یعنى تاریخ وقوع قیامت حتى از تو پنهان است ، تا چه رسد به دیگران ، این از آن علم غیبى است که از مختصات ذات پروردگار مى باشد، واحدى را به آن راهى نیست !.
بارها گفته ایم از مطالبى که بر همگان مکتوم است زمان قیام قیامت است ، چرا که اثر تربیتى آن بدون کتمان ممکن نیست ، زیرا اگر آشکار شود و زمانش دور باشد غفلت ، همگان را فرا مى گیرد، و اگر نزدیک باشد پرهیز از بدیها به شکل اضطرار، و دور از آزادى و اختیار، در مى آید، و این هر دو فاقد ارزش تربیتى است .
احتمالات دیگرى در تفسیر این آیه نیز داده اند از جمله اینکه : تو مبعوث براى بیان زمان قیام قیامت نشده اى ، تو تنها مبعوث شده اى که اصل وجود آن را اطلاع دهى ، نه لحظه وقوع آن را.
و دیگر اینکه : قیام تو بیانگر نزدیک شدن روز قیامت است ، همانگونه که در حدیثى از پیغمبر اکرم (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) نقل شده که دو انگشت مبارکش را کنار هم گرفت و فرمود: ((بعثت انا و الساعة کهاتین :)) ((قیام من و قیام قیامت همانند این دو است !)).
ولى تفسیر اول از همه مناسبتر است .

تنها او است که مى داند قیامت کسى بر پا مى شود، هیچ شخص دیگرى از آن آگاه نیست ، و هر گونه تلاش و کوشش براى آگاهى از زمان قیام قیامت بى فایده است .
این همان مطلبى است که در آیه 34 سوره لقمان نیز آمده است : ان الله عنده علم الساعة : ((علم زمان وقوع قیامت تنها نزد خدا است )) و در آیه 187 سوره اعراف مى فرماید: قل انما علمها عند ربى : ((بگو علم آن فقط نزد پروردگار من است )).
بعضى گفته اند منظور از جمله بالا این است که تحقق و انجام قیامت به دست خدا است ، و در حقیقت به منزله بیان علتى است براى آنچه در آیه قبل آمده است .
جمع میان این دو تفسیر نیز مانعى ندارد.

وظیفه تو همین انذار و هشدار و بیم دادن است و بس ، و اما تعیین وقت از قلمرو وظیفه و آگاهى تو بیرون است .
قابل توجه اینکه انذار را مخصوص کسانى مى شمرد که ترس و خوف از آن روز بزرگ دارند، و این شبیه همان مطلبى است که در آیه دوم سوره ((بقره )) آمده است : ذلک الکتاب لا ریب فیه هدى للمتقین : ((در این کتاب آسمانى تردیدى نیست ، و مایه هدایت پرهیزگاران است )) اینگونه تعبیرات اشاره به این حقیقت است که تا روح حقجویى و حقطلبى و احساس مسؤ ولیت در برابر پروردگار در انسان نباشد نه به سراغ تحقیق از کتب آسمانى مى رود نه معاد، و نه گوش به انذارهاى انبیا و اولیا مى دهد.

به قدرى عمر کوتاه دنیا به سرعت مى گذرد، و دوران برزخ نیز سریع طى مى شود که به هنگام قیام قیامت آنها فکر مى کنند تمام این دوران چند ساعتى بیش نبود.
این امر هم ذاتا صحیح است که عمر دنیا بسیار کوتاه و زودگذر است ، و هم در مقایسه با قیامت که تمام عمر جهان در مقایسه با آن لحظه اى بیش ‍ نیست .
((عشیة )) به معنى عصر و ((ضحى )) به موقعى گفته مى شود که آفتاب بالا آمده و شعاع آن گسترده شده است .
در بعضى از آیات قرآن آمده است که در قیامت هنگامى که مجرمان درباره مقدار توقفشان در عالم برزخ یا دنیا به گفتگو مى پردازند بعضى به بعضى دیگر مى گویند شما تنها ده شبانه روز در جهان برزخ توقف کرده اید: یتخافتون بینهم ان لبثتم الا عشرا (طه - 103).
ولى آنها که بهتر فکر مى کنند مى گویند: شما تنها به اندازه یک روز در برزخ درنگ کردید! ((یقول امثلهم طریقة ان لبثتم الا یوما)).
و در جاى دیگر از مجرمان نقل مى کند که وقتى قیامت بر پا مى شود مجرمان سوگند یاد مى کنند که جز یک ساعت توقف نداشتند!
و یوم تقوم الساعة یقسم المجرمون ما لبثوا غیر ساعة (روم - 55).
تفاوت این تعبیرات به خاطر آن است که آنها مى خواهند کوتاهى این مدت را با یک بیان تقریبى منعکس کنند، و هر کدام احساس خود را با تعبیرى بیان مى کنند که همه در یک امر مشترک است و آن کوتاهى عمر این جهان در برابر عمر قیامت است ، و این مطلبى است که انسان را تکان مى دهد و از خواب غفلت بیدار مى سازد.

