توضیح : در مجمع البیان (ج 6، ص 403) گفته: «طائر» در اینجا عمل انسان است، و عمل آدمى را به طائرى تشبیه کرده است که از چپ به راست پرواز مى‏کند که عربها آن را به فال نیک مى‏گیرند، و یا از راست به چپ مى‏پرد و آن را به فال بد مى‏گیرند، آرى مرغان در عرب دو حال داشتند یا از طرف چپ مسافر به طرف راست وى پرواز مى‏کردند که آن را سانح مى‏نامیدند، و یا طرف چپ خود را در برابر طرف راست ایشان قرار مى‏دادند، و آن را بارح مى‏خواندند و اصل این نامگذارى این بود که مرغ اگر سانح بود تیرانداز به سهولت مى‏توانست صیدش کند، ولى اگر بارح بود نمى‏توانست نشانه بگیرد.
ابو زید مى‏گوید: هر حیوانى (اعم از مرغ، آهو و یا غیر آن) در حال حرکت دیده مى‏شد آن را طائر مى‏نامیدند.

و در کشاف (ج 3، ص 371) آمده است که: عرب به مرغان فال مى‏زدند، و آن را «زجر» مى‏نامیدند، و چون به سفر مى‏رفتند، و در راه به آن برمى‏خوردند، کارى مى‏کردند که آن را از خود دور کنند، اگر از طرف چپ ایشان به طرف راستشان پرواز مى‏کرد آن را به فال نیک مى‏گرفتند، و اگر از طرف راست ایشان به سوى چپ‏شان مى‏پرید آن را شوم دانسته و به فال بد مى‏گرفتند، و به همین جهت فال بد را تطیر نامیدند.

و در مفردات آمده: تطیر اصلش تفال به طیر است، ولى بعدها هر فال زدنى را تطیر نامیدند، چه فال نیک و چه فال بد، چه با طیر باشد و چه با غیر آن، و در قرآن آمده: «قالُوا إِنَّا تَطَیَّرْنا بِکُمْ» (یس/18) گفتند که «ما شما را نحس مى‏دانیم» و به همین مناسبت گفته‏اند: «لا طیر الا طیرک- هیچ فال بدى نیست مگر فال بد تو» و نیز در قرآن آمده: «إِنْ تُصِبْهُمْ سَیِّئَةٌ یَطَّیَّرُوا بموسى- اگر بدى به ایشان برسد به موسى فال بد مى‏زنند» (أعراف/131) و نیز آمده: «أَلا إِنَّما طائِرُهُمْ عِنْدَ اللَّهِ - آگاه باش که فال بدشان نزد خداست-» (أعراف/131) یعنى آن شوم و پیش آمد بدى که در پیش دارند نزد خداست، که خدا به خاطر اعمال زشتشان برایشان آماده کرده.

در آیات زیر که مى‏فرماید: «قالُوا اطَّیَّرْنا بِکَ وَ بِمَنْ مَعَکَ» (نمل/47) و «قالَ طائِرُکُمْ عِنْدَ اللَّهِ» (نمل/47) و «قالُوا طائِرُکُمْ مَعَکُمْ» (یس/19) و «کُلَّ إِنسانٍ أَلْزَمْناهُ طائِرَهُ فِی عُنُقِه» نیز همه به این معنا است، و وقتى گفته مى‏شود: «تطایروا» معنایش این است که «سرعت گرفتند»، و به معناى «متفرق شدند» نیز استعمال مى‏شود (مفردات راغب، ماده «طیر»). [ بستن توضیحات ]

توضیح : و از آیه: «وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمَوْعِدُهُمْ أَجْمَعِینَ...إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی جَنَّاتٍ وَ عُیُونٍ» (حجر/43-45) استفاده مى‏شود که خداوند چنین مقرر فرموده است که عاقبت خیر، با داشتن ایمان و تقوى محقق مى‏شود، و عاقبت بد در پیروى از کفر و معصیت است.
و لازمه این قضاء این است که در عمل هر انسانى شواهدى باشد که به طور قطع و بدون خطا و اشتباه عاقبت او را تعیین و مشخص کند، چون گفتیم که چنین مقرر شده که هر عملى به صاحبش برگردد، و هر کسى جز عملش سرمایه دیگرى نداشته باشد و سرانجام کار «اطاعت» به بهشت و کار «گناه» به آتش بیانجامد. [ بستن توضیحات ]

توضیح : و خلاصه اینکه در جمله «وَ نُخْرِجُ لَهُ» اشاره‏اى است به اینکه حقایق کتاب اعمال از ادراک انسان پوشیده شده و در پس پرده غفلت است، و خداوند در روز قیامت آن را از پس پرده بیرون مى‏کشد و آدمى را از جزئیات آن با خبر مى‏سازد، و مقصود از جمله «یَلْقاهُ مَنْشُوراً» هم همین است و این خود دلیل بر این است که این کتاب براى هر کس آماده و زیر سر است، و نسبت به احدى در آن غفلت نمى‏شود. بنا بر این، جمله مذکور تاکید جمله قبلى است که مى‏فرمود: «وَ کُلَّ إِنسانٍ أَلْزَمْناهُ طائِرَهُ فِی عُنُقِهِ» چون حاصل معناى این جمله نیز همین بود که هر انسانى به زودى آثار اعمالش را خواهد یافت، اولا براى اینکه آثار اعمال، لازم لا ینفک و جدایى ناپذیر او است و ثانیا براى اینکه به صورت کتابى در آمده که به زودى آن را پخش و منتشر خواهد دید. [ بستن توضیحات ]

توضیح : 1-این روایت را نور الثقلین (ج 3، ص 144، ح 105) ابى الجارود از ابى جعفر (علیه‌السلام) روایت کرده است.

2-این روایت را تفسیر عیاشى (ج 2، ص 284، ح 32) از زرارة و حمران و محمد بن مسلم از امام ابى جعفر و امام صادق (علیهما‌السلام) روایت کرده است. [ بستن توضیحات ]