خمس یک دستور مهم اسلامى
(آیه 41) در آغاز این سوره دیدیم که پاره اى از مسلمانان بعد از جنگ بدر بر سر تقسیم غنائم جنگى مشاجره کردند.

این آیه در حقیقت بازگشت به همان مسأله غنائم است.
در آغاز آیه مى فرماید: «و بدانید هرگونه غنیمتى نصیب شما مى شود یک پنجم آن، از آنِ خدا و پیامبر و ذى القربى (امامان اهل بیت) و یتیمان و مسکینان و واماندگان در راه (از خاندان پیامبر) مى باشد» (وَاعْلَمُوا اَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَىْء فَاَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِى الْقُرْبى وَالْیَتامى وَالْمَساکینِ وَابْنِ السَّبیلِ).
و براى تأکید اضافه مى کند: که «اگر شما به خدا و آنچه بر بنده خود در (روز جنگ بدر) روز جدایى حق از باطل، روزى که دو گروه مؤمن و کافر در مقابل هم قرار گرفتند، نازل کردیم ایمان آورده اید» باید به این دستور عمل کنید و در برابر آن تسلیم باشید (اِنْ کُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللهِ وَما اَنْزَلْنا عَلى عَبْدِنا یَوْمَ الْفُرْقانِ یَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعانِ).
و در پایان آیه اشاره به قدرت نامحدود الهى کرده، مى گوید: «و خدا بر همه چیز قادر است» (وَاللهُ عَلى کُلِّ شَىْء قَدیرٌ).
یعنى با این که در میدان بدر از هر نظر شما در اقلیت قرار داشتید و دشمن ظاهراً از هر نظر برترى چشمگیرى داشت خداوند قادر توانا آنها را شکست داد و شما را یارى کرد تا پیروز شدید.
این آیه گرچه در ضمن آیات جهاد وارد شده ولى مفهوم وسیعى دارد و مى گوید: هر درآمدى از هر موردى عاید شما شود که یکى از آنها غنایم جنگى است خمس آن را بپردازید.
منظور از سهم خدا چیست؟
ذکر سهمى براى خدا به عنوان «لِلّهِ» به خاطر اهمیت بیشتر روى اصل مسأله خمس و تأکید و تثبیت ولایت و حاکمیت پیامبر و رهبر حکومت اسلامى است، یعنى همان گونه که خداوند سهمى براى خویش قرار داده و خود را سزاوارتر به تصرف در آن دانسته است پیامبر و امام را نیز به همان گونه، حق ولایت و سرپرستى و تصرف داده، و گرنه سهم خدا در اختیار پیامبر قرار خواهد داشت و در مصارفى که پیامبر یا امام صلاح مى داند صرف مى گردد، و خداوند نیاز به سهمى ندار

پیام هارابطه خداوند با انسان مؤمن، بسیار نزدیک است.

- نزول کتاب آسمانی، پرتوی از ولایت الهی است.

- معبود واقعی کسی است که هم برنامه می فرستد، هم در اجراء، رهروان را سرپرستی می کند.

- از تنهایی نترسید، که خداوند، ولیّ صالحان است و وعده یاری داده است.

- توجه صالحان به سرپرستی خداوند، سبب مقاومت و نهراسیدن آنان است.

- مشکلات انسان، یا از نداشتن برنامه است و یا از نداشتن سرپرست و مومن هیچ یک از این دو مشکل را ندارد.

- ولایت الهی نسبت به اولیای صالح خود همیشگی و عمومی است و کافر از مدار حمایت ها و امدادهای الهی بیرون است.

- مومنان صالح و نیکوکار، در بن بست قرار نمی گیرند.

- شایسته سالاری شیوه مورد تایید قرآن است.

کارهای ارادی انسان را نیز هم می توان به خداوند نسبت داد و هم به خود او؛ چنان که قرآن کریم خطاب به پیامبر (ص) می فرماید:
«وَ ما رَمَیْتَ اِذْ رَمَیْتَ وَ لکِنَّ اللّهَ رَمی» [2] .
تو نبودی که تیر انداختی آن زمان که تیر انداختی، بلکه خدا بود که تیر انداخت.