«و من خطبة له علیه السلام: ... فقال سبحانه: اسجدوا لأدم فسجدوا إلاّ إبلیس ... فأعطاه الله النظرة إستحقاقاً للسخطة و إستتماماً للبلیة وإنجازاً للعدة فقال: «إنک من المنظرین إلى یوم الوقت المعلوم»...; از امیرالمؤمنین(ع) روایت شده است که ضمن خطبه اى فرمود: خداى سبحان فرمود: بر آدم سجده کنید; پس ملائکه سجده کردند مگر ابلیس ... پس خدا به او مهلت عطا کرد تا استحقاق بیشترى براى سخط پیدا کند و آزمایش او تکمیل گردد و خدا به وعده خود وفا کند. پس فرمود: إنک من المنظرین إلى یوم الوقت المعلوم...».

منافقان، خویشتن را مردمى اصلاح طلب مى شمرند. (قالوا إنما نحن مصلحون)

۱ - اظهار تأسف و ناراحتى شدید ستم گران در قیامت، از دوستى با افراد ناباب در دنیا (الظالم ... یویلتى لیتنى لم أتّخذ فلانًا خلیلاً) «خلیل» به معناى صدیق و دوست است.
۲ - دوستى با افراد ناباب، داراى تأثیر سوء بر عقیده و رفتار انسان و مؤثر در سرنوشت او (یویلتى لیتنى لم أتّخذ فلانًا خلیلاً)
۳ - نقش مؤثر جامعه در شکل گیرى افکار و عقاید و رفتار و سلوک آدمى (یویلتى لیتنى لم أتّخذ فلانًا خلیلاً)
۴ - دوستى با افراد ناباب، موجب تأسف و پشیمانى شدید در روز قیامت (یویلتى لیتنى لم أتّخذ فلانًا خلیلاً)

شان نزول : جمعى از مفسران در شان نزول نخستین آیه از آیات فوق چنین آورده اند که جمعى از سران مشرکان خدمت پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) آمدند و گفتند: اى محمد تو از ما چه مى خواهى ؟ اگر ریاست مى طلبى ما تو را سرپرست خود مى کنیم ، و اگر علاقه به مال دارى از اموال خود براى تو جمع مى کنیم ، اما هنگامى که دیدند پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) در برابر این پیشنهادهایشان تسلیم نشد به بهانه جوئى پرداختند و گفتند تو چگونه فرستاده خدا هستى با اینکه غذا مى خورى و در بازارها توقف مى کنى ؟! آنها پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) را به خوردن غذا سرزنش کردند چرا که مى خواستند او فرشته باشد، و به راه رفتن در بازارها ملامت کردند چرا که آنها کسراها و قیصرها و پادشاهان جبار را دیده بودند که هرگز گام در بازارها نمى گذاردند، در حالى که پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) با مردم در بازارها حشر و نشر داشت و با آنها مانوس بود، و امر و نهى الهى را به آنها ابلاغ مى کرد، بهانه جویان ایراد کردند و گفتند: او مى خواهد حکمران ما شود، در حالى که روش او مخالف سیره پادشاهان است ! آیه فوق نازل شد و این حقیقت را روشن ساخت که روش پیامبر اسلام روش همه پیامبران پیشین بوده است .

«عن سفیان بن سعیدالثورى قال: قلت لجعفربن محمد ... یابن رسول اللّه، ما معنى قول اللّه - عزّوجلّ - ... یس... قال(ع) ... و أما «یس» فإسم من أسماء النبى(ص)...;[۱] سفیان بن سعید ثورى مى گوید: از امام صادق(ع) از معناى «یس» سؤال کردم... فرمود:... «یس» نامى از نام هاى رسول خدا(ص) است...».