آیه مورد بحث بسان این آیه است که مى‏فرماید:
... کانهم یوم یرون مایوعدون لم یلبثوا الا ساعة من نهار...
روزى که آنچه را در مورد رستاخیز وعده داده مى‏شوند، بنگرند، گویى جز ساعتى از روز را در دنیا نمانده‏اند...
به باور «قتاده» منظور این است که: اینان هنگامى که سراى آخرت را بنگرند، دنیا در نظرشان ناچیز جلوه مى‏کند، به گونه‏اى که یک عمر زندگى در دنیا در نظر آنان جز ساعتى جلوه نمى‏کند.

هان اى پیامبر! تو تنها هشدار دهنده کسى هستى که از آن مى‏هراسد. چرا که هشدار از آن، تنها براى پرواپیشگان و ایمان آورندگان به روز رستاخیز - که از کیفر و هشدار خدا حساب مى‏برند - سودبخش و سازنده است، نه کسانى که آن روز را گستاخانه انکار مى‏کنند.

ممکن است منظور این باشد که: پدید آوردن آن روز با پروردگار توست.
واژه «منتهى» به معنى جایگاه رسیدن پدیده است، و مفهوم این آیه بسان این جمله است که گفته شود: الى امر ربّک منتهاها کار رستاخیز و پدید آمدن آن با فرمان خداست، و ذات پاک او آن را پدیدار خواهد ساخت.
با این بیان مى‏توان چنین دریافت که: یادآورى روز رستاخیز و توجه دادن به آن، وصف رستاخیز و بیان نشانه‏هاى فرارسیدن آن و اقرار و ایمان به آن، کار پیامبر است و پدید آوردنش کار خداست؛ چرا که جز ذات پاک او هیچ کس توان آن کار را ندارد.
از دیدگاه «حسن» منظور این است که دانش رستاخیز و آگاهى از زمان تحقق آن تنها با خداست و نه دیگرى.

به باور پاره‏اى منظور این است که: تو اى پیامبر! تنها مى‏دانى که روز رستاخیز آمدنى است، و در آن هیچ تردیدى نیست، امّا در مورد هنگام تحقق آن آگاهى و دانشى ندارى.
و به باور پاره‏اى دیگر، آگاهى از هنگامه تحقق روز رستاخیز جزء رسالت و دعوت تو نیست، و تو براى اعلام لحظه‏هاى تحقق آن رویداد نیامده‏اى، و تو تنها براى دعوت مردم به سوى توحید و تقوا و عدالت و آزادى برانگیخته شده‏اى.
از دیدگاه برخى این آیه پرسش کفرگرایان است که مى‏گویند:
هان اى پیامبر! از تو در مورد رستاخیز مى‏پرسند و مى‏گویند: این روز سهمگین که از آن بسیار یاد مى‏کنى، و آن را وصف مى‏نمایى، چه زمانى خواهد آمد؟

منظور از آن بزرگترین رویداد، روز رستاخیز است، چرا که از هر رویداد تکاندهنده و حادثه مصیبت‏بارى سهمگین‏تر و بزرگتر است، و به همین دلیل هم گفته‏اند: هیچ فاجعه‏اى نیست، جز این که از آن بزرگتر خواهد بود، مگر رویداد سهمگین رستاخیز، که از همه رویدادها سهمگین‏تر است.
از دیدگاه پاره‏اى از مفسران منظور از آن رویداد بزرگ، نفخه دوم مى‏باشد که با دمیده‏شدن آن، همه مردگان از دل خاک بر مى‏خیزند.
امّا از دیدگاه پاره‏اى دیگر منظور تاریکى وحشت بارى است که همه چیز را به هم مى‏ریزد.
و به باور برخى منظور از آن رویداد سهمگین، آن هنگامى است که نیک‏بختان را با احترام به سوى بهشت راه مى‏نمایند و تیره بختان و اصلاح ناپذیران دنیا را به سوى آتش شعله‏ور دوزخ مى‏کشانند.

آرى، خداى فرزانه زمین را آفرید، آب و گیاه را از دل آن رویانید، کوه‏ها را وسیله استوارى و کنترل لرزش‏هاى آن ساخت و دیگر نیازهاى زندگى انسان، نظیر انواع معادن و منابع را در دل آن قرار داد، تا شما انسان‏ها و نیز چارپایان شما از آنها بهره‏ور گردید و به راحتى زندگى کنید.