تاریخ نگارش : بیست و یکم آذر 1390

فضایل، مناقب و تاریخ زندگانی اباعبداللّه الحسین علیه السلام
حاجیه تقی زاده فانید

آثار و برکات سیدالشهداعلیه السلام در دنیا و آخرت
اثر فوق بدان جهت نگارش یافت تا عاشقان و دوستداران سیدالشهداعلیه السلام از آثار، برکات و فوایدی که آن امام شهید در دنیا و آخرت، برای دوستدارانش دارد آگاهی بیشتری حاصل کرده در جهت معرفت و ازدیاد عشق و محبت به آن حضرت، تلاش جدی تر از خود نشان دهند.

آثار و برکات سیدالشهداعلیه السلام در دنیا و آخرت

رجالی تهرانی، علیرضا، قم، نبوغ، چاپ اول، 1375، 128 ص.

اثر فوق بدان جهت نگارش یافت تا عاشقان و دوستداران سیدالشهداعلیه السلام از آثار، برکات و فوایدی که آن امام شهید در دنیا و آخرت، برای دوستدارانش دارد آگاهی بیشتری حاصل کرده در جهت معرفت و ازدیاد عشق و محبت به آن حضرت، تلاش جدی تر از خود نشان دهند.
از آنجایی که شناسایی و بررسی موقعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دوران حسین بن علی علیه السلام می تواند در بیان و اهمیت آثار و برکات آن حضرت و حماسه کربلا، نقش مهمی را ایفا کند این مسئله نیز از نظر مؤلف دور نبوده و به آن پرداخته شده است. اگرچه به نظر می رسد که باید طبق نام کتاب، مطالب، در دو بخش: دنیا و آخرت تدوین می شد ولی به خاطر پرهیز از عناوین تکراری و جلوگیری از پراکندگی، مؤلف دو مقوله فوق را در هر یک از عناوین کلی فراهم نموده است.
آثار برکات فردی سیدالشهداعلیه السلام، آثار و برکات اخلاقی - تربیتی سیدالشهداعلیه السلام، آثار و برکات سیاسی - اجتماعی سیدالشهداعلیه السلام، آثار و برکات زیارت سیدالشهداعلیه السلام، آثار و برکات مرقد شریف سیدالشهدا علیه السلام، آثار و برکات تربت پاک سیدالشهدا علیه السلام و آثار و برکات عزاداری و گریه بر سیدالشهدا علیه السلام عناوین فصول هفتگانه کتاب را تشکیل می دهند.

2.

آغازی بی پایان، تاریخ و تحلیل های واقعه عاشورا

محمد نصر اصفهانی، اصفهان، فرهنگ مردم، چاپ اول، سال 1381، 68 ص

نوشتار حاضر حاوی دو بخش است. در بخش نخستین با استناد به متون کهن تاریخی شرحی از وقایع و رخدادهای مربوط به قیام خونین کربلا ذک می گردد. این کتاب ها عبارتند از: تاریخ یعقوبی، اخبار الطوال، تاریخ طبری و ارشاد شیخ مفید. در بخش دوم تحلیل و تفسیرهایی از علما و اندیشمندانی چون شهید مطهری، دکتر شهیدی، علامه طباطبایی، دکتر علی شریعتی، ابراهیم آیتی و محمدتقی بروجردی از حادثه عاشورا فراهم آمده است.

3.

امام حسین علیه السلام و عاشورا از دیدگاه اهل سنت

جباران، محمدرضا، قم، مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما، 1377، 96 ص.

این اثر در راستای تبیین اصولی موازین دین مبین اسلام برای مخاطبانی تهیه شده است که در آن سوی مرزها به منابع مطمئن اسلامی دسترسی ندارند.

شبهه های بی شماری به روح و جان مسلمانان جهان هجوم آورده است و می کوشد پیوندهای وحدت آفرین میان آنان را از هم بگسلد. این مجموعه با عنوان «امام حسین علیه السلام و عاشورا از دیدگاه اهل سنت گامی است در راه تبیین درست یکی از رویدادهای مهم ج ان اسلام؛ یعنی واقعه محرم سال 60 هجری، عناوین این نوشتار عبارت اند از: شخصیت و خصایص امام حسین علیه السلام، آغاز نهضت عاشورا، وقایع بعد از شهادت آن امام بزرگوار.

4.

بررسی تاریخ عاشورا

آیتی، محمدابراهیم، با مقدمه علی اکبر غفاری، تهران، صدوق، چاپ دوم، 1347، 268 ص.

