خواننده گرامى کلمه «منکن» را از نظر، دور ندارد، چون حرف «من» براى تبعیض است، مىفرماید: اجر عظیم مخصوص بعضى از شما همسران رسول خدا (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) است، و آن بعض همان نیکوکاران است، معلوم مىشود همسران آن جناب همه نیکوکار نبودهاند. و نیز مىفرماید: «یا نِساءَ النَّبِیِّ مَنْ یَأْتِ مِنْکُنَّ بِفاحِشَةٍ مُبَیِّنَةٍ یُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ ضِعْفَیْنِ وَ کانَ ذلِکَ عَلَى اللَّهِ یَسِیراً وَ مَنْ یَقْنُتْ مِنْکُنَّ لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تَعْمَلْ صالِحاً نُؤْتِها أَجْرَها مَرَّتَیْنِ وَ أَعْتَدْنا لَها رِزْقاً کَرِیماً» (احزاب/30-31) از این آیه و مخصوصا از کلمه «منکن» نیز بر مىآید که همسران رسول خدا (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) از نظر هدایت و ضلالت و خوبى و بدى دو جور بودند، و همه یکسان نبودند. و به همین جهت بود که دنبال اظهار بىنیازى خدا اظهار امید کرد، که اگر آن جناب طلاقتان دهد خداى تعالى زنانى بهتر از شما به او روزى کند، زنانى که مسلمان، مؤمن، عابد، توبهکار، قانت و سائح (روزهگیر) باشند، زنانى بیوه یا دوشیزگانى بکر.
توضیح : پس هر زنى که با رسول خدا (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) ازدواج مىکرد، و متصف به مجموع این صفات بوده، بهتر از آن دو زن بوده، و این بهترى نبود مگر به خاطر اینکه داراى قنوت و توبه بودند، و یا داراى قنوت به تنهایى بوده و در سایر صفات با سایر زنان اشتراک داشتند و قنوت عبارت است از ملازمت به اطاعت و خضوع.
این معنایى که براى قنوت کردیم با جملهاى که در آخر سوره درباره مریم آمده که «وَ کانَتْ مِنَ الْقانِتِینَ» تایید مىشود، پس قنوت همان چیزى است که بعضى از زنان رسول خدا (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) فاقد آن بودند، و آن عبارت بود از اطاعت رسول خدا (صلیاللهعلیهوآلهوسلم)، که اطاعت خدا هم در آن است و آن دو زن نداشتند، و نیز تقوى از نافرمانى رسول خدا (صلیاللهعلیهوآلهوسلم)، و پرهیز از آزار او، که باز فاقد آن بودند.
با بیانى که گذشت فساد این گفتار روشن مىشود که بعضى گفتهاند: وجه بهترى زنان فعلى از زنان قبلى آن حضرت این است که زنان فعلى آن جناب داراى شرافت همسرى با آن جناب هستند، و زنان قبلى به خاطر جدایى از آن جناب این شرافت را از دست دادند، وجه فساد این سخن این است که اگر ملاک بهترى که در آیه شریفه آمده صرف همسرى با آن جناب باشد، باید هر زنى که با آن جناب ازدواج مىکرده افضل و اشرف از زنان مطلقه آن جناب باشد، هر چند آن صفاتى که در آیه ملاک کرامت و برترى است نداشته باشد، و در این صورت شمردن آن صفات در آیه شریفه هیچ مورد نداشته، (و چون خداى عز و جل منزه از بىمورد سخن گفتن است، پس ملاک برترى، زوجیت و همسرى نیست، بلکه همان صفاتى است که در آیه ذکر شده).
[ بستن توضیحات ]