مسعود ورزیده
[ همه پیام ها ] پیام های مسعود ورزيده (620 مورد)
  سوره طارق آیه 17 - کید خدا

فَمَهِّلِ الْکَافِرِینَ أَمْهِلْهُمْ رُوَیْدًا (١٧)

پس مهلت بده به کافران، مهلت بده‌ اندکی!

پیام این آیه این است:

کافران خیال نکنند که سخنان خدا را انکار کردند و هیچ خبری نشد،‌ چرا که این همان کید خداست و از این موقعیتی که در آن هستند، بترسند.
  سوره مائدة آیه 92 - فرمان‏هاى حکومتى رسول خدا صلى الله علیه و آله


1- فرمان‏هاى حکومتى رسول خدا صلى الله علیه و آله همانند فرمان‏هاى الهى، اطاعتش واجب است. «أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ» (تکرار کلمه‏ى‏ «أَطِیعُوا»، نشانه‏ى دو نوع دستور مى‏باشد؛ دستورات ثابت الهى و دستورات حکومتى پیامبر صلى الله علیه و آله)
2- از خطر سرپیچى فرمان خدا و رسول بترسیم. «وَ احْذَرُوا»
3- انسان در انتخاب راه، آزاد است. «فَإِنْ تَوَلَّیْتُمْ»
4- با تخلّف و روى‏گردانى، به کسى جز خود لطمه نمى‏زنیم. فَإِنْ تَوَلَّیْتُمْ‏ ... أَنَّما عَلى‏ رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبِینُ‏
5- شرط ابلاغ احکام الهى پذیرش مردم نیست، ما باید اتمام حجّت کنیم. فَإِنْ تَوَلَّیْتُمْ‏ ... عَلى‏ رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبِینُ‏
6- وظیفه‏ى پیامبر، تنها ابلاغ رسالت است، نه اجبار و تحمیل. «أَنَّما عَلى‏ رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبِینُ»

توضیح : انسان در انتخاب راه، آزاد است

  سوره مائدة آیه 91 - تحریکات شیطان



1- هر کس که عامل کینه و عداوت در میان مردم شود، مانند شیطان است. إِنَّما یُرِیدُ الشَّیْطانُ‏ ...
2- تحریکات شیطان دائمى است. «إِنَّما یُرِیدُ الشَّیْطانُ»
3- جامعه‏اى که در آن عداوت باشد، شیطانى است. إِنَّما یُرِیدُ الشَّیْطانُ أَنْ یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَداوَةَ ...
4- از الفت و وحدت پاسدارى کنیم و با هر آن چه آنها را از بین مى‏برد، مبارزه کنیم. «إِنَّما یُرِیدُ الشَّیْطانُ أَنْ یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَداوَةَ»
5- الفت و مهربانى بین اهل ایمان، مورد عنایت خاص خداوند است. «إِنَّما یُرِیدُ الشَّیْطانُ أَنْ یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَداوَةَ»
6- قمار و شراب، ابزار کار شیطان براى ایجاد کینه و دشمنى است. إِنَّما یُرِیدُ الشَّیْطانُ‏ ... فِی الْخَمْرِ وَ الْمَیْسِرِ
7- نماز برترین سمبل یاد خداست. (با این‏که نماز ذکر خداست، نام آن جداگانه آمده است) «عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ وَ عَنِ الصَّلاةِ»
8- بیان فلسفه‏ى احکام، یکى از عوامل تأثیر کلام در دیگران است. الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ ... فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ‏
9- با تمام عواملى که باعث ایجاد کینه و دشمنى مى‏شود، باید مبارزه کرد. یُرِیدُ الشَّیْطانُ أَنْ یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ ... فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ‏
10- در صدر اسلام برخى از مسلمانان، على رغم تحریم شراب و قمار، باز بدان مشغول بودند، مورد توبیخ خداوند قرار گرفتند. «فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ»

