1- سرچشمه‏ى شک غفلت از قدرت خداوند است. «اِن کنتم فى رَیب فانّا خَلقناکم»
2- با کفّار، مستدلّ، منطقى وقابل فهم سخن بگوییم. «اِن کنتم فى‏رَیب... فانّا خَلقناکم»
3- از راه محسوسات، مى‏توان با معقولات آشنا شد. «اِن کنتم فى‏رَیب... فانّا خَلقناکم»
4- معاد، هم جسمانى است و هم روحانى. «اِن کنتم فى‏رَیب من البَعث فانّا خَلقناکم»
5 - منشأ انسان و مادّه اوّلیه‏ى او از خاک است. «خَلقناکم من تُراب»
6- انسان، پیش از مرگ، هفت مرحله را طى مى‏کند. (تراب، نطفه، علقه، مضغه، طفولیّت، بلوغ، پیرى) «خلقناکم من تُراب ثمّ من نُطفة ...»
7- دوران مُضغه (که انسان در رحم مادر به شکل لخته گوشتى است) دوران شکل‏گیرى انسان است. «مُضغة مُخَلّقة»
8 - کسى که در دنیا از خاکِ بى‏جان انسان آفرید، پس در قیامت هم مى‏تواند. «لنُبیّن لکم»
9- زندگى داراى دو منحنى صعود و نزول است. صعود از خاک تا رسیدن به مرحله «اشدّکم» و منحنى نزول رسیدن به مرحله «أرذل العُمُر»
10- تمام مراحل خلقت، از استقرار نطفه تا تولد طفل، به دست خداست. «خلقنا - نُقرّ فى الارحام - نُخرجکم طفلاً»
11- تحوّلات طبیعى، نیاز به زمان دارد. (در آیه چندبار کلمه «ثمّ» که براى فاصله زمانى است، تکرار شده است)
12- استقرار نطفه و یا سِقط آن با خواست خداست. «نُقِرّ فى الارحام ما نشاء»
13 - مدّت حمل، از جانب خدا زمان‏بندى شده است. «الى أجل مسمّى‏»
14- تولّد انسان، به اراده‏ى خداوند است. «نُخرجکم»
15- همه‏ى انسان‏ها روز اوّل یکسانند. «طفلاً» نه «اطفالا» بعد به خاطر تغذیه و تربیت هرکدام داراى اخلاق و رفتارى مخصوص مى‏گردند.
16- مرگ، مخصوص پیران نیست. «و منکم مَن یُتوفّى»
17- انسان با مرگ محو نمى‏شود. «یُتوفّى»
18- ارزش انسان و زندگى او در پرتو علم و آگاهى و عقل اوست. (قرآن دلیل پست‏ترین مرحله عمر را فراموش کردن دانسته‏ها و اندوخته‏هاى علمى مى‏داند). «أرذل العُمُر لکیلا یعلم من بعد علم شیئاً»
19- زوجیّت و نر و ماده بودن، در گیاهان نیز مطرح است. «من کلّ زوجٍ بَهیج»

کلمه‏ى «یُتَوفّى» که از ریشه‏ى «وفاة» است، به معناى گرفتن کامل روح از وجود انسان و بیانگر بقاى روح بشر پس از مرگ است.
کلمه‏ى «بَهیج» از ریشه‏ى «بهجة» به معناى شادابى و خرّمى است. چنانکه نگاه به سبزه و گیاه مایه‏ى ابتهاج و شادابى انسان مى‏شود.
گرچه در این آیه، دوران پیرى و کهنسالى، پست‏ترین دوران عمر انسان شمرده شده، امّا علّتى که براى آن بیان گردیده، اختصاص به پیران ندارد، بلکه هر زمان که قواى عقلانى انسان ضعیف و ناتوان گردد، دوران پستى است، گرچه در جوانى باشد. «أرذَل العُمُر... لایعلم مِن بَعد علمٍ شیئاً»

