1)
ماجدی (داور) : تفسیر روح البیان براى تکرار الرحمن الرّحیم شش دلیل ذکر کرده که یکى از آنها این است که:
رحمتى که در بسم اللّه مندرج گردیده مرحمت ذاتى است ولى در سوره حمد عرضى است.
بعضى از مفسرین معاصر نوشتهاند که:
تکرار دو صفت رحمن و رحیم بخاطر این است که خداوند متعال به
بفهماند که اگر از گناهان خویش پشیمان شدند آنها را مىبخشم و مىآمرزم و مثل صاحبان قسى القلب بردگان نیستم که با قصور اندک، مجازاتهاى شدید و هولناک در باره غلامان خود میکردند و بآنها رحم نمىکردند ولى ما در عین قدرت و تسلط با مهربانى و لطف با آنها رفتار میکنیم.
و وقوع این دو صفت بین کلمه رَبِّ الْعالَمِینَ و مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ اشاره باین است که تربیتش نسبت بعالمین از جهت صفت رحمانیت اوست که سراسر موجودات را فرا گرفته و مالک روز جزا بودنش از جهت صفت رحیمیت است که نسبت بمؤمنین در روز جزا ثابت و برقرار است.
و اما نظر یکى از نویسندگان عارف در وجه تکرار رحمن و رحیم این است که: در این تکرار اسرارى نهفته است و یکى از آنها این است که ما را تذکر داده و تعلیم میفرماید که این دو اسم مبارک را زیاد بزبان آورده و بقلب متذکر باشیم و بنفس خود تلقین نمائیم تا بدینوسیله مشمول رحمت خاص و عام خداوند متعال گردیم و اینکه مىبینیم عده کثیرى شب و روز در نماز و غیر آن اسماء و اوصاف خدا را مکرر در مکرر میگویند و ذرهاى بر دانش و معرفتشان افزوده نمىگردد بخاطر این است که فقط بهمان لقلقه لسان قانع گشته و هیچ توجهى بمعنى ندارند و فکر نمیکنند که براى چه بما دستور دادهاند که ذکر حق را مکرر نمائیم و چه اسرار و نکاتى در تکرار این کلمات نهفته است و نمیدانند که یکى از حکمتهاى آن تأثّر نفس ما است به این که معانى این کلمات در روح و روان ما مرکوز گشته و بدینوسیله داراى علم و معرفت گردیم و صفات حمیده انسانى در نفس ما رسوخ نماید