توضیح : تحریکات شیطان دائمى است

[ همه نکته ها ] نکته های مسعود ورزيده (1378 مورد)
  سوره اعلی آیه 19 - تحلیلى بر حدیث حب الدنیا رأس کل خطیئة

تحلیلى بر حدیث حب الدنیا رأس کل خطیئة

مسلما براى افراد مؤمن این محاسبه قرآنى که در آیات فوق آمده در مقایسه دنیا با آخرت که مى‏گوید آخرت بهتر و پایدارتر است .
کاملا روشن است ، اما با این حال چگونه انسان مؤمن در بسیارى از اوقات این علم و آگاهى خود را زیر پا مى‏گذارد و آلوده گناهان و جرائمى مى‏شود ؟ ! پاسخ این سؤال یک جمله است ، و آن غلبه شهوات بر وجود انسان ، و سرچشمه غلبه شهوات نیز حب دنیا است.
حب دنیا اعم از حب مال ، مقام ، شهوت جنسى ، تفوق‏طلبى ، برترى جوئى،تن‏پرورى ، انتقامجوئى ، و مانند اینها ، گاه چنان طوفانى در روح انسان ایجاد مى‏کند که تمام معلوماتاو را بر باد مى‏دهد ، و حتى گاه حس تشخیص او را از میان مى‏برد ، و در نتیجه حیات دنیا بر آخرت مقدم مى‏دارد.اینکه در روایات اسلامى کرارا حب دنیا به عنوان سرچشمه تمام گناهان شمرده شده است یک واقعیت عینى و محسوس است که در زندگى خود و دیگران بارها آن را آزموده‏ایم.
بنا بر این براى قطع ریشه‏هاى گناه راهى جز این نیست که حب و عشق دنیا را از دل بیرون کنیم.
باید به دنیا همچون وسیله‏اى ، گذرگاهى ، پلى ، و یا همچون مزرعه‏اى بنگریم.
ممکن نیست عاشقان دنیا بر سر دو راهى وصول به متاع این جهان و نیل به رضاى خدا دومى را مقدم شمرند .
اگر پرونده‏هاى جنائى را بنگریم واقعیت حدیث فوق را در آنها به خوبى مشاهده مى‏کنیم.
هنگامى که علل جنگها ، خونریزیها ، کشت و کشتارها ( حتى میان برادران و دوستان ) را مورد توجه قرار مى‏دهیم جاى پاى حب دنیا در همه آنها مشهود و نمایان است.
اما چگونه مى‏توان حب دنیا را از دل بیرون کرد با اینکه ما همه فرزند دنیائیم ، و علاقه فرزند به مادر یک امر طبیعى است ؟ ! این نیاز به آموزش فکرى و فرهنگى و عقیدتى ، و سپس تهذیب نفس دارد.
و از جمله امورى که مى‏تواند بالاترین کمک را به سالکان راه در این مسیر کند ملاحظه عاقبت کار دنیا پرستان است .
فراعنه با آنهمه قدرت و امکانات مالى سرانجام چه کردند ؟ قارون از اینهمه گنجهائى که کلید آنها را چندین انسان نیرومند به زحمت مى‏کشیدند چه اندازه با خود برد ؟ ! قدرتهاى عظیمى را که در عصر و زمان خود مى‏نگریم ، و با نسیمى دفتر زندگانیشان بر هم مى‏خورد ، و با یک گردش لیل و نهار از تخت قدرت فرو مى‏افتند ، و کاخها و ثروتهایشان را مى‏گذارند و مى‏گریزند ، و یا به زیر خاک پنهان مى‏شوند ، خود بهترین واعظ و معلم ماست.
این سخن دامنه‏دار را با حدیثى از امام على بن الحسین (علیهماالسلام‏) که بسیار رسا و گویا است پایان مى‏دهیم : از حضرتش پرسیدند که افضل اعمال نزد خدا چیست ؟ فرمود : ما من عمل بعد معرفة الله عز و جل و معرفة رسوله (صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏) افضل من بغض الدنیا : هیچ عملى بعد از معرفت خداوند و رسولش افضل از دشمنى با دنیا نیست ! سپس افزود : زیرا براى حب دنیا شعب بسیارى است ، و معاصى نیز شعب بسیارى دارد ، اولین چیزى که با آن معصیت خدا شد معصیت ابلیس بود در آن زمان که ابا کرد و تکبر ورزید و از کافرین شد .
