الَّذینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ میثاقِهِ وَ یَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ أُولئِکَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَ لَهُمْ سُوءُ الدَّارِ (الرعد25)
این دو آیه اشاره دارد به کسانی که عهدشان با خدا را زیرپا گذاشتند و از آنچه که دستور به پیوستن به آنهاداده شده اند،گسسته اند و البته در زمین هم فساد کردند. که در دو آیه آمده است که: 1-زیانکارانند. 2-برای آنها لعنت و بدمنزلگاهی است.

کلمه«بغوض» به معنای پشه و ریشه ی آن از«بعض» می باشد که به جهت کوچکی جثّه به آن اطلاق شده است.(۱)
مثال های قرآن، برای همه ی مردم است و از هر نوع مثلی نیز در آن آمده است:
این مثل های قرآن را نباید ساده انگاشت،«وَ تِلکَ الأَمثالُ نَضرِبُها لِلنَّاسِ وَ ما یَعقِلُها إِلَّا العالِمُونَ»(۳) در مثال زدن، تذکّر، تفهیم، تعلیم، بیان و پرده برداری از حقایق نهفته است و در کتاب های آسمانیِ پیشین نیز همانند تورات و انجیل و در سخنان رسول اکرم و ائمه اهل بیت(ع) فراوان دیده می شود. در تورات نیز بخشی به نام«أمثال سلیمان» وجود دارد.

«جنّات» جمع «جنّت» به‏معناى «باغ» است و منظور از آن، درختان و میوه‏هاى باغ است، نه زمین آن؛ همانگونه که قرآن مى‏فرماید: از زیر درختان آن، نهرها جارى است؛ در اینجا نیز مقصود این است که آب در زیر درختان جریان دارد، نه زیر زمین.
برخى گفته‏اند باغ انگور را «فردوس» مى‏نامند؛ و «جنّت» تنها به باغى گفته مى‏شود که پوشیده از درختان خرما باشد.

از آنجا که این افراد از ابزار شناخت بهره نمی ‏گیرند ، امید به اصلاح آنان نیست ، زیرا دستگاه تفکّر از طریق ابزار شناخت کمک می ‏گیرد و به قول گوینده :
چشم باز و گوش باز و این عمی حیرتم از چشم بندی خدا