کتاب فوق دربردارنده پانزده سخنرانی مرحوم دکتر آیتی در رادیو ایران در سال 1342 - 1343 است. موضوع این سخنرانی ها تاریخ عاشورا است و در آن ضمن توصیف قیام امام حسین علیه السلام به تحلیل آن پرداخته شده است. در سخنرانی اول تا چهارم گزارشی از قیام آن حضرت تا عاشورا ارایه شده و در سخنرانی پنجم تا پانزدهم از رخدادهای بعد از قیام سخن رفته است. در چند جای کتاب گفته شده که قیام امام حسین برای بدست آوردن حکومت نبوده، بلکه برای شهادت بود تا بدین وسیله دین پایدار بماند، همچنین توضیح داده شده که استقبال امام از شهادت به این معنی نیست که راهی به زنده ماندن نداشت و اگر تسلیم هم می شد. باز او را می کشتند (ص 77 - 80 و 89) و نیز توضیح داده شده که شهادت آن حضرت برای شفاعت گنهکاران و کفّاره گناهان این امت نیست و این پندار، نادرست است (ص 123 - 126) بخش زیادی از مباحث کتاب به رخدادهای پس از شهادت امام علیه السلام یعنی خطبه ها و برخوردهای اسیران اهل بیت اختصاص دارد. نویسنده خطبه های اسیران را از منابع مهم تاریخ کربلا و از عوامل بقای قیام امام دانسته و توجه زیادی به آن کرده است. از این رو بخشی از کتاب در شرح خطبه امام سجادعلیه السلام و حضرت زینب علیها السلام است.

5.

بررسی کوتاهی در زندگی رهبر آزادگان حسین علیه السلام

حکیمی، محمود، قم، نسل جوان، 1354، 111 ص.

مطالب مطرح شده عبارتند از: فلسفه شهادت، پیشگفتار، خانه فاطمه، تجلی گاه فضیلت و تقوی، ریشه های انقلاب، خلافت عثمان، حکومت علی، خطوط اصلی حکومت علی، توطئه های معاویه، مظهر پلیدی و شقاوت، آغاز حادثه بزرگ، نخستین شهیدان، قیام برای رهائی مردم، چه کسی بهتر از ابن سعد، خودفریبی، عاشورا، آغاز نبرد، اگر دین ندارید لااقل آزادمرد باشید، گوشه ای از کلمات قصار و مواعظ حضرت.

6.

تاریخ امام حسین علیه السلام (موسوعة الامام الحسین) علیه السلام (جلد اول)

تهران، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، انتشارات مدرسه، چاپ اول، 1378، 922 ص.

در این کتاب، تاریخ زندگانی امام حسین علیه السلام اصحاب و یاران آن حضرت بر اساس سه محور اصلی بازگو شده است. نوشتار حاضر از سوی «سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی» به زبان عربی نگارش یافته است. محور اول کتاب، بررسی تاریخ عاشورا و علل حوادث و پیامدهای آن است که این مطالب را در بردارد: دوره امامت امام حسین علیه السلام تا هلاکت معاویه، خلافت یزید و خودداری امام از بیعت با وی و خروج از مدینه، هجرت از مکه به کربلا و حادثه عاشورا، مقتل سادات و سیدالشهدا، حوادث پس از عاشورا تا بازگشت اهل بیت به مدینه و عقوبت قاتلان و خون خواهی مختار از آنان. محور دوم کتاب گردآوری اطلاعاتی است درباره احوال شخصیت ها از جمله: اهل بیت علیهم السلام اصحاب سیدالشهدا و زنانی که در واقعه عاشورا با ایشان همراه بودند. محور سوم مشتمل است بر حیات امام حسین علیه السلام از ولادت تا زمان حادثه عاشورا، فضایل و سیره سیدالشهدا، همچنین آیات و احادیثی درباره آن حضرت. فهرست منابع و مآخذ کتاب در هر صفحه ذکر گردیده است.

7.

تاریخ امام حسین علیه السلام (موسوعةالامام الحسین) علیه السلام (جلد دوم)

تهران، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، دفتر انتشارات کمک درسی، چاپ اول 1378، 866 ص

مجموعه حاضر، دومین جلد از تاریخ امام حسین علیه السلام یا موسوعة الامام الحسین علیه السلام است که از سوی «سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، وزارت آموزش و پرورش» به زبان عربی به طبع رسیده است. این مجموعه شامل مباحثی در زمینه تاریخ وقایع کربلاست که از زمان خروج امام حسین علیه السلام از بغداد به سوی مکه آغاز می گردد و تا وقایع آخرین روز تاسوعا ادامه می یابد. کتاب حاضر به صورت مجموعه روایات و سخنانی است که از کتاب های مختلف گردآوری شده و ذیل گفتار نیز فهرست منابع و مأخذ ذکر شده است.

