برخى از اهل کتاب و مشرکان، از پیامبر خواستند که خدایت را براى ما معرفى کن؛ این سوره که به منزله شناسنامه خداوند است، نازل شد و خداوند را از داشتن پدر و مادر یا فرزند و همسر و یا شبیه و شریک، پاک و منزه دانست.
این سوره شامل خالص‏ترین عقاید توحیدى است، از این رو سوره توحید و اخلاص نام گرفته است.
در فضیلت این سوره، روایات بسیارى وارد شده است که به برخرفى کن؛ این سوره که به منزله شناسنامه خداوند است، نازل شد و خداوند را از داشتن پ%Dود بخوانید و پس از آن بگویید: «کذلک اللّه ربّى: پروردگار من چنین است.»
به گفته روایات، این سوره در اهمیّت، به منزله یک سوم قرآن است. یک بار تلاوت آن، برابر تلاوت یک سوم قرآن و دوبار تلاوت آن، معادل دو سوم و سه بار تلاوت آن برابر تلاوت کل قرآن است.
رسول خداصلى الله علیه وآله فرمود: سوره توحید مثل على بن ابى‏طالب است که هر کس او را قلباً دوست دارد یک سوم ایمان را داراست و هر کس با قلب و زبان دوست بدارد دو سوم ایمان را دارد و هر کس با قلب و زبان و اطاعت در عمل، همراه او باشد ایمانش کامل است.
تلاوت این سوره به عنوان یکى از تعقیبات نماز به شمار آمده و در روایات مى‏خوانیم: هرکس تلاوت آن را بعد از هر نماز ترک نکند، خداوند خیر دنیا و آخرت را به او مى‏دهد و او و والدین و فرزندانش را مى‏آمرزد.
امام سجادعلیه السلام فرمود: چون خداوند مى‏دانست که در دوره آخر الزمان گروهى دقیق و عمیق خواهند آمد، سوره توحید و شش آیه اول سوره حدید را نازل فرمود.
تلاوت این سوره به شش سمت، سبب حفظ شدن انسان از خطرات و ایمن شدن از حوادث مى‏گردد.(249)248) مجموع روایات در تفسیر نور الثقلین، (ج 5، ص 699 - 715) آمده است.
249) مصباح کفعمى، ص 246.

این سوره نوزده آیه دارد و در مکّه نازل شده است.
نام سوره برگرفته از آیه دوم است که اشاره به خلقت انسان از علق (خون بسته) دارد.
این سوره، اولین سوره‏اى است که بر پیامبر نازل شده و سیاق آیاتش چنان به هم ارتباط دارد که مى‏توان گفت تمام سوره یکباره نازل شده است.(15)
این سوره نظیر سوره‏هاى سجده، فصلت، نجم داراى سجده واجب است که به عقیده شیعه در نماز نباید خوانده شود و خواندن آنها در حال حیض یا جنابت ممنوع است.
15) تفسیر المیزان.

این سوره هشت آیه دارد و در مکّه نازل شده است.
نام سوره برگرفته از آیه اول است و به معناى انجیر مى‏باشد.
محور سوره، کیفر و پاداش انسانها در قیامت است، امّا مطلب را از راه آفرینش انسان‏ها در بهترین صورت و دو گروه شدن آنان بر مبناى ماندن بر فطرت پاک الهى و یا خروج از آن و سقوط به پایین‏ترین درجات انسانیّت، بیان مى‏کند که این اختلاف در انتخاب، موجب اختلاف در کیفر و پاداش الهى مى‏شود. و طبیعتاً حکمت اقتضا مى‏کند که دو گروه یکسان دیده نشوند.

این سوره یازده آیه دارد و در مکّه نازل شده است.
نام سوره، برگرفته از آیه اول است که با سوگند به هنگام بالا آمدن روز آغاز مى‏شود.
از آنجا که مخالفان، به خاطر قطع نزول وحى به مدّت پانزده روز، به آن حضرت نیش زبان مى‏زدند، لذا این سوره در مقام دلدارى به پیامبر است و حمایت‏هاى خداوند از آن حضرت را، از هنگام یتیمى تا رسیدن به رسالت بیان مى‏دارد.
و آنگاه از پیامبر مى‏خواهد تا او نیز با یتیمان و محرومان برخوردى خدایى داشته و با زبان و عمل، نعمت‏هاى الهى را آشکار ساخته و سپاس‏گزار آنها باشد.

این سوره بیست و یک آیه دارد و در مکّه نازل شده است.
نام سوره، برگرفته از آیه اول است که با سوگند به شب هنگام آغاز شده است.
سوگند با تأکید به تفاوت تلاش‏ها و انگیزه‏هاى بشرى آغاز و با بیان قانون مکافات عمل ادامه مى‏یابد. قانونى که احسان به دیگران را اساس گشایش در کارها و بخل و بزرگى‏طلبى را عامل دشوار شدن امور انسان معرفى مى‏کند.
ادامه سوره به سنّت عام هدایت الهى اشاره داشته و سرانجام آنان را که به انذار الهى توجّه نمى‏کنند، آتش دوزخ و فرجام اهل تقوا را آزادى از آن بیان مى‏کند. البتّه متّقیانى که اهل زکات هستند و انگیزه‏اى جز رضاى الهى ندارند، که خداوند نیز اسباب خشنودى آنان را فراهم مى‏سازد.

