رسوائى تحریف گران
باز در این آیه سخن از بخش دیگرى از خلافکاریهاى بعضى از علماى اهل کتاب است ، مى فرماید: بعضى از آنها زبان خود را به هنگام تلاوت کتاب خدا چنان مى پیچند و منحرف مى کنند که گمان کنید آنچه را مى خوانند از کتاب خدا است در حالى که از کتاب الهى نیست (و ان منهم لفریقا یلون السنتهم بالکتاب لتحسبوه من الکتاب و ما هو من الکتاب ).
یلون از ماده لى (بر وزن حى ) به معنى پیچیدن و کج کردن است و این تعبیر در اینجا کنایه جالبى از تحریف سخنان الهى است گویا آنها هنگام تلاوت تورات وقتى به صفات پیامبر اسلام که بشارت ظهورش در آیات تورات آمده بود مى رسیدند در همان حال آن را تغییر مى دادند و چنان ماهرانه این عمل انجام مى گرفت که شنونده گمان مى کرد آنچه را مى شنود متن آیات الهى است .
آنها به این کار نیز قناعت نمى کردند بلکه صریحا مى گفتند: این از سوى خدا نازل شده در حالى که از سوى خدا نبود (و یقولون هو من عند الله و ما هو من عند الله ).
سپس قرآن بر این امر تاکید مى کند که این کار به خاطر این نبود که گرفتار اشتباهى شده باشند بلکه به خدا دروغ مى بندند در حالى که عالم و آگاهند (و یقولون على الله الکذب و هم یعلمون ).
تمام اینها به خاطر این بود که منافع مادى خود را در خطر مى دیدند و به خاطر آن دست به هر گناهى مى زدند در حالى که اگر افق فکر خود را بالا مى گرفتند و خلوص نیتى نشان مى دادند خداوند قادر متعال هم زندگى معنوى آنها را تامین مى کرد و هم جنبه هاى مادى آنها را.
ضمنا از این آیه و آیات قبل خطر مهم علما، و دانشمندان منحرف براى یک امت و ملت روشن مى شود زیرا این تشدید مجازاتها دلیل بر اهمیت موقعیت علما و خطراتى است که از ناحیه انحراف آنها حاصل مى شود

او از اسرار درون شما آگاه است
در آیه قبل ، دوستى و همکارى با کافران و دشمنان خدا، و تکیه کردن بر آنان شدیدا مورد نهى واقع شده ، جز در موارد تقیه ، و از آنجا که بعضى ، ممکن است همین استثناء را بهانهاى براى برگزیدن کافران به دوستى و تن در دادن به ولایت و حمایت آنها قرار دهند، و با سوء استفاده از عنوان تقیه با دشمنان اسلام رابطه برقرار سازند در این آیه به آنها هشدار داده ، مى فرماید: (بگو: اگر آنچه را در سینه هاى شما است ، پنهان سازید یا آشکار کنید خداوند آن را مى داند) (قل ان تخفوا ما فى صدورکم او تبدوه یعلمه الله ).
نه تنها اسرار درون شما را مى داند بلکه (آنچه را که در آسمانها و آنچه را در زمین است (نیز) مى داند (و علاوه بر این آگاهى وسیع ) خداوند بر هر چیزى توانا است ) (و یعلم ما فى السموات و ما فى الارض ‍ و الله على کل شى ء قدیر).
بنابراین او با علم بیپایانش که پهنه زمین و آسمان را فرا گرفته ، از نیات همه شما با خبر است ، و قدرت بر کیفر دادن گنهکاران را نیز دارد.

