شاید جملة "تنبیه برای همه تشویق برای یک نفر" غیراخلاقی ترین و غیراسلامی ترین جمله ای باشد که متأسفانه گاهاً بر زبانها جاری می شود(و در رفتارها نمود دارد).
در آیة 85 سورة بقره فعل تمام جملات مخاطب است غیر از جایی که قرار است مجرمین تنبیه و عذاب شوند( یُرَدُّونَ إِلى‏ أَشَدِّ الْعَذابِ ) یعنی با اینکه خداوند خطاب می فرماید شما چنین و چنان کرده اید ، اما بعد می فرماید خزی دنیا و عذاب شدید اخروی فقط برای همان کسانی از شماست که این کارها را مرتکب شده اند [و خلاصه همه را با یک چوب نمی رانیم].

خداوند در این آیه می فرماید " ... پس اگر فضل خداوند برشما نبود و رحمتش [نبود] ..."
در تفسیر ، فرهنگ لغات ، و ترجمه های مختلف جستجو کردم و مطلبی درخصوص تفاوت فضل و رحمت و علت استفادة این دو کلمه در آیه نیافتم ؛ اما با اعتمادی که به فصاحت قرآن کریم دارم مطمئن هستم حکمتی درکار است. مثلا در آیة " اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم" از تکرار فعل "اطیعوا" به این نتیجه می رسیم که اطاعت از "اولی الامر" همجنس اطاعت از "رسول" و متفاوت با اطاعت از "الله" است.
علی ایّحالٍ این پرونده را مفتوح کردم تا انشاءالله صاحبنظران مباحث تاریخی یا روایی دراین خصوص اعلام نظر فرمایند و نتیجة مطلوبی برای بهره گیری همة کاربران بدست آید.

فعل ابتدای آیه " أَ لا یَعْلَمُونَ " فعل مرکبّی است که از سه جزء "حرف استفهام" ، "حرف نفی" ، و "فعل مضارع" تشکیل شده و درمجموع فعل مضارع استفهامی منفی (به معنای آیا نمی دانند) بوجودآمده است. حرف ربط " وَ " می بایستی قبل از فعل می آمد ، اما واو بین اجزای فعل فاصله انداخته و حرف استفهام همزه بر حرف ربط مقدم شده است تا بر تعجب و سؤال تأکید شود که این افراد واقعاً چقدر جاهل هستند که تصور می کنند اگر آنچه را از اوصاف پیامبر می دانند بازگو نکنند ، خداوند از آن بی خبر خواهد ماند! و مؤمنان دلیلی بر ردّ آنان نخواهند داشت!!

خداوند در آیة 117 سورة بقره می فرماید " ... و هنگامیکه حکم حتمی دربارة چیزی صادرکند ، فرمان موجودشو به آن میدهد و فوراً موجود میشود" (تفسیرالمیزان - ترجمة استاد مکارم شیرازی)
در آیة 34 سورة بقره آمده " و هنگامی که گفتیم برای آدم سجده کنید ، همگی سجده کردند مگر ابلیس ... " (تفسیرالمیزان - ترجمة استاد مکارم شیرازی)
در این آیه بیان شده "... به آنها گفتیم میمونهای طردشده بشوید" آیا جایز است کسی بپرسد که بالاخره آنها تبدیل به میمون شدند یا خیر؟ اگر " قول" خداوند حتمی است پس چرا ابلیس به امر " قلنا ... اسجدوا " عمل نکرد؟
تفاوت آیات 34 و 117 در این است که در آیة 34 " امر تشریعی" صادرشده و در آیة 117 " امر تکوینی" مدنظر است. روشن است که در آیة 65 نمی توان امر خداوند را تشریعی دانست چرا که اگر کسی بخواهد اطاعت کند هم نمی تواند خود را تبدیل به میمون کند؛ فلذا جنس "قلنا" در آیة 65 همانند "یقول" در آیة 117 است که بلافاصله و بدون امکان تمرّد محقق می شود.