8.

تاریخ امام حسین علیه السلام(موسوعةالامام الحسین) علیه السلام (جلد چهارم)

تهران، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، دفتر انتشارات کمک آموزشی، جلد چهارم، چاپ اول 1380، 910 ص.

کتاب حاضر جلد چهارم از «موسوعة الامام الحسین علیه السلام» است که طی آن، بخش هایی از زندگی امام حسین علیه السلام به زبان عربی بازگو می شود. تأکید نگارنده در این جلد بر وقایع شب تاسوعا و روز عاشورا است. نبردهای تن به تن و رجز خوان ها، نحوه شهادت یاران امام حسین علیه السلام، اسامی شهدای کربلا، وضعیت سپاه دو طرف، و نحوه شهادت امام حسین علیه السلام، موضوعات اصلی کتاب را تشکیل می دهد. این مطالب از منابع متعددی چون: مقتل الحسین، تهذیب التهذیب، الحسین علیه السلام ابن عساکر، الحسین بن علی ابن العدیم، و تهذیب اکمال، اقتباس شده است. کتاب با فهرست تفصیلی موضوعات و فهرست منابع به پایان می رسد.

9.

تاریخ سیدالشهدا علیه السلام

صفائی حائری، عباس، با تحقیق و ویرایش واحد تحقیقات مسجد مقدس جمکران، قم، مسجد مقدس جمکران، چاپ اول، 1379، 669 ص.

زندگی امام حسین علیه السلام از بدو تولد تا لحظه شهادت در این کتاب تحلیل و بررسی شده است. مؤلف با استفاده از منابع متعددی مانند تاریخ طبری و مروج الذهب و وقعة الصفین، ضمن ریشه یابی واقعه کربلا، وقایع سالهای پیش از شهادت امام حسین علیه السلام یعنی از زمان مقابله معاویه با امام علی و امام حسن علیه السلام را مورد کند و کاو قرار می دهد. وی راز پنهان ماندن فضایل امام حسین و کم بودن احادیث منقول از وی را در سیاست خصمانه دستگاه اموی جستجو می کند. به نظر مؤلف، امام حسین از شهادت خود و یارانش و از اسارت اهل بیت خویش با خبر بوده است. مؤلف در میان نقل های مختلف تاریخی، حد ث منسوب به امام سجادعلیه السلام را ترجیح می دهد که در آن، شمار سپاه مقابل امام حسین، سی هزار نفر ذکر شده است. در این کتاب همچنین مطالبی در مورد مختار ثقفی بیان گردیده و مذمت وی در تاریخ، معلول تبلیغات امویان و آل زبیر دانسته شده است.

10.

حدیث بوی سیب (گزیده ای از خصائص الحسینیه) بیان ویژگی ها و ذکر مصایب امام حسین علیه السلام

احمدوند، محسن، قم، میثم تمار، چاپ اول 1380، 240 ص.

حدیث بوی سیب گزیده ای از کتاب «خصائص الحسینیه» شیخ جعفر شوشتری است که طی آن به برخی ویژگی های شخصیتی، فضایل و مصایب امام حسین علیه السلام اشاره شده است. این کتاب با عناوینی از این دست به طبع رسیده است. خصوصیات امام حسین علیه السلام در عوالم وجود، خصوصیات حمیده و اخلاق پسندیده امام حسین علیه السلام، خصوصیات عبادات امام حسین علیه السلام در روز عاشورا، در خصوص الطاف الهیه نسبت به امام حسین علیه السلام، خصوصیات خشوع دل برای آن حضرت و جاری شدن اشک با یاد او، و ذکر مصایب امام حسین علیه السلام.

11.

حسین بن علی علیه السلام حماسه تاریخ

حجتی کرمانی، محمدجواد، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، مرکز چاپ و نشر، چاپ اول 1377، ص260.

مطالب کتاب حاضر در 3 بخش تنظیم یافته است. در بخش اول، از تکوین شخصیت، ارگانیزم روحی، افکار، ایده ها، زندگی خصوصی و موقعیت اجتماعی امام حسین علیه السلام سخن به میان آمده است. در بخش دوم، عوامل اساسی انحرافات جامعه اسلامی طی چند دوره از مرگ پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم تا زمامداری علی علیه السلام و از شهادت علی علیه السلام تا مرگ معاویه بررسی شده است. بخش سوم به تبیین استراتژی انقلاب امام حسین علیه السلام و تأثیرات و پیامدهای آن اختصاص دارد.