سپس حرص بود که سرچشمهمعصیت ( و ترک اولاى ) آدم و حوا گشت ، در آن زم
  سوره اعلی آیه 3 - مساله تقدیر
مساله تقدیر ( اندازه‏گیرى ) و هدایت عمومى موجودات که در آیات فوق از مظاهر ربوبیت پروردگار شمرده شده ، از مسائلى است که هر قدر زمان بر آن بگذرد و علم و دانش بشر پیشرفت کند حقایق بیشترى از آن بروز مى‏کند.
اکتشافات علمى به ما امکان مى‏دهد که چهره‏هاى تازه و شگفت‏آور و شوق‏انگیزترى از این تقدیر و هدایت را در تمام ذرات جهان بنگریم ، بعضى از مفسران در اینجا با استناد به نوشته‏هاى دانشمند معروف کمریسى موریسن در کتاب راز آفرینش انسان نمونه‏هائى از این راز بزرگ را در مورد هدایت حیوانات و انواع مختلف جانداران آورده است که ذیلا به قسمتى از آن با مختصر تغییر و تکمیل اشاره مى‏شود .
1 -پرندگان مهاجر که گاهى در سال هزاران کیلومتر را بر فراز اقیانوسها و جنگلها و بیابانها مى‏پیمایند هرگز آشیانه خود را گم نمى‏کنند ، و بعد از بازگشت
درست به وطن اصلى باز مى‏گردند ، و همچنین زنبوران عسل هر قدر از کندوى خود دورشوند و باد آنها از این طرف و آن طرف ببرد باز دقیقا به آشیانه خود بر مى‏گردند ، در حالى که انسان براى بازگشت به وطن احتیاج به نشانه‏ها و آدرسهاى دقیق و راهنما دارد.
2 -حشرات چشمهاى میکروسکوبى ( ذره بین ) دارند که ساختمان و قدرت دید آن انسان را به حیرت وا مى‏دارد ، در حالى که بازهاى شکارى داراى چشمهاى تلسکوبى ( دوربین ) هستند.
3 -انسان براى پیدا کردن راه خویش در شب باید از منبع نور استفاده کند ، ولى بسیارى از پرندگان در نهایت ظلمت و تاریکى شب اهداف خود را مى‏بینند ، و این از طریق چشمانى است که در برابر اشعه ، مادون قرمز حساسیت دارد و همچنین دستگاه رادارمانندى است که در وجود بعضى از آنها به یادگار گذاشته شده است .
4 -سگها به خاطر داشتن شامه اضافى مى‏توانند هر حیوانى را در مسیر آنها باشند از طریق بو بشناسند ، در حالى که انسان حتى با وسائلى که در دست دارد قادر به چنین مطلبى نیست.
5 -تمام حیوانات صداهائى را که شدت ارتعاش آن بیرون از قدرت سامعه ما است درک مى‏کنند ، و شنوائى آنها به مراتب از شنوائى ما دقیقتر است ، هر چند انسان توانسته است این مطلب را با وسائل و ابزار علمى جبران کند و صداى بال مگسى را که چندین کیلومتر از او دور است آنچنان بشنود که گوئى روى لاله گوش او قرار گرفته ! و شاید این تفاوت قدرتى را که خداوند میان انسان و حیوان قائل شده به خاطر همین است که انسان از طریق علم و عقل قادر بر جبران ضعفهایش مى‏باشد ولى حیوانات چنین نیستند .
6 -نوعى ماهى کوچک است که سالها در دریا زندگى مى‏کند سپس براى
تخم‏ریزى به همان نهرى که در آن متولد شده است باز مى‏گردد و بر ضد امواج پیش مى‏رود موطن اصلى را که مناسبت پرورش او است بعد از سالها آن در فاصله دور دستى پیدا مى‏کند!
7 -و از این عجیب‏تر داستان بعضى از حیوانات آبى است که آنها عکس این مسیر را طى مى‏کنند.
  سوره اعلی آیه 1 - محتواى سوره اعلى و فضیلت آن

