ـ باغها و نهرهاى روان و زندگى جاودان، مهیّا شده از جانب خدا براى پیامبر (ص) و مؤمنان مجاهد

أعد اللّه لهم جنت تجرى من تحتها الأنهر خلدین فیها

2 ـ بهشت و زندگى جاودان در آن، پاداش جهاد با مال و جان

أعد اللّه لهم جنت تجرى من تحتها الأنهر خلدین فیها

3 ـ باغهاى بهشت، متعدد و داراى نهرهاى فراوان

لهم جنت تجرى من تحتها الأنهر

4 ـ خیر و رستگارى واقعى، دستیابى به بهشت و زندگى جاودان بهشتى است.

أولئک لهم الخیرت و أولئک هم المفلحون. أعد اللّه لهم جنت

5 ـ بهره گیرى از گرایش انسان به زیبایى و جاودانگى، در جهت هدایت وى به ایمان و جهاد، امرى است شایسته و بایسته.

جهدوا بأمولهم ... أعد اللّه لهم جنت تجرى من تحتها الأنهر

6 ـ حسن بهره گیرى از گرایشهاى طبیعى انسانها، در جهت هدایت و ارشاد آنان به ارزشها

أعد اللّه لهم جنت تجرى من تحتها الأنهر

7 ـ دستیابى به بهشت جاودان و نعمتهاى آن، رستگارى بزرگ است.

ـ پیامبر (ص) و مؤمنان راستین، جهادگران با مال و جان خویش (على رغم ذلت پذیرى و جهادگریزى منافقان)

لکن الرسول و الذین ءامنوا معه جهدوا بأمولهم و أنفسهم

2 ـ پیشتازى پیامبر (ص) در جهاد با مال و جان

لکن الرسول ... جهدوا بأمولهم و أنفسهم

3 ـ لزوم پیشتازى رهبر جامعه اسلامى در پایبندى به ارزشها و عمل بر طبق آن

لکن الرسول و الذین ءامنوا معه

4 ـ سستى و تخلف منافقان از جهاد، در روحیه محکم و مصمم پیامبر (ص) و مؤمنان راستین تأثیرى نداشت.

رضوا ... لکن الرسول ... جهدوا

5 ـ جهاد پیامبر (ص) و مؤمنان راستین، نشأت یافته از درک صحیح و بینش عمیق آنان نسبت به ارزش جهاد

فهم لایفقهون. لکن الرسول و الذین ءامنوا معه جهدوا

با توجّه به فراز پیش (رضوا ... فهم لایفقهون) مقصود این است که منافقان چون نمى فهمند، از جهاد مى گریزند و لکن مؤمنان، به برکت درک عمیقى که دارند، به سوى عرصه هاى کارزار پیش مى تازند.

6 ـ جنگ تبوک، از عوامل متمایز شدن صف مجاهدان و مؤمنان راستین از صف منافقان

رضوا بأن یکونوا مع الخوالف ... لکن الرسول ... جهدوا

«جاهدوا» (به صورت فعل ماضى) به عنوان گزارش از جنگى است که مسلمانان پشت سر گذاشته اند که مفسّران آن را جنگ تبوک دانسته اند و خداوند، پس از این جنگ است که چهره منافقان را افشا مى کند.

7 ـ جهاد با مال و جان، لازمه ایمان راستین

لکن الرسول و الذین ءامنوا معه جهدوا بأمولهم و أنفسهم

برداشت فوق با توجّه به این است که خداوند، مؤمنان را بدان جهت که جهاد کرده اند تحسین کرده و منافقان را بدان جهت که از جهاد گریخته اند مورد سرزنش قرار داده است.

8 ـ اهمیّت جهاد با مال، همانند جهاد با جان

جهدوا بأمولهم و أنفسهم

9 ـ مؤمنان راستین و مجاهد، برخوردار از همه خیرات دنیا و آخرت

و أولئک لهم الخیرت

کلمه «الخیرات» جمع محلى به «ال» و مفید استغراق است.

10 ـ ایمان و جهاد، تضمین کننده همه خیرها و ارزشها براى انسان

ءامنوا معه جهدوا ... و أولئک لهم الخیرت

11 ـ دستیابى به خیرات و نعمتهاى الهى، نیازمند ایمان و عمل

ءامنوا معه جهدوا ... و أولئک لهم الخیرت

12 ـ رستگارى و کامیابى واقعى، تنها از آنِ پیامبر (ص) و مؤمنان راستین و مجاهد است.

و أولئک هم المفلحون

13 ـ محرومیت منافقان، از خیر و فلاح واقعى

رضوا بأن یکونوا ... لکن الرسول ... جهدوا ... و أولئک لهم الخیرت و أولئک هم المفلحون

14 ـ رستگارى و کامیابى واقعى در پرتو ایمان و جهاد است نه در سایه عافیت طلبى و ترک جهاد

رضوا بأن یکونوا مع الخوالف ... لکن الرسول ... جهدوا ... و أولئک هم المفلحون

«فلاح» به معناى دستیابى به کمال مطلوب است (مفردات راغب).

15 ـ حوران بهشتى، از آنِ مؤمنان مجاهد و ایثارگر است.

و أولئک لهم الخیرت

منظور از «الخیرات» به قرینه آیه 70 سوره الرحمن (فیهن خیرات حسان) مى تواند حوران بهشت باشد.