در معناى «کُتِبَ»، جبرى علیه شیطان وجود ندارد، زیرا در آیات دیگر مى‏خوانیم: شیطان با اراده‏ى خود و لجاجت با حقّ، سجده نکرد و به کار خداوند اعتراض نمود و سوگند یاد کرد که مردم را گمراه کند. [22] بنابراین، «کُتِب علیه» یعنى براساس اراده و تصمیمى که شیطان گرفت، گمراه کردن پیروانش براى او حتمى شده است

«مَرید» به معناى بى‏خیر است، به بیابان بى‏گیاه مرید مى‏گویند و به نوجوان بى‏مو «اَمرَد» گفته مى‏شود.
آنچه که این آیه از آن نهى مى‏کند، بحث و جدال بدون داشتن آگاهى‏هاى لازم است، وگرنه جدال با مخالفان اگر با منطق صحیح و یا منطق خودشان باشد، بسیار هم بجاست. چنانکه در آیه‏اى دیگر مى‏فرماید: «جادلهم بالّتى هىَ أحسن» [21]

--------------------------------------------------------------------------------
21) نحل، 125.

همانا خداوند در قیامت، میان مؤمنان (مسلمان) و یهودیان و صابئین و نصارى‏ و مجوس و مشرکان، داورى کرده و حقّ را از باطل جدا خواهد نمود، همانا خداوند بر هر چیزى گواه (و از همه چیز آگاه) است.

و این گونه قرآن را (به صورت) آیات روشن نازل کردیم، و البتّه خداوند هر کس را بخواهد هدایت مى‏کند

اى مردم! اگر درباره‏ى قیامت شک دارید (با دقّت در وجود خود، شکّ خود را برطرف کنید،) ما شمارا از خاک آفریدیم (مواد غذایى خاک از طریق غذا به صورت نطفه در آمد) سپس از نطفه، سپس (به صورت) خون بسته شده، سپس (به صورت چیزى مانند) گوشت جویده شده که بعضى خلقت کامل یافته (وبه دنیا آید) وبعضى خلقت کامل نیافته (و سقط شود)، تا براى شما روشن سازیم (که بر هرچیز قادریم) وآنچه (از جنین‏ها) را که بخواهیم تا سرآمدى معیّن در رحم مادران قرار دهیم، سپس شمارا به صورت طفل بیرون مى‏آوریم، تا به حدّ رشد و بلوغ برسید و (در این میان) بعضى از شما مى‏میرند و بعضى به پست‏ترین مرحله‏ى زندگى (و پیرى) مى‏رسند تا جایى که دانسته‏هاى خودرا از دست دهند. (همچنین) زمین را (در زمستان) خشک و مرده مى‏بینى امّا هنگامى که باران بر آن فرو مى‏باریم، به حرکت درآید و رشد کند و انواع گیاهان زیبا مى‏رویاند.

- در قیامت، اهل بهشت، فارغ از رنج و ناله گرفتاران به کامروایى مشغولند. «لایسمعون حسیسها»
2- اشباع واقعى غرایز، تنها در بهشت ممکن است. «فیما اشتهت»
3- در بهشت، نه محدودیّت در نعمت‏هاست «فیما اشتهت» و نه محدودیّت در زمان بهره‏مندى. «خالدون» [ نظرات / امتیازها ]

یهدی
 توضيح : خبر أنَّ

اللهَ
 توضيح : اسم أنَّ

أنزلناه
 توضيح : فعل، فاعل، مفعول

یهدی
 توضيح : فعل مضارع صیغه1،‌ثلاثی مجرد، از باب فَعَلَ یَفعِلُ(هَدَی یَهدِی)، معتل ناقص یائی

أنَّ
 توضيح : حروف مشبهه بالفعل، نصب به اسم و رفع به خبر می دهد

أنزلنا
 توضيح : أنزلنا: فعل ماضی، صیغه14، ثلاثی مزید از باب إفعال،‌صحیح
نا: ضمیر متصل مرفوعی