12.

در مکتب حسین علیه السلام شیعه شدم

حسینی مراکشی، ادریس، مترجم: مالک محمودی، قم، امام المنتظر(عج)، چاپ اول، 1380، 528 ص.

کتاب حاضر ترجمه «الانتقال الصعب فی المذهب و المعتقد» تألیف ادریس حسینی مراکشی است که طی آن نگارنده زندگی، کرامات، فضایل و مناقب حضرت امام حسین علیه السلام را ذکر می کند. افزون بر آن، ماجرای ثقیفه، حکومت امام حسن علیه السلام، و نحوه به قدرت رسیدن یزید را شرح می دهد. بخش عمده کتاب به مجموعه واکنش های امام حسین علیه السلام در دوره های مذکور، همچنین واقعه خونین کربلا اختصاص دارد.

13.

رسول ترک «آزاد شده امام حسین علیه السلام»

سیف اللهی، محمدحسن، قم، مسجد مقدس صاحب الزمان(جمکران)، چاپ اول 1380، 208 ص.

در صفحات نخست این کتاب شرح مختصری از زندگی و ماجرای توبه «رسول داد خواه خیابانی» (1284 تا 1339 ه .ش) به طبع رسیده است. وی فردی بود که به زورگویی و لاابالی شهرت داشت، اما پس از ماجرایی، تحول عمیقی در وی رخ می دهد و به یکی از مریدان امام حسین علیه السلام بدل می شود. در ادامه کتاب چهل خاطره از دوستان و آشنایان نامبرده درباره اعمال و رفتار وی آورده شده است.

14.

زندگانی امام حسین علیه السلام

رسولی محلاتی، سیدهاشم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ سوم، 1378، 592 ص.

این کتاب پژوهشی است مستند با شیوه ای گزارشی و تحلیلی که به تفصیل در تاریخ زندگانی امام حسین علیه السلام از تولد تا شهادت نگاشته شده است. این اثر مشتمل بر 17 فصل با عناوین فرعی گسترده است. در بخش آغازین کتاب خلاصه ای از شرح مؤلف و آثار علمی او ارائه شده است. اهم عناوین کتاب عبارت اند از: تاریخ ولادت و نامگذاری و خبر دادن از شهادت امام حسین علیه السلام توسط پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم، پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله وسلم و امام حسین علیه السلام، امام حسین علیه السلام در دوران خلفای نخستین و حکومت علی علیه السلام و امامت امام حسن علیه السلام، امام حسین علیه السلام پس از شهادت برادر و سالهای پایانی خلافت معاویه، ولایتعهدی یزید، بحث و تحقیق در علل نهضت امام حسین علیه السلام، نقد نظریه تشکیل حکومت اسلامی به عنوان هدف قیام امام حسین علیه السلام با ارائه مستندات دینی و تاریخی، نقل آراء عبده و محمد عبدالباقی و علائلی در مورد قیام حسینی، دوران حکومت ننگین یزید تا قیام امام حسین علیه السلام گزارش تفصیلی نهضت امام حسین علیه السلام - به شیوه مقتل نگاری - امام حسین علیه السلام در مدینه و حرکت به سوی مکه و گسیل مسلم بن عقیل علیه السلام به کوفه و حرکت امام علیه السلام از مکه به سوی عراق و حادثه خونبار کربلا و شهادت امام حسین علیه السلام و یاران و اهل بیت و فرزندان آن حضرت و شرح احوال فرزندان و همسران آن حضرت، فضایل و مکارم اخلاق و کرامات و مواعظ آن حضرت.

15.

زندگانی امام حسین علیه السلام

رهنما، زین العابدین، دو جلد در یک مجلد، تهران، زوار، چاپ هجدهم، 1378، 294 + 464 ص.

