1- وظیفه‏ى پیامبر،ابلاغ دین و دستورات الهى است، «اُرسلتُ» مردم نیز در قبول و ردّ آن آزاد و داراى اختیار مى‏باشند. «طائفة منکم آمنوا... و طائفة لم یؤمنوا»
2- در مکتب انبیا، ایمان به هدف و راه آنان لازم است. «اُرسلتُ» یعنى ایمان به آنچه براى آن آمده‏ام.
3- تاریخ طرفداران حقّ و باطل را با توجّه به پایان و سرانجام کارشان باید مطالعه کرد. «فاصبروا»
4- گرایش گروهى از مردم به کفر، ما را متزلزل نکند که خداوند حاکم است. «فاصبروا حتّى یحکم اللّه بیننا»
5 - کسى که بداند خداوند بهترین و برترین داور است، صبور است و در کیفر و پاداش عجله نمى‏کند. «فاصبروا... و هو خیر الحاکمین» چنانکه باکى از حکم دیگران نیز ندارد.

1- دشمنان حقّ، براى جلوگیرى از راه خدا، همه جا در کمین بوده و از هر راه و شیوه‏اى استفاده مى‏کنند. «و لاتقعدوا بکلّ صراط»
2- ترساندن مردم و ایجاد مزاحمت براى آنان، ممنوع است. «توعدون»
3- اگر دشمنان نتوانند مؤمنان را بى‏دین کنند، مى‏کوشند تا سیماى دین را تحریف کنند و بدجلوه دهند. «تبغونها عِوَجاً»
4- گاهى افزونى جمعیّت (با نظم و برنامه)، مى‏تواند یک ارزش باشد. «فکثّرکم»
5 - یکى از عوامل تربیت و هدایت مردم، توجّه به نعمت‏ها و یادآورى سرگذشت پیشینیان است. «واذکروا... و انظروا»
6- مطالعه‏ى تاریخ و عبرت‏گرفتن از آن، سفارش الهى است. «وانظروا کیف ...»
7- در مطالعه‏ى زندگى مردم، به پایان و سرانجام کارشان بنگرید، نه کامیابى‏هاى مقطعى آنان. «عاقبة»
8 - بستن و یا منحرف نمودن راه خدا، نوعى فساد است. «تصدّون... تبغونها عوجا... المفسدین»

1- رفتار حضرت شعیب نسبت به مردم، دلسوزانه و برادرانه بود و شاید نسبتى با اهل مدین داشت. «اخاهم شعیباً»
2- تبلیغ و تربیت باید همراه با عاطفه و محبّت باشد. «قال یا قومِ»
3- توحید و یکتاپرستى، محور دعوت انبیاست. «اعبدوا اللّه...»
4- معجزه و دلیل‏هاى انبیا، در مسیر رشد و تربیت مردم و وابسته به ربوبیّت خداوند است. «بیّنة من ربّکم»
5 - پس از شرک و انحراف عقیدتى، انحراف‏هاى اقتصادى مهم‏ترین مسأله‏ى قوم حضرت شعیب بوده است. «اعبدوا اللّه... أوفوا الکیل»
6- کم‏فروشى، تقلّب در معامله، کم ارزش جلوه دادن اجناس مردم و ایجاد خلل در اقتصاد، حرام و از مصادیق فساد است. «لا تبخسوا النّاس اشیائهم و لاتفسدوا»
7- پیامبران، بر مسائل اقتصادى جامعه نیز نظارت داشته و درصدد سلامت و بهبود زندگى مردم بودند. «لاتبخسوا النّاس اشیائهم» دین و برنامه‏هاى آن، از زندگى دنیا جدا نیست.
8 - کم کارى هم مثل کم فروشى است، به جاى «أموالهم» فرمود: «أشیائهم» تا شامل همه چیز بشود.
9- ایمان کامل واقتصاد سالم، تأمین‏کننده سعادت دنیا وآخرت است. «ذلکم خیر»
10- هشدار و دستورهاى انبیا، سراسر خیر است و موجب سعادت انسان مى‏شود. «ذلکم خیر»
11- ایمان، ضامن کسب وکار صحیح وعدالت اجتماعى است. «لا تبخسوا النّاس... ان کنتم مؤمنین»

1- تغییر راه فطرت، (ارضاى جنسى از طریق مردان و همجنس‏بازى،) تغییر نعمت را به دنبال دارد. به جاى باران، پاره سنگ مى‏بارد. «وامطرنا علیهم مطراً» در دعاى کمیل مى‏خوانیم: «اللّهم اغفر لى الذّنوب الّتى تغیّر النعم»
2- قهر الهى مخصوص آخرت نیست، گاهى نیز در همین دنیاست. «امطرنا»
3- از تاریخ وسرنوشت دیگران عبرت بگیریم. «فانظر... عاقبة المجرمین»
4- قهر خداوند مخصوص یک دسته از مجرمان نیست، همه‏ى مجرمان به هوش باشند که سنّت الهى استثنا بردار نیست. «عاقبة المجرمین»

1- انسان آزاد است و خودش راه خود را انتخاب مى‏کند. (همسر پیامبر با آنکه در خانه‏ى وحى تغذیه مى‏شود، ممکن است راه کفر را برگزیند، چنانکه همسر فرعون راه توحید را برگزید). «الاّ امرأته» بنابراین همه جا تفکّر و اخلاق و تصمیم، وابسته به اقتصاد و تحت پوشش بودن این و آن نیست.
2- در اسلام، عامل نجات انسان رابطه‏ى مکتبى است، نه خویشاوندى. «الاّ امرأته» پس سرنوشت هرکس در گرو عمل خود اوست.
3- حسابِ بستگانِ رهبران الهى را از حساب خودشان جدا کنیم. «الاّ امرأته»
4- در اسلام، زن همانند مرد موجودى مستقلّ است. «الاّ امرأته» و از طرفى نباید موقعیّت و قداست کسى موجب توجیه خلافکارى‏هاى بستگان او شود.