با دشمنان طرح دوستى نریزید
در آیات گذشته سخن از این بود که عزت و ذلت و تمام خیرات به دست خدا است ، و در این آیه به همین مناسبت مؤ منان را از دوستى با کافران شدیدا نهى مى کند، زیرا اگر این دوستیها به خاطر کسب قدرت و ثروت و عزت است ، همه اینها به دست خدا است .
مى فرماید: ((افراد با ایمان نباید غیر از مؤ منان (یعنى ) کافران را دوست و ولى و حامى خود انتخاب کنند)) (لا یتخذ المؤ منون الکافرین اولیاء من دون المؤ منین ).
((و هر کس چنین کند در هیچ چیز از خداوند نیست )) و رابطه خود را به کلى از پروردگارش گسسته است (و من یفعل ذلک فلیس من الله فى شى ء).
این آیه در زمانى نازل شد که روابطى در میان مسلمانان و مشرکان با یهود
نصارى وجود داشت ، و چون ادامه این ارتباط، براى مسلمین زیانبار بود، مسلمانان از این کار نهى شدند، این آیه در واقع یک درس مهم سیاسى اجتماعى به مسلمانان مى دهد که بیگانگان را به عنوان دوست و حامى و یار و یاور هرگز نپذیرند، و فریب سخنان جذاب و اظهار محبتهاى به ظاهر صمیمانه آنها را نخورند، زیرا ضربه هاى سنگینى که در طول تاریخ بر افراد با ایمان و با هدف واقع شده در بسیارى از موارد از این رهگذر بوده است .
تاریخچه استعمار مى گوید: همیشه ظالمان استثمارگر در لباس دوستى و دلسوزى و عمران و آبادى ظاهر شده اند.
فراموش نباید کرد (واژه استعمار که به معنى اقدام به عمران و آبادى است نیز از همین جا گرفته شده ) آنها به نام عمران و آبادى وارد مى شدند و هنگامى که جاى پاى خود را محکم مى کردند، بیرحمانه بر آن جامعه مى تاختند و همه چیز آنها را به یغما مى بردند.
جمله (من دون المومنین ) اشاره به این است که در زندگى اجتماعى هر کس نیاز به دوستان و یاورانى دارد، ولى افراد با ایمان باید اولیاى خود را از میان افراد با ایمان انتخاب کنند و با وجود آنان چه نیازى به کفار بى رحم و ستمگر است ، و تکیه بر وصف ایمان و کفر، اشاره به این است که این دو از یکدیگر بیگانه و آشتى ناپذیرند.
جمله (فلیس من الله فى شى ء) اشاره به این است که : افرادى که با دشمنان خدا پیوند دوستى و همکارى برقرار سازند، ارتباطشان با خداوند و خدا پرستان گسسته مى شود.
سپس به عنوان یک استثناء از این قانون کلى مى فرماید: (مگر اینکه از آنها به پرهیزید) و تقیه کنید (الا ان تتقوا منهم تقیة ).
همان تقیهاى که براى حفظ نیروها و جلوگیرى از هدر رفتن قوا و امکانات و
سرانجام پیروزى بر دشمن است .
در چنین موردى ، جایز است که مسلمانان با افراد بى ایمان ، به خاطر حفظ جان خود و مانند آن ابراز دوستى کنند.
و در پایان آیه ، هشدارى به همه مسلمانان داده ، مى فرماید: (خداوند شما را از (نافرمانى ) خود بر حذر مى دارد، و بازگشت (همه شما) به سوى خداست ) (و یحذرکم الله نفسه و الى الله المصیر).
این دو جمله ، بر مساله تحریم دوستى با دشمنان خدا تاکید مى کند، از یک سو مى گوید از مجازات و خشم و غضب خداوند بپرهیزید، و از سوى دیگر مى فرماید: (اگر مخالفت کنید بازگشت همه شما به سوى او است و نتیجه اعمال خود را خواهید گرفت ).

در این آیه خطاب به پیامبر اسلام (صلى الله علیه و آله و سلم ) مى فرماید: خداوندى که پاینده و قیوم است (قرآن را بر تو فرستاد که با نشانه هاى حق همراه و با نشانه هاى کتب آسمانى پیشین ، کاملا تطبیق مى کند همان خدائى که تورات و انجیل را پیش از قرآن براى راهنمائى و هدایت بشر نازل کرد) (نزل علیک الکتاب بالحق مصدقا لما بین یدیه و انزل التوریة و الانجیل من قبل هدى للناس ).
سپس مى افزاید (همچنین قرآن را که حق را از باطل جدا مى سازد نازل کرد) (و انزل الفرقان ).
و بعد از اتمام حجت و نزول آیات از سوى خداوند و گواهى فطرت و عقل بر صدق دعوت پیامبران ، راهى جز مجازات نیست ، و لذا در آیه فوق - به دنبال بحثى که درباره حقانیت پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم ) و قرآن مجید گذشت ، مى فرماید: (کسانى که به آیات خدا کافر شدند کیفر شدیدى دارند) (ان الذین کفروا بایات الله لهم عذاب شدید).
و براى اینکه تصور نشود، توانائى خداوند بر تهدیداتش جاى تردید است ، مى افزاید: (خداوند توانا و صاحب انتقام است ) (و الله عزیز ذو انتقام ).