در نگاه اول به این آیه اثری از رحمت و صبر و اعتدال دیده نمی شود و فقط صحبت از ظلم و فسق و عذاب و ... است. اما اگر با دقت بیشتری به آیه بنگریم ، در تکرار " الذین ظلموا " حکمتی هست. این آیه و 10 آیة قبلی و 10 آیة بعدی آن درمورد بنی اسرائیل است همان قومی که مشهور به تحریف و بهانه جویی و ... هستند. حال اگر آیه بصورت "...فأنزلنا علیهم رجزاً ..." می آمد ، خیلی ناعادلانه نبود چون حق بنی اسرائیل بود که با آن همه گناه ، عذابی از آسمان بر آنها فرودآید. اما خداوند کریم صبورانه عذاب را فقط به آن عده ای که ظلم کرده بودند نسبت داد.
بعلاوه این که در آخر آیه باوجود سابقة بسیار بدی که بنی اسرائیل دارند ، بازهم علت عذاب ذکر شده و راهی برای بهانه جویی باقی نگذاسته است.(بِما کانُوا یَفْسُقُونَ)

در منبع فوق الذکر عبارت "زادَ فلانٌ " به " افزون عطاکرد" معنا شده و عبارت "زاد الشیءَ " به "افزون کرد" ترجمه شده است.
نزیدُ مضارع زادَ در صیغة متکلم مع الغیر است از آنجا که "المحسنین" منصوب به "ین" شده دقیقاً شبیه عبارت "زاد الشیءَ " می باشد و نباید مانند "زادَ فلانٌ " ترجمه شود. یعنی جملة " و به نیکوکاران افزون عطا می کنیم " ترجمة آیة فوق نیست بلکه ترجمة عبارت " نزیدُ محسنونَ " می باشد.
پس معنای صحیح آیه این است که " ... و نیکوکاران را افزون خواهیم کرد" و البته منظور افزایش تعداد نیکوکاران نیست بلکه بالابردن و ترفیع مدّ نظر است.
شبیه این اشتباه در ترجمة "ربِ زدنی علماً " دیده می شود که آن را به این صورت معنا می کنند : "پروردگارا علم مرا افزون کن" درحالیکه می گوید پروردگارا خودمن را زیاد کن ازنظر علمی.

عزیزانی که می خواهند صفحة 9 را حفظ کنند خوب است بدانند آیات این صفحه غیر از آیة دوم(آیة 59) همگی دربارة خوردن و آشامیدن هستند و آیة 59 هم دربارة گفتار است. ازآنجا که سخن گفتن و خوردن هردو از راه دهان است پس یک ارتباطی بین هر 4 آیة این صفحه وجود دارد.

آیة 49 از جهاتی با زمان حاضر و اعمال فراعنة مدرن امروزی شباهت دارد. ال فرعون پسران را می کشتند و زنان را زنده نگه می داشتند. امروز نیز ال فرعون زمان سعی وافر در حذف جوانمردی و مردانگی دارند و از آن طرف زنان را مثلاً زنده می کنند و " آنطور که خود می پسندند " به صحنه می آورند.

عزیزانی که می خواهند صفحة 8 را حفظ کنند خوب است بدانند آیات این صفحه به این صورت مرتب شده اند که سه آیة اول با " وَ إذ " شروع شده، آیة چهارم با " ثُمّ " ؛ بعد دوباره سه آیة با " وَ إذ " شروع شده، یک آیه با " ثُمّ " ؛ و بالاخره نهمین آیة صفحة 8 (آیة57) آیة بسیار زیبایی است که بسیاری از حافظان معتقدند ازنظر راحتی حفظ ، در جزء 1 زیباترین آیه همین آیه است.

عزیزانی که می خواهند صفحة 6 را حفظ کنند خوب است که بدانند اولاً توجه به ترجمه کمک بسیار مؤثری به حفظ این صفحه می کند. چراکه این صفحه با داستان خاصی شروع شده و آن داستان در پایان صفحه تمام می شود. در بسیاری از صفحات ، دقت به ترجمه برای حفظ تا این اندازه مؤثر نیست چون به اینصورت مرتبط و پیوسته نیستند. مثلاً در صفحة 10 داستان معروف گاو بنی اسراییل از وسط صفحه شروع شده و تا وسط صفحة بعد ادامه دارد لذا صفحة 10 کاملاً وابسته به یک داستان واحد نیست.
نکتة دوم اینکه تعداد آیات این صفحه زوج است و حرف اول آیات دو به دو با هم شبیهند. یعنی دو آیة اول صفحه با حرف " وَ " شروع شده اند ، دو آیة بعدی با " ق " ، بعدی با " وَ " ، و بالاخره دو آیة پایانی با " فَ " شروع شده اند.