۱ - بهشتیان، در ناز و نعمت و خوشى و شادمانى وصف ناپذیر غوطهور خواهند بود. (إنّ أصحب الجنّة الیوم فى شغل) «شغل» به معناى شأن و کار اصلى است که انسان را از دیگر کارها بازداشته و به خود مشغول کرده است. گفتنى است که تنکیر آن مى تواند براى تعظیم باشد; یعنى، مشغله اى که کنه و عمق آن ناشناخته و وصف ناپذیر است.
۲ - بهشتیان، در فضایى سرشار از سرور و شادمانى به سر برده و به شوخى و صحبت لذت بخش باهم خواهند پرداخت. (إنّ أصحب الجنّة الیوم فى شغل فکهون) «فاکهون» از «فکاهه» گرفته شده که به معناى سخن با اهل انس و گفتوگوى مسرت آمیز است. گفتنى است در برداشت یاد شده، «فاکهون» خبر دوم براى «إنّ» گرفته شده است.
۳ - بهشت و نعمت ها و خوشى هاى آن، نتیجه و پاداش کردار انسان ها در دنیا است. (و لاتجزون إلاّ ما کنتم تعملون . إنّ أصحب الجنّة الیوم فى شغل فکهون) از ارتباط میان این آیه - که سخن از بهشت و نعمت هاى آن است - و آیه پیش - که درباره پاداش مطابق رفتار و کردار بود - برداشت یاد شده به دست مى آید.
۴ - رفتار و کردار انسان ها، تعیین کننده سرنوشت اخروى آنان است. (و لاتجزون إلاّ ما کنتم تعملون . إنّ أصحب الجنّة الیوم فى شغل فکهون)

۱ - تقویت جبهه رومیان و چیره ساختن آنان بر ایرانیان، وعده تخلف ناپذیر خداوند به مؤمنان عصر بعثت (سیغلبون ... وعد اللّه لایخلف اللّه وعده) «وعد اللّه» مفعول مطلق فعل محذوف است و نویدهاى خداوند - در آیات قبل - را تأکید مى کند.
۲ - وعده هاى خداوند، قطعى و تخلف ناپذیر است. (لایخلف اللّه وعده)
۳ - اکثر انسان ها، در وفاى خداوند به وعده هاى خویش، گرفتار تردیدند. (لایخلف اللّه وعده و لکنّ أکثر الناس لایعلمون) برداشت بالا، بر این اساس است که به قرینه جمله «لایخلف اللّه وعده» مفعولِ محذوفِ «لایعلمون» همان قطعى بودن وعده هاى خداوند باشد.
۴ - اکثر مردم، از دانش و آگاهى و شناخت حقایق بى بهره اند. (و لکنّ أکثر الناس لایعلمون) براى فعل «لایعلمون» مفعول خاصى آورده نشده است، این احتمال وجود دارد که مراد، نفى علم و آگاهى به صورت کلى باشد; یعنى، بیشتر مردم، اهل علم و دانش نیستند.
۵ - استفاده قرآن کریم از تحولات و حوادث مهم، به منظور جلب نظر مردم به سوى خداوند (غلبت الروم ... للّه الأمر من قبل ... بنصر اللّه ینصر من یشاء ... وعد اللّه لایخلف اللّه وعده) پرداختن به حادثه اى تاریخى، مانند جنگ رومیان و ایرانیان - که خارج از قلمروِ حیاتِ جمعىِ مسلمانان بوده - اگر چه مى تواند به خاطر نگرانى مؤمنان عصر بعثت از شکست معتقدان به کتاب آسمانى (رومیان) باشد، اما تأکید بر خدایى بودن حوادث در آن ماجرا (للّه الأمر... و بنصر اللّه...) مشعر به نکته بالا است.
۶ - تردید در تحقق وعده هاى خداوند، برخاسته از جهل و نادانى است. (لایخلف اللّه وعده و لکنّ أکثر الناس لایعلمون)
۷ - اکثر مردم عصر بعثت، در پیروزى رومیان حتى در صورت وعده خداوند به یارى آنان، دچار تردید بودند. (وعد اللّه ... و لکنّ أکثر الناس لایعلمون) حرف «ال» در «الناس» براى عهد است و - به قرینه آیات بعد که ویژگى هاى اقتصادى قریش را بیان مى کند - به مکیان عصر بعثت اشاره دارد.