(اتخذوا دینهم لعبا و لهوا) أی دینهم الذی کان یجب أن یأخذوا به لعبا و لهوا . و ذلک ان عبدة الأصنام و ما کانوا علیه من تحریم البحائر و السوائب و غیر ذلک ، من باب اللعب و اللهو و اتباع هوی النفس و العمل بالشهوة ، و من جنس الهزل دون الجد . و اتخذوا ما هو لعب و لهو من عبادة الأصنام و غیرها دینا لهم . أو اتخذوا دینهم الذی کلفوه و دعوا إلیه و هو دین الإسلام لعبا و لهوا ، حیت سخروا به و استهزؤا . و قیل : جعل الله لکل قوم عیدا یعظمونه و یصلون فیه و یعمرونه بذکر الله و الناس کلهم من المشرکین و أهل الکتاب اتخذوا عیدهم لعبا و لهوا ، غیر المسلمین فإنهم اتخذوا عیدهم کما شرعه الله . و معنی " ذرهم " اعرض عنهم ، و لا تبال بتکذیبهم و استهزائهم و لا تشغل قبلک بهم (و ذکر به ) أی بالقرآن (أن تبسل نفس ) مخافة أن تسلم ألی الهلکة و العذاب و ترتهن بسوء کسبها . و أصل الابسال المنع ، لأن المسلم إلیه یمنع المسلم ، قال : و إبسالی بنی بغیر جرم بعوناه و لا بدم مراق و منه : هذا علیک بسل ، أی حرام محظور . و الباسل : الشجاع لامتناعه من قرنه ، أو لأنه شدید البسور . یقال بسر الرجل إذا اشتد عبوسه ، فإذا زاد قالوا : بسل . و العابس : منقبض الوجه (و إن تعدل کل عدل لا یؤخذ منها) و إن تفد کل فداء ، و العدل الفدیة لأن الفادی یعدل المفدی بمثله . و کل عدل : نصب علی المصدر . و فاعل (یؤخذ) قوله (منها) لا ضمیر العدل لأن العدل ههنا مصدر فلا یسند إلیه الأخذ . و أما فی قوله تعالی (و لا یؤخذ منها عدل ) فبمعنی المفدی به ، فصح إسناده إلیه (أولئک ) إشارة إلی المتخذین دینهم لعبا و لهوا . قیل : نزلت فی أبی بکر الصدیق رضی الله عنه حین دعاه ابنه عبد الرحمن إلی عبادة الأوثان .
پاورقی :

« ذَرْ » : ترک کن . رها کن . از ماده ( وذر ) . « غَرَّتْهُمْ » : گولشان زده است . فریبشان داده است . « ذَکِّرْ بِهِ » : بدان پند ده . مردمان را به قرآن راهنمائی و ارشاد کن . « أَن تُبْسَلَ » : تا دچار هلاکت نشود . تا هلاک نگردد . این که مرهون و محبوس شود . جمله مفعول لَهُ است و تقدیر چنین است : لِئَلاّ تُبْسَلَ ؛ مَخَافَةَ أَن تُبْسَلَ ؛ یا این که مفعولٌ‌بِهِ فعل ( ذَکِّرْ ) است . واژه ( تُبْسَلَ ) از ماده ( بَسْل ) به معنی حبس ، و هلاک است . « تَعْدِلْ » : فدیه دهد . تاوان و عوض دهد . « عَدْل‌ » : فدیه . عوض . قیمت . « أُبْسِلُوا بِمَا » : در گروِ چیزی هستند که . گرفتار چیزی هستند که . هلاک می‌گردند به سبب چیزی که . به زندان دوزخ گرفتار می‌آیند به سبب چیزی که . « شَرَابٌ » : نوشیدنی . نوشابه . « حَمِیمٍ » : آب داغ . آب بسیار گرم .‏