این کتاب با ساختاری شبیه کتابهای رمان، گاهی با تفصیل و زمانی به صورت خلاصه و گاهی همراه با تعابیری احساسی و حماسی و ادبی، به تحلیل و توصیف زندگانی امام حسین علیه السلام و قیام عاشورا پرداخته است. کتاب با مقدمه ای مفصل که بیشتر از شرح زندگی امام حسین علیه السلام به نظر می رسد، به بررسی حوادث تاریخی صدر اسلام و خلفای نخستین و فتوحات اسلامی و دور ن خلفای سفیانیان پرداخته است. این کتاب دو جلدی در یک جلد طبع گردیده است. جلد اول آن دارای 38 فصل و جلد دوم دارای 68 فصل است. برخی عناوین مهم جلد اول عبارت اند از: تحلیل و گزارش فتوحات اسلامی و حمله مسلمانان به ایران و علل و عوامل شکست ساسانیان و قوّت مسلمانان، تحلیل اوصاف یزید، شهادت حجر بن عدی و یارانش، سیاست ها و شیطنت های معاویه و اوصاف شامات، شرح تفصیلی ماجرای عشق یزید به ارینب و دسیسه طلاق او از شوهرش عبدالله، داستان شهربانو، داستان تولد و نوجوانی امام حسین علیه السلام ادامه گزارش جنگهای مسلمانان و ایران در زمان یزدگرد سوم. عناوین مهم جلد دوم بدین قرار است: خلافت عمر و ماجرای قتل او، خلافت عثمان و شیوه حکومت و داستان کشته شدن او، تشریح ابعاد مختلف سیاسی و نظامی و فرهنگی دوران و خلافت علی علیه السلام، تاریخ سلطه معاویه و تشریح ابعاد دوران خلافت معاویه و نیرنگ ها و جنایات او تا مرگش، حکومت یزید، تاریخ قیام امام حسین علیه السلام از ابتدا و مدینه و فرستادن قاصد به سوی کوفه، حوادث عاشورا و اسارت خاندان عصمت و وقایع پس از عاشورا تا مجلس یزید در شام. نویسنده در پایان کتاب نتیجه گیری عبرت آمیزی آورده است درباره سرانجام پیروزی حق و زندگی جاودانی امام حسین علیه السلام و لعنت و بدنامی جاودانی یزید و باطل.

16.

زندگانی اباعبدالله الحسین علیه السلام

علی بن موسی ابن طاووس؛ مترجم: محمد صحفی، قم، اهل بیت علیهم السلام، چاپ چهارم 1377،ص256.

این اثر مشتمل است بر ترجمه و شرح کتاب «لهوف» در شرح زندگانی پیشوای شهیدان حسین بن علی علیه السلام. مطالب کتاب در سه قسمت با این عناوین فراهم آمده است: «شرح زندگانی حسین علیه السلام از روز ولادت تا بامداد عاشورا»، «وقایع روز عاشورا و شهادت شهدا» و «جزئیات وقایع بعد از شهادت حسین علیه السلام تا بازگشت اهل بیت علیهم السلام به مدینه».

17.

زندگانی حضرت امام حسین علیه السلام و داستان کربلا و عاشورا گزیده ای از منتهی الامال محدث قمی رحمه الله

استادی، رضا، قم، دفتر نشر برگزیده، چاپ اول 1380، 272 ص.

نوشتار حاضر برگزیده و متن ساده شده ای از کتاب «منتهی الامال فی تواریخ النبی والال» تألیف شیخ عباس قمی درباره فضایل و کرامات امام حسین علیه السلام، همچنین وقایع و رخدادهای تاریخی مربوط به آن حضرت است که با عناوینی از این دست تدوین شده است. فضایل و مناقب و مکارم اخلاقی آن حضرت، ثواب گریه کردن و گفتن و خواندن مرثیه و اقامه مجلس عزا، آمدن جناب مسلم به کوفه، ملاقات آن حضرت با حر بن یزید ریاحی، وقایع روز تاسوعا، وقایع روز عاشورا، وقایعی که بعد از شهادت واقع شده، دفن اجساد مطهّر شهدا، ورود اهل بیت علیهم السلام به دارالعماره، نامه ابن زیاد به یزید، ورود اسرا و سرهای شهدا به شام، ورود اهل بیت علیهم السلام به مدینه طیبه.

18.

سبط نبی حسین بن علی علیه السلام: رمز قرآن از حسین آموختیم

بی آزار شیرازی، عبدالکریم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول، 1376، 32 ص.

این اثر مجلد اول از مجموعه چهارجلدی سبط نبی بر آن است تا گوشه ای از ولایت و کارگردانی امام حسین علیه السلام را با سیاست و تدبیرات الهیه در پشت صحنه به تماشا بگذارد تا خواننده ببیند که چگونه این ابرمرد تاریخ توانست با هفتاد و دو تن یاران خود تمامی زمین را به کربلا و تمامی زمانها را به عاشورا تبدیل کند و بنیان طاغوت و ظلم و استبداد را در بسیاری از مکانها و زمانها بر کند و اسلام و استقلال و آزادی را جایگزین آن سازد. کتاب مصور و رنگی است و استناد آن به آیات قرآن و کتب معتبر شیعی است. عناوین برخی از مباحث کتاب بدین قرار است: حسین علیه السلام پاداش پاکدامنی زهراعلیها السلام، امام حسین علیه السلام، نمونه اخلاق قرآن، تفسیر شهید و شهداء، امام حسین علیه السلام تفسیر رموز کلمات نمایشی حج ابراهیم و اسماعیل، امام حسین و تفسیر آیه قرآن.