سوره شمس، پانزده آیه دارد و در مکّه نازل شده است.
نام آن برگرفته از آیه اول است که با سوگند به خورشید آغاز مى‏شود.
بیشترین سوگندهاى قرآن، به صورت پشت سر هم در این سوره آمده است که با یازده سوگند پیاپى بر خورشید وماه، روز و شب و آسمان زمین، بر ارزش و اهمیّت تزکیه نفس، تأکید مى‏ورزد.
مضمون این سوره آن است که انسان با الهام خدایى، کار نیک را از کار زشت تشخیص مى‏دهد و اگر بخواهد رستگار شود، باید باطن خود را تزکیه کند و با انجام کارهاى نیک، آن را رشد و پرورش دهد و گرنه از سعادت محروم مى‏ماند.(65)
آنگاه به عنوان شاهد، داستان قوم ثمود را ذکر مى‏کند که به خاطر تکذیب پیامبرشان حضرت صالح و کشتن شترى که معجزه الهى بود، به عذابى سخت گرفتار شدند.65) تفسیر المیزان.

سوره بلد، بیست آیه دارد و در مکّه نازل شده است.
نام سوره برگرفته از آیه اول است و مراد از «بلد»، شهر مکّه است که مورد سوگند خداوند قرار گرفته است.
سوره با سوگند آغاز شده و با اشاره به نظام توالد و تناسل انسان، زندگى این دنیا را همراه با تلاش و زحمت معرّفى مى‏کند.
آنگاه انسان‏هاى غافل و مغرور را مورد سرزنش قرار داده و به نعمت‏هاى با ارزشى که خداوند به انسان عطا کرده اشاره نموده و راه سپاس از این نعمت‏ها را رسیدگى به محرومان و خدمت به یتیمان بیان مى‏دارد.
البتّه در برابر این نعمت‏ها، انسان‏ها دو گروه مى‏شوند، گروهى سپاس‏گزار که عاقبتى میمون و مبارک دارند و گروهى کفران پیشه که پایانى شوم و سخت در انتظار آنهاست.

این سوره سى آیه دارد و در مکّه نازل شده است.
نام آن برگرفته از آیه اول و به معناى سپیده دم است.
همانند دیگر سوره‏هاى مکّى، آیات آن، کوتاه و کوبنده و انذار دهنده است.
این سوره بخش‏هاى متعددى دارد که با سوگند به زمان‏هایى همچون شب، سحر و سپیده دم آغاز مى‏شود و با اشاره به سرگذشت اقوامى طغیان گرو سرکش ادامه مى‏یابد.
سنّت آزمایش و ابتلا از سوى خداوند و عکس العمل‏هاى متفاوت انسان در برابر آن و همچنین حضور انسان در دادگاه قیامت و اظهار حسرت و پشیمانىِ ناپاکان و ابراز خشنودى در رضایتِ پاکان، ادامه آیات این سوره را تشکیل مى‏دهد.

این سوره بیست و شش آیه دارد و در مکّه نازل شده است.
«غاشیه» یکى از نام‏هاى قیامت است که در آیه اول این سوره و نام سوره نیز قرار گرفته است.
همانند دیگر سوره‏هاى مکى، این سوره نیز به حالات بهشتیان و دوزخیان در قیامت پرداخته و در مقام انذار مشرکان و بشارت به مؤمنان است.
آنگاه نشانه‏هاى قدرت الهى در آفرینش زمین و آسمان و برخى موجودات، بیان شده است، که هم استدلالى بر یگانگى مبدء هستى است و هم دلیلى بر قدرت خداوند بر آفرینش دوباره انسان‏ها در قیامت. و در پایان، پیامبرش را فرمان مى‏دهد تا همواره مردم را تذکّر دهد و ارشاد کند و البتّه بداند که قرار نیست همه به او ایمان آورند و خداوند اراده کرده است که انسان‏ها با اختیارشان راه خود را انتخاب نمایند.

این سوره نوزده آیه دارد و در مکّه نازل شده است.
سوره‏هایى را که با فرمان تسبیح خداوند آغاز مى‏شود، مسبّحات گویند و سوره اعلى، آخرین سوره از سور مسبّحات است.
نام سوره، برگرفته از آیه اول است که خداوند را با وصفِ «اعلى» توصیف مى‏کند. مطالب سوره به دو بخش تقسیم مى‏شود که بخش اول، خطاب به پیامبر گرامى اسلام و بخش دوم درباره مؤمنان و کافران و عوامل سعادت و شقاوت این دو گروه است.
در روایات سفارش شده است که در نماز عید (فطر و قربان)، در رکعت اول سوره اعلى خوانده شود.