[ همه نکته ها ]
نکته های محمدحسن کاشکي (3 مورد)
● سوره مجادلة آیه 6 - گواهی خدا
v معاد، صحنه ظهور قدرت و علم الهی است.
v به مجرم ، خلاف کاری هایش را تفهیم کنید.
v ستیزه جویان بدانند که توطئه ها و کارشکنی هایشان ثبت و ضبط میشود، گرچه خودشان فراموش کنند و از یاد ببرند.
v خلاف های کوچک خود را نادیده نگیرید که خداوند حساب دقیق همه را دارد.
v عالم محضر خداست، در محضر خدا معصیت نکنیم.
● سوره مجادلة آیه 2 - طلاق ظهار
در زمان جاهلیت، نوعی طلاق بود که بر اساس آن ،مرد دیگر حق بازگشت به همسرش را نداشت و زن نیز حق انتخاب شوهر دیگری نداشت، به این نوع طلاق ظهار میگفتند . در زمان پیامبر اسلام ، مردی همسرش را این گونه طلاق داد و خطاب به او گفت :«انت علی کظهر امی» تو نسبت به من ، مثل مادرم هستی . آن زن نزد پیامبر اسلام(ص) آمد و ماجرا را بیان کرد ، حضرت فرمود : قانونی از طرف خداوند برای این مورد نیامده است، زن هراسان شد و گفت :به خدا شکوه میکنم از بدبختی خود ، جوانی و سلامتی ام رفت، کودکانی دارم که اگر به شوهرم بسپارم ضایع میشوند و اگر نزد خودم باشند گرسته میمانند.طولی نکشید که آیات این سوره نازل شد و دستور رسید هرکس چنین کند ، باید کفاره بپردازد و طلاقی هم صورت نگرفته است . از آنجا که شوهر ، قدرت خرید برده و آزاد کردن آن را نداشت و نیز اطعام سصت مسکین در توان او نبود و دو ماه روزه گرفتن برای او ضرر داشت ،پیامبر اسلام(ص) مقدار مناسبی به او کمک کرد و آن مرد به واسطه حضرت، شصت فقیر را غذا داد و با این کفاره به زندگی خود بازگشت.
● سوره واقعة آیه 76 - ایه75و76 واقعه
س از بحث‌های فراوانی که در سورة واقعه دربارة معاد واثبات آن آمده، در آیه 75 و 76 می‌فرماید: "فَلا اُقسِم‌ُ بِمَوَقِع‌ِ النُّجوم # واِنَّه‌ُ لَقَسَم‌ٌ لَو تَعلَمون‌َ عَظیم; سوگند به جایگاه ستارگان، اگر بدانید این سوگند بزرگی است."
در شرح و تفسیر این دو آیه جای سخن بسیار است; در این جا به سه نکته اشاره میشود:
1. جایگاه کلمة "لا" در "فلا اقسم"; همانند این جمله در هشت آیه دیگر قرآن تکرار شده است. نظر مفسران در مورد جایگاه "لا" در این نه آیه در سه وجه خلاصه میشود:
الف: "لا" زاید و برای تأکید است. بیشتر مفسران این وجه را پذیرفته‌اند. مفسرانی مانند: "شیخ طوسی، امین الاسلام طبرسی، ابوالفتوح رازی، زمخشری، فیض کاشانی و علامه طباطبایی‌و....
ب: "لا" برای نفی است و آن چه را نفی نموده، قسم است; یعنی آن چه که برای آن سوگند یاد شده، آن قدر روشن و دارای عظمت و بزرگی است که نیازی به سوگند یاد کردن نیست.
ج: "لا" برای نفی اندیشه و گفتار باطل کفار است.(ر. ک: سوگندهای قرآن، ابوالقاسم رزاقی، ص 26 ـ 42، انتشارات توحید، قم.)
2. معنای "مواقع النجوم"; "مواقع" جمع "موقع" یعنی محل. در معنای این کلمه دیدگاه مفسران متفاوت است:
الف: جایگاه هر ستاره در آسمان;
ب: محل طلوع و غروب ستارگان;
ج: جایگاه ستارگان و مدارها و مسیر آنها;
د: سقوط ستارگان در آستانة قیامت; (بنابر این "موقع" مصدر میمی به معنای سقوط و وقوع است.)
'û : نزول قسمت‌های مختلف قرآن در فواصل زمانی مختلف (زیرا "نجوم" جمع "نجم" در زبان عربی، برای کارهای تدریجی هم به کار می‌رود.)(ر. ک: تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ج 14، ص 136، مؤسسة مطبوعاتی اسماعیلیان، قم; مجمع البیان، فضل بن حسن طبرسی، ج 9 و 10، ص 341، دارالمعرفة، بیروت; تفسیر نمونه، آیت الله ناصر مکارم شیرازی و دیگران، ج 23، ص 264و265، دارالکتب الاسلامیة.)
3. دلیل بزرگی این سوگند; در چهار آیة قرآن، خداوند به ستارگان سوگند یاد کرده است. از آن جا که همیشه به آن چه که مهم و پرارزش است سوگند یاد میشود، از سوگند خداوند به ستارگان، عظمت آنها فهمیده میشود و سبب میشود تا هر چه بیشتر در آنها اندیشه کنیم.(ر. ک: تفسیر نمونه، همان، ج 19، ص 7.)
عظمت و بزرگی ستارگان و کهکشان‌ها به اندازه‌ای است که یکی از دانشمندان می‌نویسند: اگر کسی با تلسکوب 20 اینچی فضا را نگاه کند، اجزایی را مشاهده خواهد کرد که فاصلة آنها از زمین بیش از یک میلیون سال نوری است و آن شخص بیش از یک بیلیون کهکشان مشاهده خواهد کرد.
دیگری می‌گوید: با اختراع تلسکوب از بیش از هزار میلیون ستاره عکس برداری شد.
شخص دیگری می‌گوید: تعداد ستارگان موجود در جهان محتملاً معادل مجموع شن‌های کلیه سواحل دنیا است.
ستاره شناسان می‌گویند: فاصلة ستارگان از یک دیگر از حد پندار بشر فراتر است و سزاوار است که خدا به جهت عظمت و وسعتشان به آنها سوگند یاد کند; زیرا نزدیک‌ترین کهکشان به ما، هفت صد هزار سال نوری با ما فاصله دارد. فاصلة نزدیک‌ترین ستاره تا زمین به نام "پروکسیما"، بیش از چهار سال نوری (3/4 سال نوری) است.
ضفاصلة نزدیک‌ترین سیارة منظومة شمسی "زهره" تا زمین، بیش از چهل میلیون کیلومتر است و فاصلة خورشید تا زمین صد و پنجاه میلیون کیلومتر است.
ستارگانی هستند که صدها هزار بار درخشنده‌تر از خورشیدند و ستارگان غول آسایی هست که قطر آنها چندین هزار بار بیش از خورشید است. و سقوط این ستارگان در آستانة قیامت بسیار عظیم و هولناک خواهد بود. بنابر این سوگند به ستارگان سوگندی بزرگ است و در جهان مادی چیزی به عظمت ستارگان یافت نمی‌شود.(ر. ک: سوگندهای قرآن، ص 344 ـ 352 / دانش عصر فضا، آیة‌الله حسین نوری، ص 124 و 32، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، قم.)