19.

سبط نبی، حسین بن علی علیه السلام زمین گسترده کربلا در سرزمین عراق، شام و عربستان

بی آزار شیرازی، عبدال ریم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول، 1376، 48 ص.
این کتاب مجلد دوم از مجموعه چهار جلدی سبط نبی حسین بن علی علیه السلام است که به جریان خون کربلا در سایر زمین ها پرداخته. از آن جا که اهل بیت علیهم السلام از جریان حادثه دلخراش کربلا برای بیداری و آگاهی مردم نسبت به ظلم و بیداد بنی امیه بهره گرفتند و به هر سرزمینی که رسیدند خون حسینی را به مردم آنجا تزریق کردند، دیری نپایید که انقلاب کربلا از عراق به سایر نقاط جهان جریان یافت. به شام، مدینه، مکه، یمن، خراسان، سمرقند، افغانستان، سواحل چین، هند و پاکستان و... مباحث کتاب عبارت اند از: امام حسین علیه السلام و تفسیر آیه من قتل نفسا، احیای سرزمینهای اسلامی با تزریق خون حسینی، تزریق خون کربلا توسط کاروان اسرا به مردم شهرهای عراق، شام و حجاز، عراق در تسخیر خاندان حسینی، سر امام حسین علیه السلام و حضرت یحیی، دو سند جنایت تاریخ در شام، تزریق خون زینب علیها السلام در سرزمین شام و تجاوز به حرم.

20.

سبط نبی، حسین بن علی علیه السلام: زمان، گسترده عاشورا

بی آزار شیرازی، عبدالکریم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول، 1376، 48 ص.

این اثر مجلد سوم از مجموعه «سبط نبی حسین بن علی علیه السلام» است که «زمان گسترده عاشورا» عنوان گرفته. در این مجلد به حرکتهای انقلابی مسلمانان متأثر از حادثه دردناک کربلا پرداخته شده، جماعتی که از نقاط مختلف زمین گرد آمدند و به طور پنهانی نهضت عاشورا را تداوم دادند. مباحث ارائه شده در این مجلد عبارت اند از: قیام مختار، قیام ابومسلم خراسانی، ولایت ائمه علیهما السلام بعد از حادثه کربلا، امام سجادعلیه السلام پاسدار نهضت اصلاحی سیدالشهداعلیه السلام، پاسداری امام سجادعلیه السلام از سنگر اتحاد، پاسداری امام سجادعلیه السلام از ادب سیدالشهداعلیه السلام، پاسداری امام سجادعلیه السلام از مرزها در برابر حملات نظامی و تهاجمات فرهنگی و ... .

21.

شرح وصال: ترجمه المجالس السنیه

محسن امین جبل عاملی؛ مترجم: محمدرضا، جبّاران، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، شرکت چاپ و نشر بین الملل، چاپ اول 1380، 288 ص.

نوشتار حاضر ترجمه جزء اول از کتاب «المجالس السنیه» است که طی آن، در قالب مجالس روضه شرحی از زندگانی امام حسین علیه السلام از هنگام تولد تا شهادت به دست داده شده است. در پایان هر مجلس به تناسب، اشعاری در رثای اهل بیت علیهم السلام آورده شده است.

22.

عبور از غروب: تاریخ تحلیلی قیام امام حسین علیه السلام از آغاز تا پایان اسارت اهل بیت

شمس الدین، سیدمهدی، قم، مؤسسه توسعه فرهنگ قرآنی، چاپ اول، 1379، 127 ص.

گفتاری است راجع به علل قیام امام حسین علیه السلام خصوصیات این قیام و چگونگی آن، مؤلف حادثه عاشورا را از زمان مرگ معاویه ریشه یابی کرده و علل رویارویی امام حسین علیه السلام با لشکر یزید را مورد کند و کاو قرار داده است. کتاب به روش توصیفی و تاریخی و با استفاده از منابع شیعی و سنی نگارش یافته است. جنبش کوفه، شهادت امام حسین و یارانش، اسرا، قیامهای توابین و قیام مختار از فصلهای آن است.

23.

علی علیه السلام و حسین علیه السلام: دو قهرمان اسلام

گابریل انکری؛ مترجم: فروغ شهاب، تهران، ارمغان، چاپ اول 1378، 322 ص.