محتواى سوره اعلى و فضیلت آن
این سوره در حقیقت از دو بخش تشکیل یافته ، بخشى که در آن روى سخن به شخص پیامبر (صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏) است و دستوراتى را در زمینه تسبیح پروردگار ، و اداى رسالت ، به او مى‏دهد ، و اوصاف هفتگانه‏اى از خداوند بزرگ در این رابطه مى‏شمرد .
و بخش دیگرى که از مؤمنان خاشع ، و کافران شقى ، سخن به میان مى‏آورد ، و عوامل سعادت و شقاوت این دو گروه را به طور فشرده در این بخش بیان مى‏کند.
و در پایان سوره اعلام مى‏دارد که این مطالب تنها در قرآن مجید نیامده است ، بلکه حقایقى است که در کتب و صحف پیشین ، صحف ابراهیم و موسى ، نیز بر آن تاکید شده است.
در فضیلت تلاوت این سوره روایات فراوانى رسیده : از جمله در حدیثى از پیغمبر اکرم (صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏) مى‏خوانیم : من قرئها اعطاه الله عشر حسنات بعدد کل حرف انزل الله على ابراهیم و موسى و محمد ( صلوات الله علیهم ) : هر کسى سوره اعلى را بخواند خداوند به عدد هر حرفى که بر ابراهیم (علیه‏السلام‏) و موسى (علیه‏السلام‏) و محمد (صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏) نازل کرده ده حسنه به او عطا مى‏فرماید .
و در حدیث دیگرى از امام صادق (علیه‏السلام‏) مى‏خوانیم : من قرأ سبح اسم ربک الاعلى فى فرائضه او نوافله قیل له یوم القیامه ادخل الجنة من اى ابواب الجنة شئت ان شاء الله!
کسى که سوره اعلى را در فرائض یا نوافل خود بخواند ، روز قیامت به او گفته مى‏شود : از هر یک از درهاى بهشت مى‏خواهى وارد شو ان شاء - الله .
در روایات متعددى نیز آمده است هنگامى که پیغمبر (صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏) یا ائمه هدى (علیهم‏السلام‏) آیه سبح اسم ربک الاعلى را مى‏خواندند بعد از آن به این دستور عمل کرده مى‏فرمودند سبحان ربى الاعلى.
و در روایت دیگرى آمده که یکى از یاران على (علیه‏السلام‏) مى‏گوید : بیست شب پشت سر آن حضرت نماز خواندم جز سوره سبح اسم ربک الاعلى را در نماز نمى‏خواند ، و مى‏فرمود اگر مى‏دانستید چه برکاتى در آن است هر یک از شما در هر روز ده بار آن را تلاوت مى‏کردید ، و هر کس آن را بخواند گوئى کتب و صحف موسى و ابراهیم را تلاوت کرده است .
خلاصه از مجموعه روایاتى که در این زمینه رسیده استفاده مى‏شود که این سوره از اهمیت خاصى برخوردار است ، تا آنجا که در حدیثى از على (علیه‏السلام‏) مى‏خوانیم : این سوره محبوب پیغمبر اکرم (صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏) بود کان رسول الله (صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏) یحب هذه السورة سبح اسم ربک الاعلى.
در اینکه آیا این سوره در مکه نازل شده یا در مدینه ؟ در میان مفسران گفتگو است مشهور آن است که این سوره در مکه نازل شده است ، در حالى که بعضى معتقدند که مدنى است .
علامه طباطبائى ( رحمة الله علیه ) ترجیح مى‏دهد که قسمت اول سوره مکى باشد ، و ذیل سوره مدنى ، چرا که در آن سخن از نماز و زکات است و طبق
تفسیرى که از ائمه اهل بیت (علیهم‏السلام‏) رسیده منظور نماز عید فطر و زکات فطره است ، و مى‏دانیم روزه ماه مبارک و نماز عید و زکات فطره در مدینه نازل شده است.
ولى این احتمال وجود دارد که دستور به نماز و زکات در بخش آخر این سوره یک دستور عام باشد هر چند نماز عید فطر و زکات فطره یکى از مصادیق روشن آن محسوب مى‏شود ، و مى‏دانیم تفسیر بهمصداق روشن در روایات اهل بیت (علیهم‏السلام‏) بسیار فراوان است.
بنا بر این نظر مشهور که مى‏گویند تمام سوره مکى است بعید به نظر نمى‏رسد ، به خصوص اینکه آیات آغاز و پایان سوره کاملا از نظر مقاطع حروف هماهنگ است ، و مشکل بتوان گفت قسمتى در مکه و قسمتى در مدینه نازل شده در روایتى نیز آمده است که هر گروهى از مسلمانان وارد مدینه مى‏شدند این سوره را براى مردم مدینه مى‏خواندند.
و این احتمال که فقط صدر آن خوانده مى‏شد و ذیل آن در مدینه نازل شده بسیار بعید است.

