إِذَا جَآءَ نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُتوضیح : اذا: ظرف زمان آینده ، دارای مهنای شرط ،دائم الاضافه به جمله فعلیه .
جاء : فعل ماضی ،صیغه (1)،از باب "فَعَلَ"، از ریشه "جیء"،اجوف یائی و مهموز اللام،لازم ،معلوم.
نَصرُِ :اسم ،بروزن "فَعل"،مصدر،جامد،مفرد،مذکر،معرفه به اضافه.
الله :اسم،غیرمصدر،مشتق،مفرد،مذکر،علم.
توضیح : 1- برخی از نحویین ،عامل نصب «اذا» را «شرط» دانسته و بنابر نظر آنها «اذا»مضاف واقع نمیشود ؛ولی نظریه مشهور آنست که اذا،دائم الاضافه بوده و عامل نصب آن فعل یا شبه فعلی است که در جواب آن می باشد.
2- «جاء» در اصل جَیَءَ،بوده که طبق قاعده اعلال حرف عله متحرک ماقبل مفتوح قلب به الف شده :جاءَ
*گاهی جاءَ به صورت متعدی بنفسه و گاهی متعدی به «الی» استعمال می گردد؛ مانند : «اذا جاءَکَ المنافِقونَ» ؛وقتی منافقانبه نزد تو بیایند و «جئتُ الیهِ ،نزد او رفتم ».
*برخی معتقدند که «جاء» مفعول بی واسطه نمیگیرد و مواردی که در ظاهر مفعول بی واسطه دارد (جاءک) در حقیقت منصوب به نزع خافض می باشد.
*گاهی جاء با «باء» متعدی می گردد که در این صورت به معنای «آورد» ست ، مانند: جئت ُ بِکتابک(کتابی آوردم)