گابریل انکری در این کتاب، نخست تصویری از زندگی اعراب، ظهور پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم و وقایع صدر اسلام به دست می دهد؛ سپس با استناد به مدارک تاریخی، حضرت علی علیه السلام و امام حسین علیه السلام و نقش سازنده آنها را در جهان اسلام باز می نماید.

24.

قصه کربلا، بضمیمه قصه انتقام

نظری منفرد، علی، قم، سرور، چاپ ششم، 1379، 704 ص.

واقعه عاشورای حسینی یکی از بزرگترین و جامع ترین رویدادهای تاریخی است که هنوز با گذشت قرنها تازگی و طراوت و جذّابیت و آموزندگی خود را از دست نداده و همچنان باقی مانده که نویسندگان و محققان با متدها و شیوه های گوناگون و متفاوت - که آن هم نتیجه نگرش به این حادثه عظیم از زوایای مختلفی است - آن را ترسیم کرده اند که به برخی از این شیوه ها و آثار مربوط به زندگی و قی م امام حسین علیه السلام اشاره می شود.

1 - جمع آوری و نگارش حادثه کربلا فقط بعنوان یک رویداد تاریخی همانند دیگر رویدادها که در جای و زمان مناسب خود ثبت کرده اند. البته بعضی به صورت مفصّل نقل کرده اند مثل «تاریخ طبری» و «الکامل فی التاریخ» و گروهی در نهایت ایجاز و اختصار همانند «تاریخ یعقوبی» و «مروج الذهب» و برخی راه میانه را برگزیده اند، چون «ارشاد» شیخ مفید و «منیرالاحزان» ابن نما و «اللهوف» سیدابن طاوس

2 - دسته دیگر به طور مستقیم به نوشتن مقتل نپرداخته اند بلکه زندگانی و سیره امام حسین علیه السلام و فضائل و مناقب او را ذکر کرده اند و در ضمن آن از واقعه کربلا نیز سخن گفته اند، که می توان «بحارالانوار» علامه مجلسی و «عوالم» بحرانی و «جلاءالعیون» شبّر و «کشف الغمّه» اربلی و «مناقب» ابن شهر آشوب را می توان نام برد.

3 - گروهی از نویسندگان هم با نگاهی تحلیلی به نهضت عاشورا نگریسته اند و از این جنبه که مکتب عاشورا به انسان ها درس شجاعت، صبر، ایثار، وفا، ایمان، اخلاص و عشق به خدا را می آموزد، رخدادهای مربوط به عاشورا را گرد آورده اند، همانند «سمو الذات» علائلی و «حیاةالحسین» قرشی.

4 - جمعی دیگر انقلاب کربلا را حرکتی حماسی قلمداد کرده و از این زاویه واقعه کربلا را مورد بررسی قرار داده اند.

5 - برخی دیگر به کاوش و یافتن علل و اسباب قیام حسین علیه السلام پرداخته اند و انگیزه و یا انگیزه های قیام و نهضت آن بزرگوار را برشمرده اند.

این ها چند نمونه از شیوه های گوناگونی است که در زمینه گزارش و تحلیل حادثه عاشورا از طرف نویسندگان عرضه شده است. آنچه که در نگارش این کتاب از نظر ترتیب واقعه کربلا مورد توجه بوده این است که نویسنده با اسلوب تاریخ نگاری، ولی از زاویه ای دیگر به طف نگریسته است. مهمترین ویژگی این اثر «سفرنامه بودن» آن است. سفرنامه ای که خود امام، اصحاب و خانواده او و دیگر حاضران، راویان آن هستند. سفر امام در پنج مرحله گزارش شده است: سفر اول، حرکت از مدینه به سوی مکه با هدف امتناع و سرباز زدن از بیعت با یزید و روی آوردن به جایگاهی مناسب برای رساندن پیام خود به مسلمانان جهان در عدم بیعت با یزید و ردّ صلاحیت او برای خلافت به مسلمانان، در قالب ملاقاتها، سخنرانیها، و مکاتبات همچون نامه ای که به اهل کوفه و یا بصره ارسال فرموده اند، سفر دوم: حرکت ز مکه به سوی عراق که به صورت ظاهر برای اجابت دعوت مردم کوفه که نامه های زیادی به حضرت نوشته، و نیز کسانی را که برای دعوت از حضرت فرستاده بودند؛ در واقع حرکت برای انجام رسالت عظیمی که بر عهده داشت و آن قیام عظیم بود در راه سعادت و آگاهی و بیداری انسانها و رفع فساد.