[ همه سوال ها ] سوال های مسعود ورزيده (281 مورد)
  سوره زلزال آیه 7 - منظور از ذره



سوال- چرا ذره گفته؟ چون ما کوچکتر از ذره هم داریم و چرا آن را نگفته است؟

توضیح :

نگاه شما به ذره و برداشتی که از آن دارید همان ذراتی هست که جلوی نور خورشید یا چراغ قابل رویت هستند ولی ما به آنها بی‌توجهیم. و این سوال هم از همین بابت هست ولی منظور از ذره کوچکترین چیزی هست که کوچکتر از آن قابل تصور نیست و اگر این معنا را برای ذره در نظر گرفتیم، باید بگوییم که خدا می‌گوید آن کوچکترین اعمالی را که شما نادیده می‌گیرید ما به حساب می‌آوریم. یعنی این حساب و کتاب را دقیق بدان که روی کوچکترین اعمال هم حساس باش.

ولی ما نوعا گرفتار این خاصیت هستیم که به قول معروف خار را در چشم دیگران می‌بینیم ولی تیرآهن را در چشم خودمان را نمی‌بینیم

  سوره زلزال آیه 4 - نحوه نشان دادن اعمال

آن روز مردم از جایگاه خود پراکنده و به سوی بهشت یا دوزخ روانه می‌شوند تا اعمال آنها به آنها نشان داده شود.

نحوه نشان دادن اعمال

توضیح :

این بحث از اینجا نشأت می‌گیرد «لیروا اعمالهم» یا دیدن اعمال یعنی نشان دادن یا مانند فیلم؟ که در قالب تصاویری اعمال شما را به شما نشان می‌دهند، آیا این مراد هست؟ یا مراد نشان دادن خود عمل به عنوان جزاست؟ یعنی «یروا اعمالهم» به معنی این است که خود عمل را به عنوان جزا به انسان نشان می‌دهند؟ که اگر دومی باشد به همان معنایی هست که در کتاب نوشته‌ایم، یعنی «اشتاتا لیروا اعمالهم» یعنی آدمها هر کدام سر جای خودشان می‌روند تا نتیجه اعمال خود را ببینند.

آنهایی که عمل خیر انجام داده‌اند نتیجه اعمال خود را می‌بینند، طبیعتا در بهشت و آنهایی که اعمال شر انجام داده‌اند نتیجه اعمال خودشان را می‌بینند، طبیعتا در جهنم.

