منظور از" کتب" که جمع کتاب است جرم کتاب نیست، بلکه منظور مکتوب و مطالبى است که در کتاب نوشته شده، و کلمه" کتاب"، هم بر کاغذ و لوحهاى مختلف اطلاق مى‏شود و هم بر کلمات و الفاظ نوشته شده‏اى که با نقوش حک شده و یا با قلم سیاه شده، از آن الفاظ حکایت مى‏کند، و چه بسا بر معانى آن الفاظ هم اطلاق شود، به این اعتبار که آن معانى به وسیله الفاظ حکایت شده، و نیز بر حکم حاکم و قضاى رانده شده نیز اطلاق مى‏گردد، مثلا مى‏گویند:" کتب علیه کذا- بر فلانى چنین نوشتند" یعنى حکم کردند که باید چنین و چنان کند، در قرآن هم آمده که:" کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ" «سوره بقره، آیه 183»، و نیز فرموده:" کُتِبَ عَلَیْکُمُ الْقِتالُ" «سوره بقره، آیه 216»، و ظاهرا مراد از کتبى که در صحف است همین معناى آخر باشد، یعنى احکام و قضایایى الهى باشد، که در مورد اعتقادات و اعمال صادر شده است، دلیلش توصیف کتاب است به صفت" قیمه"، چون کلمه" قیمه" از قیام کردن به امر خیرى، و حفظ و مراعات مصلحت آن، و ضمانت سعادت آن است، هم چنان که در قرآن کریم در مورد دین استعمال شده، آنجا که فرموده:" أَمَرَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ ذلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ" «سوره یوسف، آیه 40»، یعنى دینى که خدا آن را حفظ مى‏کند، و بقایش را ضمانت کرده است، و معلوم است که صحف آسمانى قیم‏اند، چون امر مجتمع انسانى را بپا مى‏دارند، و با دستورات و احکام و قضایایى که متعلق به عقاید و اعمال است مصالح بشر را حفظ مى‏کنند.

مراد از جمله" الَّذِینَ کَفَرُوا" در آیه شریفه، همه کافران از دعوت اسلامى است، چه از اهل کتاب و چه مشرکین، و کلمه" من" در جمله" مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ" تبعیض را مى‏رساند، نه تبیین را، و کلمه" و المشرکین" عطف است بر کلمه" اهل الکتاب"، و مراد از" مشرکین"، غیر اهل کتاب است، حال چه بت‏پرست باشند، و چه اصناف دیگر مشرکین.
و کلمه" منفکین" از ماده انفکاک است، که به معناى جدایى دو چیز است که به شدت به هم متصل بوده‏اند، و مراد از آن- به طورى که از جمله" حَتَّى تَأْتِیَهُمُ الْبَیِّنَةُ" استفاده مى‏شود- جدا شدن از مقتضاى سنت هدایت و بیان است، گویا سنت الهى دست بردار از آنان نبوده، تا حجت و بینه بیاید، همین که آمد آن وقت رهاشان مى‏کند، و به حال خودشان واگذار مى‏کند.

کلمه" عهن" به معناى پشمى است که رنگهاى مختلف داشته باشد، و کلمه" منفوش" از مصدر" نفش" است، که به معناى شیت کردن پشم است یا با دست و یا با کمانچه حلاجى، و یا با چیز دیگر. پس" عهن منفوش" به معناى پشم شیث شده‏اى است که داراى رنگهاى مختلف باشد، و این تشبیه اشاره دارد به اینکه در آن روز کوه‏ها که رنگهاى مختلف دارند با زلزله قیامت متلاشى، و چون پشم حلاجى شده مى‏گردند.

چرا مردم روز قیامت را به فراش تشبیه شده اند؟
براى این است که فراش وقتى جست و خیز مى‏کند نقطه معلومى را در نظر نمى‏گیرد، مانند مرغان، و به طرف معینى نمى‏پرد، بلکه بدون جهت پرواز مى‏کند، مردم نیز در روز قیامت چنین حالتى دارند، وقتى از قبورشان سر بر مى‏آورند آن چنان ترس و فزع از همه جهات احاطه‏شان مى‏کند که بى‏اختیار و بى هدف به راه مى‏افتند، و در جستجوى منزلها که یا سعادت است و یا شقاوت سرگردانند.

" یَوْمَ یَکُونُ النَّاسُ کَالْفَراشِ الْمَبْثُوثِ" کلمه" یوم" ظرفى است متعلق به مقدرى از قبیل" بیاد آر"،" مى‏کوبد"" مى‏آید"، و از این قبیل، و خلاصه معناى آن این است که:" بیاد آر روزى را که" و یا" مى‏کوبد در روزى که" و یا" مى‏آید روزى که". و کلمه" فراش" به طورى که از فراء نقل شده به معناى ملخى است که زمین را فرش کند، یعنى روى گرده هم سوار شده باشند، پس فراش به معناى غوغاى ملخ است.کلمه" مبثوث" از ماده" بث" است، که به معناى تفرقه است، و" فراش مبثوث" یعنى ملخ‏هاى متفرق.

و سؤال از حقیقت قارعه در جمله" مَا الْقارِعَةُ- قارعه چیست" با اینکه معلوم است که چیست، ولی به منظور بزرگ نشان دادن امر قیامت است، و اینکه بیست و هشت حرف الفباى گوینده، و دو سوراخ گوش شنونده نمى‏تواند به کنه قیامت پى ببرد، و به طور کلى عالم ماده گنجایش حتى معرفى آن را ندارد

کلمه" قارعة" از ماده" قرع" است که به معناى زدن بسیار سختى است که احتیاج دارد زننده به جایى اعتماد کند، و این کلمه در عرف قرآن از اسماى قیامت است.