سفر سوم: حرکت اهل بیت به سوی شام همراه با رسالت تبلیغ و رسانیدن پیام امام علیه السلام، سفر چهارم: حرکت از شام به سوی کربلا و اقامه ماتم و عزاداری سفر پنجم: بازگشت به سوی مدینه، مؤلف حوادث این سفرنامه را از لابه لای متون پرشمار قدیم و جدید استخراج و تنظیم کرده است که فهرست بلند این منابع در پایان کتاب دیده می شود.

25.

کرامات امام حسین علیه السلام [شامل 100 داستان شگفت ]

محمدی اشتهاردی، محمد، قم، نصایح، چاپ اول 1380، 192 ص.

مجموعه حاضر مشتمل بر صد داستان از فضایل و کرامات امام حسن علیه السلام است. داستان ها طی سه فصل بدین شرح سامان یافته اند: کرامات امام حسین علیه السلام قبل از ماجرای کربلا، کرامات امام حسین علیه السلام در رابطه با ماجرای کربلا، و کرامات امام حسین علیه السلام پس از شهادت آن حضرت.

26.

مجالس المواعظ و البکاء فی ایام عاشورا

شیخ جعفر شوشتری، قم، شریف الرضی، 1374، 181 ص، تهران، شرکت نشر و تبلیغ نیک معارف، 1371، ص175 .

این کتاب نیز نوشته عالم ربانی، مرحوم شیخ جعفر شوشتری می باشد. نکته ای که در این مقام شایسته ذکر است آن است که آن مرحوم خود نقل کرده: «بعد از فراغت از تحصیل در نجف و نیل به درجه اجتهاد، به وطنم بازگشتم و مشغول به تبلیغ احکام گردیدم و چون در وعظ و منبر مهارتی نداشتم، ماه مبارک رمضان از روی تفسیر صافی و در ایام عاشورا از روی کتاب روضه الشهدای ملاحسین کاشفی در منبر می خواندم. یک سال بدین منوال گذشت و محرم رسید. شبی فکر کردم که تا کی باید از روی کتاب بخوانم؟ در این خیال رفتم که دیگر از کتاب در منبر مستغنی شوم و با این فکر، از ناتوانی خود ملول شدم. همان شب در خواب دیدم که در صحرای کربلا هستم و درست همان موقعی که کاروان حسینی به کربلا رحل اقامت افکنده است، من در خیمه رفته به حضرت سلام کردم آن حضرت مرا در نزد خویش نشانید و به حبیب ابن مظاهر فرمود: فلانی مهمان ماست ولی آب که نزد ما نیست با آرد و روغن برای ایشان غذایی درست کنید. در آن دم حبیب برخاسته طعامی درست نموده آورد و جلوی من گذاشت. من چند لقمه کوچک از آن خوردم و از خواب بیدار شدم. اینک از برکت آن طعام به قایق و لطائف آثار ائمه آشنا شده ام».

آن مرحوم به برکت این ذوق و فهم کتابهایی را درباره حضرت سیدالشهداعلیه السلام به رشته تحریر درآورد، علاوه بر این آن مرحوم در منبر و وعظ نیز بسیار مشهور و خبره بود. کتابی که با عنوان مواعظ یا مجالس المواعظ و البکاء از ایشان باقی مانده، منبرهای ایشان در سیزده شب اول محرم و اربعین سال 1297 قمری است که فردی آنها را پای منبر ایشان نوشته و سپس به صورت کتاب درآورده است. این کتاب علاوه بر مطالب موعظه که بسیار زیبا و متین ایراد شده است، مقتل و ذکر مصیبت آن حضرت نیز به سبکی خاص ارائه شده است. زیرا آنچه که در این کتاب مشهور است، آن مرحوم به ندرت مقتل صریح می خوانده اند و اکثراً مطالب ایشان، دریافتهایی از متن مقتل بوده است و البته چون این سخنان از دلی سوخته و پاک و مخلص برآمده در دلها بسیار اثر می کرد تا آنجا که اینک نیز خواننده کتاب بسیار تحت تأثیر قرار می گیرد.

27.

مواعظ شوشتری: سخنرانی های مرحوم جعفر شوشتری رحمةاللَّه در ماه محرم الحرام شامل چهارده مجلس

شوشتری، جعفر بن حسین، به اهتمام صادق حسن زاده، قم، مؤمنین، چاپ اول، 1377، 164 ص.
اثر حاضر مجموعه ای است از چند سخنرانی که در ماه محرم ایراد شده است. مضامین برخی سخنرانی ها عبارت اند از: زندگانی امام حسین علیه السلام واقعه کربلا، شب تاسوعا، روز عاشورا، شهادت یاران و به اسیری رفتن کاروانیان، منابع و مآخذ سخنرانی ها در پاورقی ها آمده است.