با توجه به بحث تجسم اعمال هم بحث دومی قابل قبول هست که خود عمل را به عنوان جزا به انسان نشان می‌دهند نه اینکه مانند فیلم خود عمل را به او نشان داده می‌شود و بعد جزا داده می‌شود.

منظور از فیلم هم این نیست که ویدئو سی دی به او نشان داده می‌شود، منظور از فیلم این است که یک‌بار عملی که به او نشان می‌دهند، ماهیت عمل را او خودش وجدان می‌کند و عذاب او خود عمل اوست! یک‌بار هم هست که عمل را نشان می‌دهند و به او می‌گویند که این است عمل تو.

آن غیبتی که می‌کردی ببین این است،‌ یا تهمتی که می‌زدی ببین این هست و مراد رویت بیرونی با چشم ظاهری است.

اگر مراد رویت با چشم ظاهر باشد پس نشان دادن عمل مساوی با جزا نیست و عمل را نشان می‌دهند و هر کسی را به سرجای خودش می‌برند.

ولی یک بار هم هست که نشان دادن عمل، به معنای خود جزا است. یعنی اگر عمل را به تو نشان دادند در همان قیامت، شروع به خوردن گوشت برادر مرده‌ات می‌کنی.

اگر در دنیا مال یتیم خورده‌ای، نشان دادن این عمل در قیامت همان هست که در روز قیامت شروع به خوردن آتش می‌کنی. اگر در دنیا شما امر به معروف کرده‌ای نشان دادنش به این است که شما در قیامت شروع به خوردن سیب و گلابی بهشتی می‌کنی. اگر در دنیا غض بصر کرده‌ای چی می‌شود و … پس می‌شود مراد از «یروا اعمالهم» وجدان کردن خود اعمال به عنوان جزا.

  سوره زلزال آیه 1 - آیا مثقال به اثقال ربط دارد؟

آیا مثقال به اثقال ربط دارد؟

توضیح :

ربط ندارد، ربط به این معنا که بگوییم که می‌خواهیم از ارتباط این دو باهم چیزی استفاده بکنیم، ولی حداقل البته بیشتر از این شاید بتوان استفاده کرد که این یک صنعت زیبای بیانی است، البته نمی‌خواهیم بگوییم قافیه، مانند سوره شمس که در اول می‌گوید «و نفس و ما سواها» بعد هم می‌گوید «فدمدم علیهم ربهم بذنبهم فسواها» که هر دو «سواها» هست ولی این کجا و آن کجا؟ در اینجا هم زمین اثقالش را بیرون می‌ریزد، هر کس مثقال ذره‌ای، در واقع حداقل یک لطافت معنایی دارد ولی بیشتر از آن در حد ربط نمی‌توان استفاده کرد.

[ همه ترجمه ها ] ترجمه های مسعود ورزيده (607 مورد)
  سوره طارق آیه 17 - تدبّر در قران

ای رسول ما! حال که چنین است، کافران را مهلت ده و برای ایشان تقاضای عذاب نکن و اندک زمانى به آنان فرصت ده.«۱۷»
  سوره طارق آیه 16 - تدبّر در قران

و من نیز با مهلت دادن به آنان، خامشان مى کنم تا در گمراهى بمانند و به کیفر کردارشان گرفتار آیند.«۱۶»
  سوره طارق آیه 15 - تدبّر در قران


کافران نسبت به حقیقت حفظ و بازگرداندن انسان برای حساب و کتاب و جزا سخت نیرنگ مى کنند تا بدین وسیله این حقیقت را مانند یک امر مبهم و یا حداکثر شوخی، جلوه دهند«۱۵»
[ همه تفسیر ها ] تفسیر های مسعود ورزيده (637 مورد)
  سوره طارق آیه 17 - ترجمة المیزان ج : 20ص :434


