انما : آنچهتوضیح : متأسفانه «إنّما» نوشته شده چون قرآن واقعاً در حوزه‌ها مهجور بود و هیچ بحث فقهی روی آن نمی‌شد که آیا ما می‌توانیم این را درست بنویسیم یا نه این «إنّما»یی که در خیلی از موارد باید «إنّ ما» نوشته بشود مثل ﴿وَاعْلَمُوا أَنَّ مَا غَنِمْتُم مِن شَیْ‏ءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ﴾[25] نه «أنّما» این «إنّما» و «أنّما» حرف است و برای حصر است اما اینجا «إنّ» حرف است آن «ما» اسم حرف مشبهة بالفعل است

ملأ : قومی که چشم پرکنند توضیح : ملأ به آن قومی می‌گویند که چشم پرکن‌اند مجلس پر کن‌اند مجلس آرایند هدف واحد هم دارند

اخت : مثلتوضیح : کلمه اخت یعنی مثل نه اخت یعنی خواهر و اگر خواهر را هم اخت گفتند برای آن است که مثل دیگری است چه اینکه اخ هم به معنی مثل است و اگر برادر را مثل می‌گویند برای اینکه اینها شبیه هم‌اند از لحاظ پدر و مادر و مانند آن قبلاً هم ملاحظه فرمودید اینکه در کتابهای ادبی مثل سیوطی می‌گویند باب کان و اخواتها یعنی باب کان و امثال آن نظایر آن گاهی هم گفته می‌شود النوم اخ الموت خواب مثل مرده است نه برادر مرده است البته در تعبیر اخت و اخ که یکی مذکر است دیگری مونث آن نکات ادبی ملحوظ است اینجا چون امت است تعبیر به اخت شده مثل اینکه درباره نوم چون مذکر است تعبیر به اخ می‌شود النوم اخ الموثت یعنی النوم مثل الموت اینجا هم هر امتی که وارد بشود مثل خود را لعنت می‌کند این مثل همان است که در سورهٴ مبارکهٴ بقره از این امثال سخن به میان آمد که فرمود ﴿قد ت شابهت قلوبهم﴾ کافرانی که در گذشته بودند با کافرانی که در آینده آمدند اینها از نظر قلب قصی همتای هم‌اند فرمود ﴿قد تشابهت قلوبهم﴾ گذشتگان آنها که در زمان انبیای قبلی بودند حرف را نمی‌پذیرفتند خود اینها هم که در زمان پیغمبر خاتم (صلّی الله علیه و آله و سلّم)‌اند موعظه پذیر نیستند ﴿قد تشابهات قلوبهم﴾ چون ﴿قد تشابهات قلوبهم﴾ اینها شبیه هم‌اند شبیه هم که شدند می‌شوند اخت ﴿کلما دخلت امة لعنت اختها﴾

رکس : رجوعتوضیح : رِکس یعنی رجوع، منکوس یعنی راجع این رُوس را مدفوع بعضی از حیوانات را می‌گویند رَجیء، رُوس هم می‌گویند، رِکس هم می‌گویند، رجیء هم می‌گویند این مرتدّین رُؤس و رَجیء‌اند چون به همان جاهلیت آلوده برگشتند اگر ﴿إِنَّمَا الْمُشْرِکُونَ نَجَسٌ﴾ حالا نَجس فقهی نباشد نجس کلامی که هست اگر ﴿إِنَّمَا الْمُشْرِکُونَ نَجَسٌ﴾ اینها نَجس بودند به حسب ظاهر اسلام آوردند دوباره رَجیء شدند به آن حالت اوّلی برگشتند اینها را می‌گویند رجیء، مرتجع، رُؤس و رِکس

تحیّت : طلب حیات یا سلامت‌ کردنتوضیح : تحیّت که اصلش تَحییه بود مصدر باب تفعیل است یعنی از خدا برای شخص یا گروهی طلب حیات یا سلامت‌ کردن. قبل از اسلام درود به صورت «حیّاک الله» بود با آمدن اسلام این تکریم و درود به صورت سلام درآمده است به یکدیگر می‌گویند «سلامٌ علیکم».

شفیع : جفتتوضیح : شفیع یعنی جُفت، شَفع یعنی جُفت شفیع یعنی موجودی که جُفت موجود دیگر شده است اگر یک نفر که متّهم است او به محکمه برود این فرد است کسی به همراه او به محکمه برود اینها می‌شوند زوج این شخص که به کمک این متّهم به محکمه می‌رود چون باعث می‌شود که فرد به زوج تبدیل می‌شود پس وَتر به شَفع تبدیل شد و این می‌شود شفیع او،

صدودا : حائل بودن - چرکی که بین گوشت و پوست استتوضیح : کلمهٴ صدّ با «صاد» که هم لازم است، هم متعدّی گاهی آن کوهی که بین دو چیز حائل است او را می‌گویند صدید و همچنین آن چِرکی که بین گوشت و پوست است اتفاق می‌افتد در حال بیماری او را می‌گویند صدید. صدید به معنای اخیر یعنی چرکی که بین گوشت و پوست فاصله است این غذای جهنّمی‌هاست که در سورهٴ مبارکهٴ «ابراهیم» غذای جهنمی‌ها را صدید می‌داند می‌فرماید که آیه شانزده سورهٴ «ابراهیم» ﴿مِن وَرآئِهِ جَهَنَّمُ وَیُسْقَی مِن مَّاءٍ صَدِیدٍ﴾ از آبی که چرک‌گونه است چه اینکه طعام اینها هم از غِسلین است غِسلین هم همان چرک است در حقیقت درون این نفاق که همان چرک است در قیامت به این صورت ظهور می‌کند و به خورد اینها خواهند داد

قِنطار : مال زیادتوضیح : «قِنطار» به معناى مال زیاد است که مانند پل و قنطره وسیله‏ى بهره‏بردارى است.

قصاص : قصاصتوضیح : «قصاص» از ریشه «قصّ» به معناى پیگیرى است. لذا به داستان دنباله‏دار و پى در پى «قصّه» مى‏گویند. پیگیرى قتل تا مجازات قاتل را «قصاص» گویند.

وجهه : قبله-طریقهتوضیح : براى کلمه «وجهةٌ» دو معناست: قبله و طریقه. اگر این کلمه را همانند اکثر مفسّران به معناى قبله بگیریم، معناى آیه همان است که ترجمه کرده‏ایم. امّا اگر کلمه «وجهةٌ» را به معناى طریقه و شیوه بگیریم، معناى آیه این است: براى هر انسان یا گروهى، راه و طریقى است که به سوى همان راه کشیده مى‏شود و هر کس راهى را سپرى مى‏کند. و این معنا نظیر آیه‏ى 84 سوره‏ى اسراء است که فرمود: «کلٌّ یعمل على شاکلته»