1- زشت‏تر از نافرمانى وگناه، برخورد بى‏دلیل و غیر منطقى با ناصحان است. «ما کان جواب قومه الاّ ان قالوا اخرجوهم...»
2- در نهى از منکر، باید آماده‏ى تبعید و پذیرش مشکلات بود. «اخرجوهم»
3- مجرمان، براى پاکان حقّى در اجتماع قائل نیستند. «اخرجوهم من قریتکم»
4- هرگاه در جامعه‏اى فساد زیاد شد، پاکان را منزوى مى‏کنند و نهى از منکر و پاک بودن، جرم محسوب مى‏شود. «أخرجوهم... انّهم اُناس یتطهّرون»
5 - قوم لوط، با آنکه به گناه عادت کرده بودند، امّا حضرت لوط و یاران او را پاک مى‏دانستند. «انّهم اُناس یتطهّرون»
6- مهم‏تر از پاکى، پاک ماندن و مأیوس کردن نااهلان از اِعمال نفوذ است. «یتطهّرون» (فعل مضارع نشان استمرار است)

1- ارزش کارها، به انگیزه و شیوه ومقدار آن بستگى دارد. (جهادى ارزش دارد که با تمام توان در راه خدا باشد) «فى اللّه حقّ جهاده»
2- هم به مردم شخصیت دهید، «اِجتَباکم - أبیکم - تَکونوا شهداء على‏الناس» و هم سخت‏گیرى نکنید. «ما جَعَل علیکم فى الدّین من حَرَج»
3- در وضع قانون، مراعات توان مردم را بکنیم. «ما جَعل علیکم فى الدّین من حَرَج»
4- اسلام، دین آسان واحکام آن انعطاف پذیر است. در زمان‏ها و مکان‏هاى مختلف، شایستگى اجرا شدن را دارد. «ما جَعل علیکم فى الدّین من حَرَج»
5 - اسلام آئین ابراهیمى و سابقه بس درخشان دارد. «هو سَمّاکم المسلمین»
6- پیامبران، پدران امّت‏ها هستند. «أبیکم»
7- «مسلمان» نام مبارکى است که از قبل براى ما انتخاب شده است. «مِن قَبل»
8 - پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله بر اعمال ما گواه است. «لیکون الرّسول شهیدا»
9- نماز و زکات، تشکّر از خداوند است. (باید به شکرانه‏ى برگزیدگى و سابقه و لیاقت و گواه بودن امّت اسلام، نماز به پا داشت. «فاقیموا الصلوة...»
10- تنها به برگزیده بودن و نام اسلام و مسلمانى تکیه نکنیم، با نماز و زکات و تمسّک به خدا، این افتخارات را پاسدارى کنیم. «فاقیموا الصلوة و آتواالزکوة»
11- مشروعیّت ولایت‏ها و حکومت‏هاى بشرى در گرو منتهى شدن به ولایت الهى است. «هو مولاکم»
«الحمدللّه ربّ العالمین»
سیماى سوره‏ى مؤمنون
این سوره که یکصد وهجده آیه دارد، در مکّه نازل شده است.
با توجّه به بیان سیماى مؤمنان و آثار و نشانه‏هاى ایمان در آیات ابتدایى این سوره، نام «مؤمنون» براى آن انتخاب گردیده است. البتّه سرگذشت پیامبرانى چون حضرت نوح، هود، موسى و عیسى‏علیهم السلام و پاسخ اقوام مختلف به دعوت آنان در ادامه آمده است.
در فضیلت تلاوت این سوره، امام صادق‏علیه السلام مى‏فرماید: تداوم بر تلاوت این سوره خصوصاً در روزهاى جمعه، مایه‏ى سعادت دنیا و آخرت و همنشینى با پیامبران الهى در فردوس برین مى‏گردد. [1] توضیح : 1) تفسیر مجمع‏ البیان.

1- کار خیر (و ابتکارات و اختراعات و خدمات،) زمانى مؤثّر است که در سایه‏ى ایمان و بندگى خدا باشد. «آمنوا ارکعوا ... وافعلوا الخیر»
2- حتّى با رکوع و سجود و تعبد و کار خیر، رستگارى خود را قطعى ندانید، زیرا آفت غرور و حبط عمل در کار است. «لعلّکم تفلحون»
3- فلاح و رستگارى، آخرین مرحله‏ى تکامل است که بعد از انجام عبادات و کارهاى خیر باید امید آن را داشت. «لعلّکم تفلحون»

1- عالم، محضر خداست. «یعلم ما بین ایدیهم و ما خلفهم»
2- اکنون که خدا مى‏داند وهمه به سوى او مى‏رویم، گناه نکنیم. «یعلم... تُرجَع»
3 - خداوند آفرینش را طورى آفریده که بازگشت همه‏ى مسائل به سوى اوست. «و الى اللّه تُرجَع الامور»
4- حرکت هستى به‏سوى خدا، به خواستن یا نخواستن آنها نیازى ندارد.«تُرجع»
5- کاروان هستى به سوى هدفى مشخص، روان است. «تُرجَع الامور»

1- گزینش پیامبر، حقّ خداست، که خالق وبصیر است. «یَصطفِى - بصیر» (شاید کلمه سمیع و بصیر رمز آن باشد که ما هر کس را انتخاب مى‏کنیم و مسئولیّت مى‏دهیم، بر کارشان نظارت و حمایت داریم)
2- هر کسى لیاقت واستعداد پیام‏رسانى الهى ندارد. «من الملائکة رُسلا ومن‏النّاس»