فمهل الکافرین امهلهم رویدا کلمه تمهیل مصدر باب تفعیل است که فعل امر مهل مشتق از آن است ، به
معنای امهال ، یعنی مهلت دادن ، و خلاصه هر دو لفظ به یک معنا است ، اما اولی که باب تفعیل است تدریج را می‏رساند ، و دومی که از باب افعال است یکبارگی را .و کلمه روید به معنای اندک است .
و معنای آیه این است که : وقتی می‏بینی آنها کید و حیله‏گریهایی دارند ، و من نیز حیله‏هایی دارم به عین آنچه آنها حیله‏اش می‏خوانند ، و با در نظر داشتن اینکه خدای تعالی بر کار خود غالب و مسلط است ، پس تو منتظر عذاب آنان باش ، و در باره آنان عجله مکن ، کمی مهلتشان بده که به زودی آنچه در تهدیدشان وعده دادم خواهد آمد ، چون هر آینده‏ای نزدیک است .
و در اینکه اول تعبیر فرمود به مهل - مهلت بده که چون باب تفعیل است تدریج را می‏رساند ، و در نوبت دوم تعبیر کرد به امهل که گفتیم یک‏بارگی را می‏رساند ، و امهل را مقید به قید رویدا کرد ، لطافتی است که بر کسی پوشیده نیست .

  سوره طارق آیه 15 - ترجمة المیزان ج : 20ص :434


انهم یکیدون کیدا و اکید کیدا یعنی کفار با کفرشان و انکار معادشان همه در این فکرند که با حیله‏هایی نور خدا را خاموش و دعوت تو را باطل سازند ، و من هم علیه ایشان حیله می‏کنم ، و حیله خدای تعالی همین است که ایشان را به دشمنی با سعادت خود وا می‏دارد ، استدراج می‏کند می‏فرماید : مال و اولاد بیشتری می‏دهم ، بر دلهایشان مهر می‏زنم ، و گمراهشان می‏کنم ، و بر گوش و چشمشان پرده می‏افکنم ، این چنین حیله می‏کنم ، تا در آخر به سوی عذاب روز قیامتش بکشانم .
  سوره طارق آیه 13 - ترجمة المیزان ج : 20ص :434


انه لقول فصل و ما هو بالهزل کلمه فصل به معنای جدا کردن دو چیز از هم است ، به طوری که بین آن دو فاصله‏ای پیدا شود ، و با اینکه قرآن قول فاصل و جدا سازنده است ، اگر آن را قول فصل خوانده ، از باب زید عدل است ، و هزل به معنای شوخی است ، در مقابل جدی .
و این دو آیه جواب قسم است و ضمیر انه به قرآن بر می‏گردد ، و معنایش ایناست که : به آسمانی چنان و زمینی چنین سوگند ، که قرآن سخنی جدا سازنده بین حق و باطل است ، و کلامی خالی از جد ، و صرف شوخی نیست ، آنچه را قرآن ثابت می‏کند حق محض است ، که شکی در آن نیست ، و چون حق است هیچ باطلی نمی‏تواند آن را باطل سازد ، و هر باطلی در صدد ابطال آن بر آید باطل بدون تردید است ، پس خبری هم که از قیامت و بازگشت داده حق است و در آن شکی نیست .
ولی بعضی گفته‏اند : ضمیر نامبرده به مطلب قبلی یعنی خبر رجوع و معاد بر می‏گردد .
ولی وجه سابق وجیه‏تر است .
[ همه لغت ها ] لغت های مسعود ورزيده (573 مورد)
  سوره اعلی آیه 5 - تفسیر نمونه
احوى : رنگ سبز سیر و گاه به معنى رنگ سیاه آمده است
 توضيح :
احوى از ماده حوه ( بر وزن قوه ) به معنى رنگ سبز سیر و گاه به معنى رنگ سیاه آمده است
  سوره اعلی آیه 5 - تفسیر نمونه
غثاء : گیاهان خشکى است که روى سیلاب قرار مى‏گیرد
 توضيح :

غثاء در اصل به معنى گیاهان خشکى است که روى سیلاب قرار مى‏گیرد ، همچنین به کفهائى که روى دیگ در حال جوشیدن پیدا مى‏شود غثاء مى‏گویند ، و این تعبیر به عنوان کنایه از هر چیزى که ضایع مى‏شود و بیهوده از دست مى‏رود استعمال مى‏شود ، و در آیه مورد بحث به معنى گیاهان خشکیده و در هم ریخته است.
  سوره اعلی آیه 2 - تفسیر نمونه
سوى : نظام بخشیدن و مرتب نمودن است
 توضيح : سوى از ماده تسویه به معنى نظام بخشیدن و مرتب نمودن است و مفهوم گسترده‏اى دارد که تمام نظامات جهان را شامل مى‏شود ، اعم از نظاماتى که بر منظومه‏ها و کواکب آسمان حاکم است ، و یا آنچه بر مخلوقات زمینى ، مخصوصا انسان از نظر جسم و جان ، و اینکه بعضى از مفسران آن را تنها به نظام خاص دست و پا و چشمهاى انسان ، و یا راست قامت بودن او تفسیر کرده‏اند در حقیقت بیان مصداق محدودى از این مفهوم وسیع است .


[ همه اﻋﺮاب ها ] اﻋﺮاب های مسعود ورزيده (9 مورد)
  سوره غاشیة آیه 12 - تفسیرنمونه
عین
 توضيح : گرچه ((عین )) در اینجا ((نکره )) است و معمولا نکره براى بیان یک فرد مى آید، ولى به قرینه سایر آیات قرآن معنى جنس دارد، و شامل چشمه هاى مختلف مى شود، همانگونه که در آیه 15 ذاریات مى خوانیم : ان المتقین فى جنات و عیون : ((پرهیزگاران در میان باغهاى بهشت و چشمه ها قرار دارند))
  سوره شمس آیه 5 - تفسیرالمیزان
ما
 توضيح : و کلمه ما در جمله و ما بنیها ، و در جمله و ما طحیها موصوله است
  سوره علق آیه 15 - تفسیرالمیزان
ناصیه
 توضيح : و در این آیه ناصیه ( موی جلو پیشانی ) را به صفت کاذبه و خاطئه توصیف کرده ، با اینکه این دو صفت ، صفت صاحب پیشانی است ، و این طور نسبت دادن از باب مجاز است .
[ همه صرف ها ] صرف های مسعود ورزيده (6 مورد)
  سوره نبا آیه 1 - ترجمة المیزان
عم یتساءلون
 توضيح : عم یتساءلون کلمه عم مخفف عن ما - از چه است ، و حرف الف از کلمه ما ی استفهامیه حذف شده ، و این اختصاص به این مورد ندارد ، هر جا که حرف جر بر سر ما ی استفهامیه در آید ، الف آن حذف می‏شود ، مثلا گفته می‏شود : لم ، مم ، علی م والی م که مخفف لما و مما و علی ما و الی ما است ، و مصدر تساؤل به معنای این است که مردمی از یکدیگر از مطلبی سؤال کنند ، یا بعضی بعد از بعضی دیگر از مطلبی سؤال کنند

  سوره نبا آیه 31 - تفسیر نمونه
مفاز
 توضيح : مفاز اسم مکان یا مصدر میمى از ماده فوز به معنى رسیدن به خیر و نیکى توام با سلامت است ، و به معنى نجات و پیروزى که لازمه این معنى است نیز آمده ، و با توجه به اینکه مفازا به صورت نکره ذکر شده ، اشاره به پیروزى عظیم و رسیدن به خیر و سعادت بزرگى است
  سوره شمس آیه 10 - ترجمه المیزان
دسى: کلمه "دسى" از ماده" دس" بوده است چیزى که هست یکی از دو سین آن قلب به یاء شده ، و به صورت دسی در آمده ، که ماضی باب تفعیلش دسی می‏شود.